Myriam Seco
Bizitza
Jaiotza	Sevilla, 1967ko ekainaren 28a (57 urte)
Herrialdea	Espainia
Hezkuntza
Heziketa	Sevillako Unibertsitatea Tübingengo Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania alemana frantsesa ingelesa arabiera
Jarduerak
Jarduerak	arkeologoa eta egiptologoa
Enplegatzailea(k)	Tübingengo Unibertsitatea Murtziako Unibertsitatea

Myriam Seco Álvarez (Indiana Jones espainiarra; Sevilla, 1967ko ekainaren 28a) sevillar arkeologoa eta egiptologoa da. Egiptologiako profesionalen artean erreferente nabarmena da. Erreferentziazko hainbat libururen egilea eta Ekialde Ertaineko eta Egiptoko indusketen arduraduna da. Arkeologia proiektu garrantzitsuak martxan jartzea eta bideratzea lortu du. Horien artean, Tutmosis III. faraoiaren (K.a. XV. mendea) Milioika Urteko tenpluaren indusketa eta zaharberritzea aipatu behar da. 'Espainiar Indiana Jones' izena eman zaio. Ibilbide profesional oparoa du, eta nazioartean ere presentzia handia du.^[1]

Historia ikasi zuen Sevillako Unibertsitatean, eta 1990ean lizentziatu zen Antzinako Historia espezialitatean. Gero doktorego ikasketak jarraitu zituen eta “La familia en el Egipto Antiguo (Familia Antzinako Egipton) ” izeneko tesina egin zuen. 1992tik 1995era Tubingako Unibertsitateko (Alemania) Egiptologia Institutuan egon zen, eta 1995eko urtarrilean Historian doktoratu zen Sevillako Unibertsitatean, “Representaciones de niños en las tumbas privadas de Tebas durante la XVIII dinastía en Egipto (Tebaseko hilobi pribatuetan haurren irudikapenak XVIII. dinastian Egipton)” izeneko tesiarekin.^[2] 1998an hasi zen itsaspeko arkeologian trebatzen Texasko Arkeologia Nautikoko Institutuarekin Itsaso Gorrian, Sadana Islandeko aztarnategian.

Seco doktoreak jarduera profesional zabala garatu du. Espainian egin zituen lehen landa-lanen artean, 1995ean Cerro del Villarreko (Malaga) feniziar aztarnategi batean egin zuen Pompeu Fabra Bartzelonako Unibertsitateko María Eugenia Aubet arkeologoarekin; 1996an Carratracan (Malaga) Malagako Unibertsitatearekin egin zuena eta 1997an Sevillan Sevillako Unibertsitateko Ramón Corzo doktorearekin egindakoa.

1996an, Alemaniako Reutlingen herriko Erdi Aroko aztarnategi arkeologiko batean lan egin zuen Tubingako Unibertsitateko Scholkmann, Alemania.

Egipton hogei urte baino gehiagoz lan handia egin du, besteak beste, 1996an bertan egindako lehen indusketa bat Sharuna aztarnategian, Tubingako Unibertsitateko Farouk Gomáa doktorearekin batera, baina beste askotan jardun du geroago; 1998an Heracleópolis Magnako Bigarren eta Hirugarren Tarteko nekropolian egindako indusketa Madrilgo Arkeologia Museo Nazionaleko María del Carmen Pérez Díe egiptologo ospetsuarekin; 2001 eta 2004 urteen arteko arkeologia-kanpainak piramide erronboidean zein Snefru hileta-tenpluan eta Dahshurreko haraneko tenpluan, Alemaniako Arkeologia Institutuko Rainer Stadelmann doktorearekin; eta Luxorreko Amenofis III.aren tenpluan egindako hainbat indusketa, Hourig Sourouzian doktorearekin, 2000. urtean hainbat proiekturen esparruan lanean hasi zen.

Itsaspeko arkeologoa ere bada. Urpekari profesionala bihurtu zen, ikerketa arkeologikoan zituen ezagutzak eta trebetasunak zabaltzeko. 1998an murgildu zen lehen aldiz Itsaso Gorrian, XVIII. mendean hondoratutako ontzi batean urpeko indusketa bat egiten ari zela, Texasko Arkeologia Nautikoko Institutuarekin. Geroago, 2001ean, Mourad el-Amourirekin batera prospekzio arkeologiko bat antolatu zuen Itsaso Gorrian, wadi Gawasis eta Marsa Alam artean. 1998 eta 2002 artean Alexandrian, Qait Bay (Pharos) aztarnategian, urpeko indusketa batean lan egin zuen Alexandriar Ikasketen Zentro Frantziarreko (CEA) Jean-Yves Empereur doktorearekin. Alexandrian jarraitu zuen erakunde horrekin, antzinako Erromatar Inperioko ontzi baten urpeko indusketa batean parte hartzen.^[3]

Bere ardurapean izan zuen lehen proiektu handia 2006an hasi zen, eta Libanoko Tiro hiriko kostaldean izan zuen talde hispano-libanoar bat bere ardurapean. Feniziar ontzi bat zen, terrakota-estatua karga batekin, eta arpilatzen ari ziren. DGAren (Libanoko Antzinako Gauzen Zuzendaritza Nagusia) eta Sevillako Hungariako Santa Isabel Arte Ederren Errege Akademiaren arteko lankidetza proiektu hispano-libanoarra izan zen. Ikerketa horrek hainbat urte iraun zuen eta aurkikuntza arkeologiko garrantzitsuakeman zituen argitara.^[4]

Bere ibilbide profesionalean, Imax formatuko "El Misterio del Nilo" film dokumentalaren espedizioan parte hartu izana ere nabarmendu behar da. 2003ko azarotik 2004ko uztailera bitartean filmatu zen, eta Nilo Urdin ibaiaren jaiotzatik (Niloren ibaiadar edo "sektore" bat) Mediterraneoan itsasoratzen den arte bidaiatzen duen espedizio zientifiko baten bizipenak eta landa-lana bildu zituen. Nilo Urdina Etiopian jaio eta Sudaneraino jarraitzen du. Han, Nilo Zuriarekin, Niloren beste ibaiadar nagusiarekin, bat egiten du. Egipton zehar egindako ibilbidea ezinbestekoa izan zen antzinako egiptoar zibilizazioaren garapenerako. Bere interes intrintsekoaz gain, espedizio hau Nilo Urdinaren jaiotza gunetik Niloren bokalerainoko bidea egiten lehena izan zen, bost mila kilometro baino gehiagoko ibilbidea. Myriam Secoz gain, espedizioko beste kideak hauexek izan ziren: Pasquale Scaturro, ibai gidari eta geofisikari estatubatuarra, ibai arriskutsuetan izan dituen beste jaitsiera batzuengatik ezaguna, eta baita Everesteko gailurrera alpinista gisa igotzeagatik ere; Gordon Brown, kayakista eta kamerari estatubatuarra; Mohamed Megahsaskl, argazkilari espainiarra; Espedizioan, Myriam Secok Etiopia, Sudan eta Egiptoko antzinako zibilizazioen arteko loturak esploratu zituen.

“120 Años de Arqueología Española en Egipto (120 Urteko Espainiar Arkeologia Egipton)” erakusketan ere lan egin zuen, Kairoko koordinatzaile gisa. Erakusketa hori 2009ko apirilean inauguratu zen Kairoko Museoan, eta Kultura Ospakizunetarako Estatu Sozietateak (Kultura Ministerioa), Kultura Politika eta Industrien Zuzendaritza Nagusiak (Kultura Ministerioa), Kairoko Cervantes Institutua (Kanpo Arazoetako eta Lankidetzako Ministerioa) eta Antzinako Gauzen Egiptoko Ministerioa (MOA).^[5]

Gero, Luxorren Tutmosis III.aren hilobi-tenplua izeneko proiektu arkeologiko garrantzitsua zuzentzen hasi zen, Tutmosis III.aren Milioika Urteko Tenplua deitua, induskatu, zaharberritu eta balioan jartzen.^[5]

Azken proiektu hori 2008. urtean hasi zen eta Sevillako Hungariako Santa Isabel Arte Ederren Akademiarekin egindako lana da, Egiptoko Zaharkinen Ministerioarekin lankidetzan.^[2]

Proiektua Botín Fundazioak finantzatu zuen, baina Santander Universidades erakundeak ere laguntdu zuen diruz, 2013an CEMEX enpresak, 2016an Cajasol Fundazioa eta 2018an Gaselec Fundazioa ere laguntzen hasi ziren. Gainera, Espainiak Kairon zuen enbaxadaren babesa zuen. Eta lankidetza-hitzarmenak izan zituen Granadako Unibertsitateko Marrazketa Sailarekin, Sevillako Unibertsitateko Historiaurreko eta Arkeologiako Departamentuarekin eta Kataluniako Unibertsitate Politeknikoarekin.

Era berean, proiektuak hitzarmena izan zuen Santander Unibertsitateekin eta Tubingako Unibertsitateko Egiptologia Institutuarekin, ikerketa eta doktore-tesiak egitea helburu zuena.^[5]

Finantzaketa anitz horri esker, hiru hilabetez lan egin ahal izan da urtero tenplu hori berraurkitzeko, Rickerrek 30eko hamarkadan lanak egin zituenetik ahaztua egon dena.

Sevillako Hungariako Santa Isabel Arte Ederren Errege Akademiako kidea da 2006tik eta Granadako Unibertsitateko Arte Ederren Fakultateko Marrazketa masterreko irakasle gonbidatua 2009tik. Horrez gain, Murtziako Unibertsitateko Ekialde Hurbileko eta Antzinate Berantiarreko Ikasketa Zentroko (CEPOAT) irakaslea da, eta bertan master eskolak eman ditu.

Granadako Unibertsitateko Arte Ederretako fakultatearekin eta Sevillako Unibertsitateko Historiaurrea eta Arkeologia sailarekin sinatutako hitzarmenei esker, graduondoko ikasleek praktikak egin ditzakete bere aztarnategian. Bestalde, Santander Universidades (Banco Santander) erakundearekin lankidetzan, prestakuntza praktikoa eta teknikoa lekuan bertan egiteko ikastaroak egin ziren. Granadako Unibertsitateko irakasleek eman zituzten, eta Antzinako Gauzen Ministerioko ikuskatzaileei zuzenduta zegoen, Egiptoren eta Espainiaren arteko lankidetza kulturala sustatzeko.

2022an, Sevillako Unibertsitateko Join US dibulgazio zientifikoko kanpainan parte hartu zuen, Luxorreko (Egipto) Tutmosis III.aren tenpluko indusketa arkeologikoari buruzko ikus-entzunezko lan batekin.^[6]

• Representaciones de niños en la tumbas tebanas durante la XVIII dinastía (Umeen irudikapenak tebastarren hilobietan XVIII. dinastian), KOLAIOS 6. Sevilla 1997. ISBN 84-922394-7-6.
• La colección egipcia de la Universidad Hispalense (Hispaniar Unibertsitateko Egiptoko bilduma). Sevilla 2000. ISBN 84-89777-98-5.
• Los Templos de Millones de Años en Tebas (Milioika Urteko Tenpluak Tebasen), Granada 2015 (Arg.) Myriam Seco Álvarez eta Asunción Jodar Miñarro
• Tutankhamón en España: Howard Carter, el duque de Alba y las conferencias de Madrid 2017 (Tutankhamon Espainian: Howard Carter, Albako dukea eta Madrilgo konferentziak 2017) (ed.) José Manuel Lara Fundazioa. Myriam Seco Alvarez eta Javier Martinez Babon. ISBN 9788415673644.

Hauexek dira, besteak beste, haren argitalpen nagusiak, www.egiptologia.net/insitu:

• “Representation de groupes familiaux à l’ancien empire”. Egyptian Museum Collections around the World, I. liburukia, Cairo 2002, or. 26-30.
• “Resultados tras la primera campaña de prospección submarina en la costa del Mar Rojo: Wadi Gawasis – Marsa Alam”, 2002.
• “120 Años de Arqueología Española en Egipto” erakusketako katalogoa. 2009. Sennedjem-en hilobiari eta Luxor-eko Tutmosis III.aren tenpluko indusketei eskainitako kapituluen egilea.

• “Three Seasons of Work at the Temple of Amenhotep III at Kom El Hettan: Part II”. Annales du Service d’Antiquité Égyptienne 80, or. 367-399. Zenbait egile
• “Mission de recherches geo-archeologiques a Tyr (Liban). Annee 2002 Geomorphologie littorale et archeologie sous-marine”, BAAL VII, or. 91-110. Zenbait egile

• Latest news about the work of investigation in the Temple of Millions of Years of the pharaoh Thutmose III in Qurna, The Temples of Millions of Years in Thebes (Granada 2015), or. 101-133.
• Second and Third Campaigns of the Egyptian-Spanish project at the Mortuary Temple of Thutmosis III in Luxor West Bank (2009 and 2010), Myriam Seco Álvarez eta beste batzuk, ASAE 86 (2012), or. 329-395.
• Middle Kingdom tombs beneath the Temple of Millions of Years, EA 47 (2015) M. Seco Alvarez eta J. Martínez Babón, pp. 27-30.
• The Henket-ankh Temple of Thutmosis III in Luxor West Bank: Five years of intermediion, From the Delta to the Cataract, Studies dedikated to Mohamed el-Bialy, Leiden Boston 2015,or. 240-253.
• Thutmosis III Temple of Millions of Years and the Mud Brick Marks: Conservation and first acabsions, Lingua Aegyptia 16, in Non-Textual Marking Systems in Ancient Egypt (and Elsewhere), Hamburg 2015, M. Seco Álvarez eta Agustin Gamarra Campuzano, or. 59-67.
• A Ramesside Building in the Temple of Millions of Years of Thutmose III in Luxor, SAK 44 (2015), M. Seco Alvarez eta J. Martinez Babon. or. 383-391 eta 47-52.
• Jewelry found in the 12th Dynasty Tomb at Luxor, KMT 262 (2015), M. Seco Alvarez eta J. Martínez Babón, or. 35-41.
• Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Luxor, Memnonia XXV (2014), M. Seco Alvarez eta J. Martínez Babón, or. 157-167.
• The Temple of Millions of Years of Tuthmosis III, Egyptian Archaeology 44 (2013), or. 21-25.
• Azken aurkikuntzak Tutmosis III.aren hileta-tenplua induskatzeko, zaharberritzeko eta balioan jartzeko proiektuan, Luxorreko mendebaldeko ertzean, Egiptologia Iberikoko Novos trabalhos-en. IV Congreso Ibérico de Egiptología, II. liburukia, (Lisboa 2012), pp. 1065-1075.
• Lan arkeologikoak Tutmosis III.a faraoiaren Milioika Urteko Tenpluan Luxorren: 2008-2011 kanpainak, DJESER, 4 zk. (2012), Arte, Arkeologia eta Egiptologiari buruzko aldizkaria, or. 64-73. http://www.centroelba.es/Revista.aspx?Aldizkari_id=8
• First Season of the Egyptian-Spanish project at the Funerary Temple of Thutmosis III in Luxor, Myriam Seco Álvarez ylankidetzan, ASAE 84 (2010), or. 1-35.
• Egyptian-Spanish Project at The Funerary Temple of Thutmosis III in Luxor West Bank: The resultados of two seasons, Myriam seco Álvarez and others, Memnonia cahier supplementaire, 2 zk. (2012), or. 59-71.

• 2009an argitaratutako “120 Años de Arqueología Española en Egipto” erakusketaren katalogoko Sennedjem-en hilobiari eta Luxorreko Tutmosis III.aren tenpluan egindako indusketei eskainitako kapituluak.
  • Azken aurkikuntzak Tutmosis III.aren Hileta Tenpluan, Arte Ederren Buletina 37 zk., or. 510-520.
  • Marine Archaeological Inspection on a looted shipwreck a few kilometres offshore Tyre-Lebanon 2006-2010, BAAL Hors-Série VII.
  • Shipwreck investigations in the waters of Tyre, BAAL 14 (2010), 103-129. Hainbat egile: M Seco Alvarez eta Ibrahim Noureddine.
  • “Representation de groupes familiaux à l’ancien empire” Egyptian Museum Collections around the World, Vol. I, Cairo 2002, or. 26-30.
  • Resultados tras la primera campaña de prospección submarina en la costa del Mar Rojo: Wadi Gawasis – Marsa Alam (Itsaso Gorriko kostaldeko lehen urpeko prospekzio-kanpainaren emaitzak: Wadi Gawasis – Marsa Alam)”, 2002.

• 2017ko Ikasketa Humanistikoen Manuel Alvar Saria, “Tutankhamon Espainian: Howard Carter, el duque de Alba y las conferencia de Madrid” saiakerarengatik, Myriam Seco Álvarezek eta Javier Martínez Babónek elkarrekin egindako lanarekin.
• 2016ko kanpainan Egipton egindako hamar aurkikuntza onenetako baten saria, Luxor Times aldizkariak ematen duena, Amon Renef izeneko «Errege Etxeko zerbitzariaren» kartoi koloretsuaren aurkikuntza aitortu zuen, Tutmosis IIIko Milioika Urteko tenpluan aurkitua izan zena (K.a. 1490-1436)^[7]
• “100 Españoles” izenekoaren I. edizioko (Marca España 2014) kideetako bat izatearen oroitzapenezko saria.

• Nola lortu du arkeologo honek galdutako historia bat erreskatatzea?
• HDL Myriam seco, Andaluziako arkeologia Egiptoko Napoleonen arrastoaren atzetik
• CEPOAT
• Join US - Myriam seco Tutmosis III.aren tenpluaren indusketan, Luxorren (Egipto)