Hafnioa
72 Lutezioa ← Hafnioa → Tantaloa
72 Hf                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Hafnioa, Hf, 72
Serie kimikoa	trantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala	4, 6, d
Masa atomikoa	178,49(2) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Xe] 4f14 5d2 6s2
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 32, 10, 2
Propietate fisikoak
Egoera	? solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 13,31 g/L
Urtze-puntua	2.506 K (2.233 °C, 4.051 °F)
Irakite-puntua	4.876 K (4.603 °C, 8.317 °F)
Urtze-entalpia	27,2 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	571 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 25,73 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 2.689 2.954 3.277 3.679 4.194 4.876
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	4 (oxido anfoterikoa)
Elektronegatibotasuna	1,3 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 658,5 kJ/mol 2.a: 1.440 kJ/mol 3.a: 2.250 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	155 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	208 pm
Erradio kobalentea	150 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 23,0
Soinuaren abiadura	3.010 m/s
Isotopo egonkorrenak
Hafnioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 172Hf Sintetikoa 1,87 u ε 0,350 172Lu 174Hf %0,162 2x1015 u α 2,495 170Yb 176Hf %5,206 Hf egonkorra da 104 neutroirekin 177Hf %18,606 Hf egonkorra da 105 neutroirekin 178Hf %27,297 Hf egonkorra da 106 neutroirekin 178m2Hf Sintetikoa 31 u IT 2,446 178Hf 179Hf %13,629 Hf egonkorra da 107 neutroirekin 180Hf %35,1 Hf egonkorra da 108 neutroirekin 182Hf Sintetikoa 9x106 u β 0,373 182Ta

Hafnioa elementu kimiko bat da, Hf ikurra eta 72 zenbaki atomikoa dituena. Trantsizio-metal gris zilarkara eta distiratsua da. Zirkonioaren antzekoa da, beraien antzekotasunaren zergatia kontrakzio lantanidoen efektuan datza. Efektu honen ondorioz, bien arteko erradio atomikoa oso antzekoa da; mineral eta konposatu beretan ageri dira eta bere propietate kimikoak analogikoak direnez, zaila izaten da biak banatzea, ikerketa nuklearrak eta osagai nuklearretan erabiltzeko izan ezik. Oso zaila da Wolframioarekin batera aleazioan erabiltzen da argi-harizpiak eta elektrodoak ekoizteko. Bere beste aplikazio-eremu bat mikroprozesagailuetako transistoreak dira. Erreaktore nuklearretako kontrol-barrak egiteko ere erabiltzen da, neutroiak xurgatzeko ahalmen handia baitauka.

Hafnioaren aurkikuntza, 72. elementua, Niels Bohr Institutuan iragarri zen, Danimarkan, 1923ko urtarrilaren 19an. Dirk Coster herbehereetara eta George de Hevesy hungariarrak euren aurkikuntza Nature aldizkarian argitaratu zuten egun hartan^[1][2]. 1869an Dmitri Mendeleevek ere aurreikusi zuen elementu hori. Izenak Kopenhageren latinezko izenetik dator.

Metal xaflakorra eta korrosioarekiko erresistentea da, kimikoki zirkonioaren oso antzekoa. Bi elementu hauek elektroi-kopuru bera dute kanpo-geruzetan eta beren erradio ionikoak parekoak dira. Ondorioz, oso zaila da biak bereiztea, ez baitaude hain antzekoak diren bi elementu kimiko. Hafnioak eta zirkonioak badute, ordea, ezberdintasun fisiko bat: hafnioa bi aldiz dentsoagoa da.

Hafnio karburoa (HfC) ezagutzen den konposaturik erregogorrena da, bere urtze-puntua 3.890 °C-etik gora baitago, eta hafnio nitruroa (HfN) nitruro metalikorik erregogorrena da.

Alkali kontzentratuak ederki jasaten ditu, baina halogenoekin erreakzionatu egiten du hafnio tetrahaluroak (HfX₄) osatuz. Tenperatura altuetan oxigenoarekin, nitrogenoarekin, karbonoarekin, boroarekin, sufrearekin eta silizioarekin erreakzionatzen du.