פורים שפיל

שחקנים בפורים שפיל, הולנד 1657

פורים שפיליידיש: פּורימשפּיל או מגרמנית: Purimspiel; משחק פורים, מחזה פורים) הוא מופע היתולי לחג הפורים המתבסס על מגילת אסתר. זוהי למעשה דרמה קומית, שבה שחקנים, לעיתים קרובות לא מקצועיים, מופיעים בסגנון הקומדיה דל ארטה. השחקנים מחופשים לגיבורי המגילה כמו מרדכי היהודי, אסתר המלכה, אחשוורוש והמן. המופע כולל שירים היתוליים, מוזיקה, ריקודים וטקסט קומי.

מופעים מסוג זה היו נהוגים בקרב יהודי אירופה מאז המאה ה-16.

היסטוריה

מנהגים היתוליים בפורים היו נהוגים כבר בימים קדומים. אווירת החג הייתה שלובה במצב רוח מרומם, עליצות ואף שכרות. על פי התלמוד:

אמר רבא: "מיחייב איניש לבסומי בפוריא, עד דלא ידע בין ארור המן לברוך מרדכי."

מנהג ה"משוורתא דפוריא" (מקפצת פורים) היה נהוג בקהילות בבל וברחבי ביזנטיון. נערים היו מכינים בובה בדמותו של המן הרשע, תולים אותה על גגות למשך ימי החג ולבסוף שורפים אותה בשירה וריקודים. בשנת 408, בתקופת הקיסר תאודוסיוס השני, נאסרה תליית המן בפומבי, משום שהמאמינים הנוצרים ראו במנהג את תלייתו של ישו. למרות האיסור שרד המנהג לפחות עד המאה העשירית[1].

מחזות ובהם מופעים בהשתתפות ליצנים ונגנים הופיעו לראשונה בתקופת הרנסאנס האיטלקי. בהשפעת הסביבה הופיעו דמויות ליצנים גם בספרות היהודית. איור ובו ליצן, הנושף בכלי נשיפה ומתופף בתוף, הופיע בספר יהודי שיצא לאור באיטליה ב-1450. חיתוך עץ שכלל ליצנים הופיע גם ב"ספר המנהגים" שיצא לאור בוונציה ב-1593. מנהגי ההתחפשות בפורים ידועים כבר משלהי המאה השלוש-עשרה. רבי יהודה מינץ, רבה של פדובה במאה החמש עשרה, פסק בזכות מנהגי ההתחפשות בפורים, הכוללים גם לבישת בגדי נשים על ידי גברים וההפך. אחריו פסק הרמ"א כי "מה שנהגו ללבוש פרצופים בפורים, וגבר לובש שמלת אשה ואשה כלי גבר, אין איסור בדבר מאחר שאין מכוונין אלא לשמחה בעלמא" (שו"ע, או"ח, תרצו, ח).

פורים שפיל בתיאטרון היהודי בוורשה, 2009

בשנת 1567 יצא לאור מחזה פורימי בשם "אסתר", שנכתב בספרדית על ידי סולומון אושקי (Solomon Usque) ולזרו גרציאנו (Lazaro Gratiano). מחזה זה נחשב לדרמה הראשונה בספרדית שנכתבה בידי יוצרים יהודים. בשנת 1648 פורסם מחזה נוסף בספרדית בשם "קומדיה פאמוסה דה אמאן (המן) אי מורדצ'יי (מרדכי)" (Comedia famosa de Aman y Mordechay), שמחברו נשאר אנונימי[2]. המחזה הועלה בעיר ליידן שבהולנד ב-1699.

בקרב יהודי גרמניה הצגות "פורים שפיל" היו שכיחות. מתחילת המאה ה-17 (לראשונה ב-1598) הועלה לבמה מדי פורים "מחזה על טאב ייקליין ואשתו" (Spil von Tab Jäklein mit Sein Weib) בעיירה טאנהאוזן. המחזה לא פורסם. המחזה הראשון שכפי הנראה נקרא בשם "פורים שפיל"[3] הוא המחזה "אחשוורוש שפיל" שיצא לאור ביידיש בפרנקפורט, גרמניה, ב-1708. מנהיגי הקהילה היהודית בפרנקפורט אסרו על העלאת המחזה, בשל שפתו המתובלת בניבולי פה. [4] בפורים בשנת 1713 הוצג בפרנקפורט מחזה פרי עטו של ברמן מלימבורג, תחת השם העברי מכירת יוסף, שזכה להצלחה מרובה.

ב-1720 נכתב בפראג המחזה ההיתולי "אקטא אסתר מיט אחשוורוש" (מעשי אסתר עם אחשוורוש), שהועלה על ידי תלמידי הישיבה של הרב דוד אופנהיים, שהתיר לתלמידיו להשתתף בהצגה בחג. מחזה ה"פורים שפיל" הראשון בעברית, "שארית יהודה", יצא לאור בווינה ב-1827 על ידי שי"ר, והוא תרגום-עיבוד של המחזה Esther של ראסין.

הומור נמוך במחזות

השפה המדוברת בחלק מהמחזות היא שפה נמוכה, הכוללת ניבולי פה וגסויות. במחזה "אחשוורוש שפיל" משתמש מרדכי במילים גסות כלפי המלך:

"לשנה טובה שטינקדיגה ביצים. דען מלך זאלן גישוועלן זייני ביצים"

(שנה טובה ביצים סרוחות. מי ייתן וביצי המלך יגדלו)

ובקטע אחר:

"המלך, איך בין אין איין וואלד גיזעסן. און, האב אייער גיפליצט האב איך גיהערט"

(המלך, פעם ישבתי ביער, ושמעתי את נפיחותיך)

במחזה "אקטא אסתר עם אחשוורוש" נשאל מרדכי למעמדו בחצר המלוכה. תשובתו היא: די מלכה איז מיין שייסטר קינד (המלכה היא בת צואתי - 'צואתי' נשמע ביידיש כמו אחותי) לשאלת אנשי החצר באיזו שפה הוא מדבר, עונה מרדכי: אויף לעק דיין ארש שפירושו - לקקו לי בתחת.

מחזות "פורים שפיל" שהועלו בישראל

ילדי גן צופים בהצגת פורים, שנות ה-40

"מי היהודי בעל החטוטרת
אשר מסתובב בשער הקרת
ולכל אשר מדברים שניים
זה הברנש מטה אוזניים? – שוטה אתה בני אם לא ידעת,
ולא תבין אפילו:
זהו מרדכי הצדיק,
היהודי מן המגילה!"

מדוע מצא מרדכי חן בעיני המלך / איציק מאנגר

רב פורים

ערך מורחב – רב פורים

בישיבות, אולפנות ולעיתים תנועות נוער, מקובל המנהג של מינוי אחד התלמידים לרב פורים (או רבנית). תלמיד זה נושא בפני התלמידים דרשה היתולית.

לקריאה נוספת

  • אהובה בלקין, הפורים שפיל: עיונים בתיאטרון היהודי העממי, ירושלים: מוסד ביאליק, תשס"ג 2002.
  • מליה גיטלין-ביטנסקי, "על פורים שפיל ועל פארודיה", ידע-עם יב [31–32] (תשכ"ז), 9–16.
  • אליהו רוזיק, "השורשים הספרדיים של היסודות הפרודיים בפורים-שפיל האשכנזי", במה 127 (תשנ"ב), 51–62.
  • אהובה בלקין, '"בא מרדכי ואמר מה שאמר...': תרבות 'נמוכה' בפורים שפיל", מותר 14 (תשס"ז), 109–116.

קישורים חיצוניים

ויקישיתוף מדיה וקבצים בנושא פורים שפיל בוויקישיתוף

הערות שוליים

  1. ^ Purim
  2. ^ אם כי יש המייחסים אותו למשורר הספרדי אנטוניו אנריקז גומז (Antonio Enriquez Gomez)
  3. ^ מהסיבה הפרוזאית שהיה הראשון שנכתב ביידיש
  4. ^ PURIM PLAYS

Read other articles:

a. Bintang : Ketinggian cita -cita dan keluhuran budi. b. Lingkaran : Perjuangan yang bulat, konsisten, dan kontinue (berkelanjutan).c. Banteng Ketaton (miring ke kiri) : Simbol kekuatan dan perlawanan rakyat marhaen (petani & kaum melarat lainnya)d. Warna Hitam : Keteguhan pendirian dalam mengemban amanah perjuangan.e. Warna Merah : Keberanian. f. Warna Putih : Kesucian dan ketulusan. g.Tiga Sudut Segitiga : Marhaenisme (Sosio - nasionalisme, Sosio - De...

 

Lokasi Cekungan Arktik dinilai oleh USGS. Eksplorasi minyak bumi di Kutub Utara terbilang cukup mahal dan menantang, baik secara teknis maupun logistik. Di lepas pantai, es laut bisa menjadi faktor utama.[1] Ada banyak penemuan minyak dan gas di beberapa cekungan Arktik yang telah dieksplorasi secara ekstensif selama beberapa dekade terakhir, tetapi jarak dari infrastruktur yang ada seringkali menghalangi pembangunan. Operasi pengembangan dan produksi di lepas pantai Arktik sebagai ha...

 

American chess player Joshua FriedelFriedel at the American Continental Chess Championship in Toluca, April 2011Full nameJoshua E. FriedelCountryUnited StatesBorn (1986-12-03) December 3, 1986 (age 37)Goffstown, New Hampshire, U.S.TitleGrandmaster (2008)FIDE rating2552 (March 2024)Peak rating2562 (January 2018) Joshua E. Friedel[1] (born December 3, 1986) is an American chess player with the FIDE title of Grandmaster. He was the U.S. Open Champion in 2013.[2 ...

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Антонов; Антонов, Юрий. Юрий Фёдорович Антонов Дата рождения 6 октября 1938(1938-10-06) Дата смерти 8 сентября 2021(2021-09-08) (82 года) Страна  СССР →  Россия Научная сфера Электрофизика, Электротехника, электроэнергетика, ...

 

Voluntary interconnection of administratively separate Internet networks In computer networking, peering is a voluntary interconnection of administratively separate Internet networks for the purpose of exchanging traffic between the down-stream users of each network. Peering is settlement-free, also known as bill-and-keep or sender keeps all, meaning that neither party pays the other in association with the exchange of traffic; instead, each derives and retains revenue from its own customers....

 

Partenavia P.68 adalah monoplane Italia enam kursi, bermesin ganda, sayap-tinggi dibangun oleh Partenavia dan kemudian Vulcanair. Dirancang oleh Profesor Luigi Pascale dan awalnya dimasukkan ke dalam produksi pada tahun 1972, dimaksudkan untuk penggunaan pribadi atau bisnis tetapi juga telah melihat digunakan baik sebagai pelatihan dan pesawat angkut. Pada awalnya bernama Victor, meskipun nama ini tidak digunakan untuk produksi pesawat. Observer P.68, yang merupakan pengembangan Italia / Jer...

Protein-coding gene in the species Homo sapiens MEF2AAvailable structuresPDBOrtholog search: PDBe RCSB List of PDB id codes1C7U, 1EGW, 1LEW, 3KOV, 3MU6, 3P57IdentifiersAliasesMEF2A, ADCAD1, RSRFC4, RSRFC9, mef2, myocyte enhancer factor 2AExternal IDsOMIM: 600660 MGI: 99532 HomoloGene: 4080 GeneCards: MEF2A Gene location (Human)Chr.Chromosome 15 (human)[1]Band15q26.3Start99,565,417 bp[1]End99,716,488 bp[1]Gene location (Mouse)Chr.Chromosome 7 (mouse)[2]Band7 C&#...

 

J. P. Sauer & Sohn GmbH Stato Germania Fondazione1751 a Suhl Fondata daJohann Paul Sauer Sede principaleIsny im Allgäu SettoreArmi leggere Prodottipistole, fucili da caccia Sito webwww.sauer.de/ Modifica dati su Wikidata · Manuale La J. P. Sauer & Sohn GmbH (nota come Sauer) è una fabbrica tedesca d'armi leggere, principalmente pistole e fucili da caccia. Indice 1 Storia 2 Modelli 3 Bibliografia 4 Voci correlate 5 Altri progetti 6 Collegamenti esterni Storia Costituit...

 

Type of meat pie A clam pie prepared with curry spices A clam pie is a savory meat pie prepared using clams, especially quahogs as a primary ingredient, and it is a part of the cuisine of New England. It likely predated the English settlements in Southern New England, having been a feature of indigenous people's diet. It can also be prepared as a type of pizza pie. White clam pie is a pizza variety that originated in New Haven, Connecticut. Overview A clam pie is a savory pie prepared using c...

  提示:此条目页的主题不是中國—瑞士關係。   關於中華民國與「瑞」字國家的外交關係,詳見中瑞關係 (消歧義)。 中華民國—瑞士關係 中華民國 瑞士 代表機構駐瑞士台北文化經濟代表團瑞士商務辦事處代表代表 黃偉峰 大使[註 1][4]處長 陶方婭[5]Mrs. Claudia Fontana Tobiassen 中華民國—瑞士關係(德語:Schweizerische–republik china Beziehungen、法�...

 

R. Narayana PanickarBorn(1889-01-25)25 January 1889Ambalappuzha, TravancoreDied29 October 1959(1959-10-29) (aged 70)Occupations Essayist playwright translator lexicographer novelist historian Notable workKerala Bhasha Sahitya CharitramNavayuga Bhasha NighantuSpouse(s)Janaki Amma, ThankammaParentsAyyappan PillaKunji AmmaAwardsSahitya Akademi Award R. Narayana Panickar (25 January 1889 – 29 October 1959) was an Indian essayist, playwright, translator, lexicographer, novelist and histori...

 

تفاوت الدخل في الولايات المتحدة هو مدى التباين في توزيع الدخل بطريقة بين المواطنين الأمريكيين. تذبذبت نسب التفاوت بشكل كبير منذ بدأت القياسات حوالي عام 1915، متغيرة ضمن منحنى تحده قمتين، الأولى في عشرينيات القرن الماضي والثانية عام 2000، مع فترة من التفاوت الأدنى بين عامي 1950 ...

Naskah tertua Devi Māhātmya (bagian dari Markandeya Purana), di daun lontar, dalam aksara Bhujimol awal, Bihar atau Nepal, abad ke-XI. Bagian dari seriSastra Hindu Weda Regweda Samaweda Yajurweda Atharwaweda Pembagian Weda Samhita Brahmana Aranyaka Upanisad Upanisad Aitareya Brihadaranyaka Isa Taittiriya Chandogya Kena Mundaka Mandukya Prasna Swetaswatara Wedangga Siksha Chanda Wyakarana Nirukta Jyotisha Kalpa Itihasa Mahabharata Ramayana Susastra lainnya Smerti Purana Bhagawadgita Sutra Pa...

 

العلاقات الجنوب أفريقية الفنلندية جنوب أفريقيا فنلندا   جنوب أفريقيا   فنلندا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الجنوب أفريقية الفنلندية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين جنوب أفريقيا وفنلندا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة وم�...

 

تحتاج هذه المقالة إلى تهذيب لتتناسب مع دليل الأسلوب في ويكيبيديا. فضلاً، ساهم في تهذيب هذه المقالة من خلال معالجة مشكلات الأسلوب فيها. اللغة الأمهرية الاسم الذاتي (بالأمهرية: አማርኛ)‏  الناطقون 21900000 (لغة أم) (2019)  الكتابة حروف جعزية  النسب لغات إفريقية آسيوية لغات إف�...

Former Premier of New South Wales For other people named Bob Carr, see Bob Carr (disambiguation). The HonourableBob CarrCarr in 2012Minister for Foreign AffairsIn office13 March 2012 – 18 September 2013Prime MinisterJulia GillardKevin RuddPreceded byKevin RuddSucceeded byJulie Bishop39th Premier of New South WalesElections: 1995, 1999, 2003In office4 April 1995 – 3 August 2005MonarchElizabeth IIGovernorPeter SinclairGordon SamuelsMarie BashirDeputyAndrew RefshaugePrecede...

 

Community college in Iowa, U.S. Western Iowa Tech Community CollegeFormer namesWestern Iowa Technical Community College[1]TypePublic community collegeEstablished1966 (1966)[2]PresidentTerry Murrell[1]Undergraduates3,083 full-time, 3,704 part-time[1]LocationSioux City (Main Campus)42°29′02″N 96°20′53″W / 42.48389°N 96.34806°W / 42.48389; -96.34806Cherokee Denison Le Mars (Le Mars Center)Mapleton (Mapleton Center)[1 ...

 

American college football season 1958 Ohio State Buckeyes footballConferenceBig Ten ConferenceRankingCoachesNo. 7APNo. 8Record6–1–2 (4–1–2 Big Ten)Head coachWoody Hayes (8th season)MVPJim HoustonCaptains Frank Kremblas Dick Schafrath Home stadiumOhio StadiumSeasons← 19571959 → 1958 Big Ten Conference football standings vte Conf Overall Team W   L   T W   L   T No. 2 Iowa $ 5 – 1 – 0 8 – 1 – 1 No. 7 W...

FC Porto MuseumMuseu do Futebol Clube do Porto by BMGEstablished28 September 2013; 10 years ago (2013-09-28)LocationEstádio do Dragão,Porto, PortugalCoordinates41°9′39″N 8°34′58″W / 41.16083°N 8.58278°W / 41.16083; -8.58278TypeSports (mainly football)Public transit accessMetro – Estádio do Dragão (lines , , and )Bus – 401 and 806Nearest car parkOn site (free for museum tour pack)WebsiteOfficial website The FC Porto Museum, official...

 

  هذه المقالة عن مدينة الجديدة المغربية. لمعانٍ أخرى، طالع الجديدة (توضيح). الجديدة بلدية   الاسم الرسمي مدينة الجديدة الإحداثيات 33°14′N 8°29′W / 33.23°N 8.49°W / 33.23; -8.49 تأسيس الجماعة ؟ تقسيم إداري  البلد المغرب  الجهة الدار البيضاء سطات  الإقليم إقليم ال...