Francisco Pizarro naceu na cidade de Trujillo (Estremadura). Existen dúbidas sobre a data exacta do seu nacemento posto que, se para uns historiadores foi o 16 de marzo de 1476, para outros foi a mesma data, pero do ano 1478. Foi fillo natural do fidalgo Gonzalo Pizarro Rodríguez de Aguilar, que participo nas campañas de Italia, baixo o mando de Gonzalo Fernández de Córdoba, e da campesiña Francisca González Mateos, doncela da tía de Gonzalo, Beatriz Pizarro, devota do Convento de San Francisco o Real da Coria.
A infancia de Francisco Pizarro González foi moi pobre e difícil, de forma que durante a súa infancia tivo que dedicarse a coidar porcos. Non acudiu á escola, nin tivo educación particular, de tal sorte que non sabía ler nin escribir.
Existen discrepancias sobre o estado da fortuna de Pizarro durante a súa estancia en Panamá. Respecto diso, Horacio Urteaga afirma que "Este é o único cronista que asegura que a situación económica de Pizarro e Almagro era folgada. Quintana e Mendiburu, que moito pescudaron sobre a vida dos soados conquistadores, aseguran que Pizarro era un dos moradores de Panamá menos adiñeirados, e cando chegou o caso da famosa contrata para descubrir o Perú, ambos socios non puideron poñer outra cousa que a súa industria persoal e a súa experiencia".
En efecto, en 1524, Pizarro asóciase con Diego de Almagro e Hernando de Luque, un home influente, cura de Panamá, para conquistar "Biru" ou "O Biru" (o Imperio Inca do Perú), do que tiñan vagas noticias, repartíndose as responsabilidades da expedición. Pizarro a comandaría, Almagro encargaríase do fornecemento militar e de alimentos e Luque estaría ao cargo das finanzas e da provisión de axuda. Existen noticias dun cuarto asociado, o licenciado Espinosa, que non quixo figurar oficialmente e que sería o financiador principal das expedicións cara ao Perú.
Pizarro non era nin o primeiro nin o único que intentou a conquista do Perú. Dous anos antes, en 1522, Pascual de Andagoya intentara a aventura: a súa expedición terminou nun estrepitoso fracaso. Así a todo, as noticias da existencia de "Biru" e das súas enormes riquezas en ouro e prata, influíron sen dúbida no ánimo dos asociados e poderían ser decisivas para decidir acometer a empresa.
As primeiras expedicións
Entre 1524 e 1528, Pizarro e os seus socios fixeron dous intentos de conquista (1524-1525 e 1526-1528). En ambas fracasaron, pero as noticias e captúraa dalgúns indíxenas e algunhas pezas de ouro fixéronlles intentar a conquista unha terceira vez.
As capitulacións
Estatua de Francisco Pizarro en Trujillo, España
Logo das dúas primeiras expedicións, e ante a negativa do gobernador Panameño Pedro dos Ríos de continuar apoiando máis expedicións cara ao Sur, Pizarro dirixiuse a España en 1529 a pedirlle ao emperadorCarlos V os títulos e o apoio necesario para a Conquista. O rei dispón a redacción dun convenio e asínase a Capitulación de Toledo o 17 de agosto de 1529.
Pizarro obtén axuda e moitos beneficios, principalmente para el, cousa que no futuro traeralle serias complicacións con Almagro, un dos seus socios. Especificamente, a capitulación noméao a el unicamente gobernador, Capitán xeneral e adiantado das novas terras conquistadas. Dáse tempo para ir a Trujillo e convence aos seus irmáns e achegados para que o acompañen na empresa. Os seus invitados máis valiosos son Francisco de Orellana, futuro descubridor do Amazonas, e Hernando, o seu irmán. Outros tres irmáns e un curmán uniríanse tamén á expedición. Cando chega a Panamá, comezan as súas diferenzas con Almagro, debido aos termos da capitulación. Finalmente a conquista do Perú iníciase en 1531.
Confrontación cos Incas
A conquista do Perú
En 1531 chega ao Perú, escenario neses momentos dunha guerra civil no Imperio Inca que enfronta ao Inca Atahualpa e ao seu irmán Huascar. Pizarro penetrou temerariamente no territorio inca con 180 soldados e 37 cabalos, dirixiuse a Cajamarca e logra facer prisioneiro a Atahualpa (16 de novembro de 1532).
Tralo pago dun fabuloso rescate en ouro e prata, Pizarro, reforzado pola chegada de Almagro cun centenar de arcabuceiros, non só non cumpre a súa promesa de liberar a Atahualpa, senón que coa escusa de que mandara executar ao seu irmán (o cal era certo) e de que preparaba unha sublevación xeral do país (que non o era) é executado.
A continuación xuntouse coa nobreza de Cuzco, partidaria de Huascar, o cal permitiulle completar sen apenas resistencia a conquista do Perú. Tras nomear Inca a un irmán de Atahualpa, Manco Cápac II, marcha a Cuzco, capital do Imperio Inca, ocupándoa en novembro 1533. O seu irmán Juan é nomeado rexedor da cidade.
O 18 de xaneiro de 1535 fundou a Cidade dos Reis, axiña coñecida como Lima e Trujillo, co que se iniciou a colonización efectiva dos territorios conquistados. Mentres tanto, o seu irmán Hernando, que partira a España para entregar o Quinto do Rei á coroa, regresou portando o título de marqués para o seu irmán Francisco, e o de Adiantado para Almagro, ao cal concedeulle 200 leguas ao sur do territorio atribuído a Pizarro.
Guerra civil entre españois
Almagro, considerando que Cuzco estaba dentro do seu xurisdición destituíu a Juan Pizarro e encarcerouno xunto ao seu irmán Gonzalo. Francisco acudiu dende Lima e asinou un acordo con Almagro en Cuzco, tras o cal Almagro partiu para Chile.
Á volta da súa infrutuosa expedición, Almagro trata de ocupar de novo Cuzco, o cal, defendido polo seu rexedor Hernando Pizarro, estaba resistindo un longo cerco por parte dos incas sublevados ao mando de Manco Inca, que conseguira fuxir dos españois.
Mentres tanto Pizarro en Lima sufriu tamén o cerco de dita cidade por parte de Quizo Yupanqui, xeneral e parente de Manco Inca, quen tras estar a piques de tomar a capital, foi morto en batalla. A vitoria en Lima de Pizarro debeuse á súa estratéxica alianza cos señores étnicos inimigos dos Incas. Neste caso peculiar destacou a alianza coa cacique de Huaylas, Contarhuacho, quen era a súa sogra, posto que a súa filla Quispe Sisa (tamén coñecida como Inés Huaylas) converteuse en muller de Pizarro ao seu paso por Huaylas logo da morte de Atahualpa rumbo ao Cuzco, con quen tiña unha filla, Francisca. Contarhuacho apareceu en Lima con cinco mil homes que pelexaron xunto aos hispanos na defensa de Lima fronte ao cerco e ataque incaico.
Trala chegada de Almagro ao Cuzco, Manco Inca levantou o cerco, o que aproveitou Almagro para encarcerar a Hernando e Gonzalo Pizarro. Tras derrotar ao lugartenente de Pizarro, Alonso de Alvarado, na Rota de Abanday, chega a un novo acordo con Pizarro en Mala (1537), polo que Hernando é posto en liberdade.
A paz foi curta e ambos bandos volven enfrontarse na batalla das Salinas (1538), preto de Cuzco. Os almagristas son derrotados e Diego de Almagro procesado, condenado a morte e executado por Hernando Pizarro, na Praza Maior de Cuzco (8 de xullo de 1538).
Trala morte de Almagro, Pizarro dedicouse a consolidar a colonia e a fomentar as actividades colonizadoras (envía ao seu irmán Gonzalo a Quito, a Pedro de Valdivia a Chile...)
Así a todo, os partidarios de Almagro agrupáronse en torno ao seu fillo Almagro o Mozo, os cales, baixo o mando de Juan de Rada entran no pazo do conquistador en Lima e danlle morte o 26 de xuño de 1541.
Estatua ecuestre en Lima
Esta estatua foi orixinalmente feita para representar a Hernán Cortés, sendo rexeitada en México. Dado que os conquistadores españois tiñan a mesma aparencia con casco e barba, foi levada a Lima.
O alcalde de Lima, Luis Castañeda Lossio, ordenou no ano 2003 trasladar a outro lugar a estatua ecuestre de Pizarro que se atopaba nunha praza contigua ao Pazo de Goberno. Actualmente e dende fins de 2004, atópase nun parque rehabilitado do Rímac rodeado por máis de 300 metros de murallas prehispánicas.
