Briones Briones
Errioxako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Errioxa
Alkatea	María Carmen Ruiz Ruiz
Izen ofiziala	Briones
Jatorrizko izena	Briones
Posta kodea	26330
INEk ezarritako kodea	26034
Herriburua	Briones
Geografia
Koordenatuak	42°32′39″N 2°47′06″W / 42.544166666667°N 2.785°W / 42.544166666667; -2.785
Azalera	37,72 km²
Altuera	502 m
Mugakideak	Bastida, San Vicente de la Sonsierra, San Asensio, Hormilla, Rodezno, Ollauri eta Gimileo
Demografia
Biztanleria	749 (2024) 10 (2023)
353 (%47,1)   (%52,3) 392
Dentsitatea	20 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+01:00
Matrikula	LO
ayuntamientobriones.org

Briones Errioxako udalerria da, 2020an 749 biztanle zituena. Errioxa Garaia eskualdean kokaturik dago, Harotik 9 kilometro ekialdera. "Espainiako herri politenak" elkarteko kidea da^[1].

Ebro ibaiaren hegoaldeko ertzeko muino batean kokaturik dago, ibaiak egiten duen meandro baten gainean, ia bertikala den 80 metrotako labarrean. Herria 501 metrotako altueran dago eta iparraldetik hegoaldear luzatzen diren hiru kale nagusik osatzen dute. Erdian plaza bat du^[2]. Urrutitik ikusten da herriko elizaren kanpandorrea.

Herriaren izena beroi leinutik dator, haiek izan ziren Errioxako antzinako biztanleak^[3]. Dena dela antzinagotik populatua izan zen ingurunea, Santos Mártires baselizara bidean Brontze Aroko arkeologia litiko eremu bat aurkitu baita^[4].

Albeldako Kronikak (881. urtea) Alfontso I.a Asturietakoaren 740. urteko espedizioa kontatzen du. Bertan dio Alfontso I.ak Mirandam (Miranda Ebro), Revendecam, Carbonariam, Abeicam (Ábalos, bertan Ebro gurutzatu zuen), Brunes (agian Briones, baina ez da ziurra), Cinissariam (Cenicero) eta Alesanco suntsitu zituela. Edozelan ere IX. menderarte musulmandarren menpeko lurraldea izan zen eta X. mendean Ordoño II.ak eskuratu zuen. 1076an Antso Peñalengoa erail zutenean Alfontso VI.a Gaztelakoak Errioxa eskuratu eta Briones Haro familiaren eskutan utzi zuen. Fernando III.ak Diego López III.a Harokoari Brionesko Jauna titulua eman zion eta ordutik Gaztelaren aldeko hiria izan zen, ibaiaren beste aldeko nafarrekin borroka eta istilu ugari izan zituen gainera. 1240an ordea Diego López de Harok aurre egin zion Fernando III.ari eta honek hiria setiatu zuen. Azkenik Diego López de Haro preso hartu eta eta erregearen menpeko izatera pasa zen Briones^[3]. 1256an Gasteizko forua eman zion Alfontso X.ak, nafarrei aurre egiteko hiriak populatzea helburu zuelako^[4].

1379an Brionsko ituna sinatu zuten Nafarroako eta Gaztelako Koroek eta urtebete lehenago bien artean sorturiko gerra amaitu zen^[5].

XVI. mendean euskaldun askok populatu zituzten Errioxa Garaiko lurrak. 1536an esate baterako Brionesen 30 abizen euskaldun zeuden.

1790an Briones Real Sociedad Económica de La Rioja elkartearen sortzaileetako bat izan zen. Ilustrazioaren ideiak zabaltzea helburu zuen elkartea zen hau.

Herria Errioxako ardoaren ekoizle nagusietakoa da "Errioxa Altua" azpieskualdean.

• Jasokundeko Andre Mariaren eliza: XVI. mendean eraiki zen gotiko isabeldar estiloan. Hiru haberate ditu, erdikoa beste biak baino zabalagoa. Elizaren elementurik aipagarriena kanpandorre barrokoa da.
• San Juan baseliza (XVIII)
• San Nikolas Markesaren jauregia (XVIII): Gaur egun udaletxea da.
• Brionesko gazteluaren hondarrak
• Ardoaren Kulturaren Vivanco museoa

Herriko jaiak irailaren 14an izaten dira, Cristo de los Remedios patroiaren omenezkoak. Ekainaren hirugarren asteburuan Erdi Aroko jaia ospatzen da. XIV. mendeko Brionesen itxura hartzen du herriak^[6].

• Brionesko ituna