Αυτό το λήμμα περιέχει πληροφορίες σχετικά με ένα τρέχον γεγονός. Μπορεί να μην περιλαμβάνει πληροφορίες για την εξέλιξη ή να περιλαμβάνει πληροφορίες που έχουν τη μορφή εικασίας, οπότε το περιεχόμενό του μπορεί να αλλάξει δραματικά ως το πέρας του εν λόγω γεγονότος.
Σεπτέμβριος 2023 – σήμερα
(PHEIC: 14 Αυγούστου 2024 – σήμερα)
Κρούσματα
Επιβεβαιωμένα
14,652
Θάνατοι
517
Η επιδημία αφρικανικής ευλογιάς των πιθήκων 2024 (αγγλ.African mpox epidemic) είναι επιδημία μιας νέας κατηγορίας[1] ευλογιάς (mpox) που ξεκίνησε στην Κεντρική Αφρική τον Σεπτέμβριο του 2023.[2][3] Η ευλογιά των πιθήκων είναι γνωστή ιογενήςλοίμωξη για τον άνθρωπο, που δύναται κατά ένα (αδιευκρίνιστο) ποσοστό να αποβεί θανατηφόρος.
Από τον Αύγουστο 2024, έχουν αναφερθεί περισσότερες από 18.000 περιπτώσεις προσβολών στην ασθένεια, με συνολικά 535 επιβεβαιωμένους θανάτους, οι οποίοι στη συντριπτική πλειοψηφία τους στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.[4]
Χαρακτηριστική λέμφος σε νεαρό ασθενή με τη νόσο της ευλογιάς των πιθήκων (Αφρική).
Στις 14 Αυγούστου 2024, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την εν λόγω επιδημία ως έκτακτη κατάσταση για τη δημόσια υγεία, κλίμακας διεθνούς ανησυχίας (PHEIC).[5][6] Με βάση τα στοιχεία Αυγούστου 2024 παραμένει άγνωστο αν η τρέχουσα επιδημία δύναται να εξελιχθεί σε πανδημία.[7][8]
Ιστορικό
Τον Μάιο του 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε την προηγούμενη επιδημία mpox, που περιλάμβανε διαφορετική κατηγορία ιού, ως παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία. Η ασθένεια είχε μολύνει 87.000 ανθρώπους και είχε προκαλέσει 140 θανάτους μέχρι και τον Μάιο του έτους 2023.[9]
Επιδημική έξαρση
Αναφερόμενα κρούσματα
Τελευταία ενημέρωση: 28 August 2024
Αναφερόμενα κρούσματα σε χώρες που έχουν προσδιορίσει θετικά το clade Ib
Οι περιπτώσεις Mpox από λοιμώξεις κατηγορίας Ib αυξήθηκαν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, με αρκετές από αυτές να εντοπίζονται στην Καμιτούγκα, πόλη με ορυχεία, στην επαρχία του Νότιου Κίβου.[3][21] Στη συνέχεια στη χώρα αυτή κηρύχθηκε ως πανεθνική επιδημία, χρονικά τον Ιανουάριο του 2024.[2][22]
Τον Αύγουστο του 2024, τα Κέντρα για τον Ελέγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων (ACDC) στην Αφρική δήλωσαν ότι η διάδοση κρουσμάτων του ιού mpox στην Αφρική έχει τάχιστα αυξηθεί, και έτσι χαρακτήρισε το γεγονός ως έκτακτη κατάσταση δημόσιας υγείας, αφού πάνω από 517 θανάτους είχαν αναφερθεί έως τότε.[23][24] Ως αποτέλεσμα, ο Οργανισμός ACDC ζήτησε τη βοήθεια και την παρέμβαση της διεθνούς ιατρικής κοινότητας για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού και τη θεραπεία των μολυσμένων ασθενών.[23]
Ο Οργανισμός ACDC δήλωσε ότι το ποσοστό θνησιμότητας του εν λόγω στελέχους του ιού, που προκαλεί την έξαρση ήταν 3-4%, σημαντικά υψηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας <1% που είχε καταγραφεί κατά τη διάρκεια της τοπικής επιδημίας mpox του 2022-2023.[23]
Στις 14 Αυγούστου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την επιδημία ως έκτακτη κατάσταση δημόσιας υγείας κλίμακας διεθνούς ανησυχίας (PHEIC), ή αλλιώς, παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.[5][6]
Το 2024, δεκαπέντε χώρες είχαν αναφέρει ότι είχαν εντοπίσει περιπτώσεις κρουσμάτων mpox. Περισσότερο από το 96% όλων των αναφερθέντων περιπτώσεων και θανάτων από την ασθένεια αυτή έλαβαν χώρα στη ΛΔΚ, με 16.839 αναφερθείσες περιπτώσεις και 501 επιβεβαιωμένους θανάτους.[10][23]
Ο Αφρικανικός Οργανισμός ACDC ανέφερε ότι το 70% των περιπτώσεων στη χώρα της ΛΔΚ ήταν σε παιδιά κάτω των 15 ετών, καθώς η ηλικιακή αυτή ομάδα τότε αντιπροσώπευε το 85% των αναφερθέντων θανάτων.[23]
Ο επιδημιολόγος Jacques Alonda εξέφρασε ανησυχία για την εξάπλωση της νόσου στα στρατόπεδα προσφύγων στη ΛΔΚ και στις γειτονικές χώρες, ιδίως εξαιτίας της πίεσης που έχει ήδη επιβληθεί στο εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και από χρονικά ταυτόχρονες επιδημίες χολέρας και ιλαρά, όπως βέβαια και από τον υποσιτισμό.[23]
Χώρες με ευρεία εξάπλωση της επιδημίας
Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
Από τις 16 Αυγούστου 2024, συνολικά 16.839 περιπτώσεις με τη νόσο mpox (του οποίου τουλάχιστον 1.888 επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά) και 501 θανάτους (του οποίας τουλάχιστον 8 επιβεβαιωμένα εργαστηριο) έχουν αναφερθεί στην Δημοκρατική Δημοκρατία του Κονγκό (ΔΚΔ).[11][10]
Χώρες με περιορισμένη εξάπλωση της επιδημίας
Μέχρι τον Αύγουστο του 2024, δεκαπέντε χώρες είχαν αναφέρει κρούσματα του ιού mpox. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ότι νέα κρούσματα στελέχους του mpox, τα οποία συνδέονται με την επιδημία στη Λ.Δ. του Κονγκό, έχουν εντοπιστεί για πρώτη φορά σε τέσσερις άλλες χώρες της Ανατολικής Αφρικής: το Μπουρούντι, την Κένυα, τη Ρουάντα και την Ουγκάντα.
Η Ακτή Ελεφαντοστού ανέφερε επίσης νέα κρούσματα για πρώτη φορά τον Ιούλιο 2024.[23][10]
Κεντροαφρικανική Δημοκρατία
Στις 30 Ιουλίου 2024, ο υπουργός Υγείας της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας δήλωσε ότι μια τοπική έξαρση της νόσου αυτής υφίσταται στο Μπανγκούι, μετά από μια περίοδο κατά την οποία η ασθένεια είχε περιοριστεί κυρίως στις αγροτικές περιοχές.[25] Επίσης δήλωσε ότι μερικές οικογένειες στη χώρα κρύβουν μολυσμένους συγγενείς, φοβούμενοι μήπως στιγματιστούν, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου.[25]
Σουηδία
Στις 15 Αυγούστου 2024, η Σουηδική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας ανέφερε την πρώτη περίπτωση κρούσματος εκτός Αφρικής, η οποία αφορούσε ένα άτομο που είχε προσβληθεί από το στέλεχος Clade I κατά τη διάρκεια παραμονής του σε περιοχή της Αφρικής που επηρεάστηκε από τη νόσο.[26][27]
Σε δημόσια δήλωση, το πρακτορείο δήλωσε ότι περιστασιακές τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να συνεχίσουν να συμβαίνουν.[28]
Πακιστάν
Στις 15 Αυγούστου 2024, το Εθνικό Κέντρο του Πακιστάν, NCOC, ανέφερε υποψία για περίπτωση νόσησης από τον εν λόγω ιό στην επαρχία του Κίμπερ Παχτούνχουα,[3] που περιλάμβανε κάτοικο που είχε επιστρέψει πρόσφατα από ένα αραβικό κράτος του Κόλπου. Το άτομο επιβεβαιώθηκε αργότερα ότι διαγνώστηκε με στέλεχος του ιού από το Πακιστανικό Υπουργείο Υγείας, αν και διεξάγεται έρευνα προκειμένου να προσδιοριστεί η φύση της παραλλαγής του συγκεκριμένου στελέχους.[29][30]
Ιολογία
Είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι η νόσος αυτή προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων (monkeypox virus). Ο ιός μεταδίδεται μέσω στενής επαφής με μολυσμένα ζώα ή/και πάσχοντα άτομα, συμπεριλαμβανομένης επίσης της κοντινής οπτικής επαφής και άλλων μορφών φυσικής επαφής, λ.χ. μολυσμένα σεντόνια, ρούχα ή βελόνες, ή κατανάλωση μολυσμένου κρέατος ή/και σεξουαλική επαφή.[31]
Τον Απρίλιο 2024, ερευνητές αναγνώρισαν νέα υποομάδα της κατηγορίας I του ιού mpox στην πόλη Καμιτούγκα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.[2][32] Οι επιδημιολόγοι ανέφεραν ότι η νέα παραλλαγή - αργότερα ονομάστηκε "clade Ib"[2] ή "clade 1β" - είχε τη δυνατότητα να εξαπλωθεί με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα σε σύγκριση με άλλα στελέχη του ίδιου ιού.[33][34] Οι ερευνητές θεώρησαν ότι ο ιός είχε υποστεί γενετικές μεταλλάξεις που του επέτρεψαν να εξαπλωθεί πιο εύκολα μέσω ανθρώπινης μετάδοσης, λόγω της απομακρυσμένης θέσης της πόλης, που αποτρέπει τις περισσότερες περιπτώσεις επαφής με ζώα.[2]
Ο ιατρός Placide Mbala-Kingebeni του Εθνικού Ινστιτούτου Βιοϊατρικής Έρευνας του Κονγκό δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της ανάλυσης σηματοδότησαν μια νέα φάση της νόσου, από την προηγούμενη επιδημία το 2022 και το 2023. Διαπίστωσε ότι το νέο στέλεχος φέρεται να είχε προκαλέσει ήπιες βλάβες, κυρίως στα γεννητικά όργανα, καθιστώντας τη νόσο πιο δύσκολη για διάγνωση σε σύγκριση με τα στελέχη που προκάλεσαν βλάβες στο στήθος, στα πόδια και στα χέρια. Επίσης συμπέρανε ότι μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος σιωπηλής μετάδοσης της νόσου λόγω των διαφορετικών εκδηλώσεων της.[2] Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η διαπιστωμένη μορφή ήταν ένα στέλεχος τύπου Clade I,[2] το οποίο ιστορικά προκάλεσε πιο σοβαρά συμπτώματα σε σύγκριση με το Clade II που ήταν το κυρίαρχο στέλεχος κατά τη διάρκεια της επιδημίας mpox 2022-2023.[2][34]
Πρόληψη και μέτρα αντιμετώπισης
Μέχρι τον Ιούνιο του 2024, τα εμβόλια για τον ιό Mpox δεν εγκρίθηκαν από καμία αφρικανική κυβέρνηση και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων δεν είχε πιστοποιηθεί από την αρμόδια Συμβουλευτική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων.
Ο διευθυντής του προγράμματος για τις ανάγκες υγείας του ΠΟΥ, Michael J. Ryan, σημείωσε σε συνέντευξη ότι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αντιμετώπιζε ταυτόχρονα αρκετές άλλες επιδημικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων της ιλαράς και της χολέρας. Μέχρι τότε, μόνο δύο εργαστήρια στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ήταν σε θέση να εκτελέσουν δοκιμές αλυσίδας αντίδρασης πολυμεράσης για ιό της ευλογιάς, mpox. [35]
Τον Ιούνιο 2024, το πρακτορείο Reuters ανέφερε ότι οι αρχές της ΛΔΚ είχαν εγκρίνει τα εξής, το εμβόλιο Jynneos, που παρασκευάζεται από την εταιρεία Bavarian Nordic, και το εμβόλιο LC16 που το εμπορεύεται η εταιρεία KM Biologics, για χρήση σε επείγουσες περιπτώσεις.[36] Το εμβόλιο Jynneos εγκρίθηκε αργότερα στη Νιγηρία, επίσης για χρήση σε έκτακτες ανάγκες.[37][38]
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, η διευθύντρια της GAVI (Vaccine Alliance), Sania Nishtar, δήλωσε ότι ο οργανισμός είχε ήδη καταθέσει 500 εκατομμύρια δολάρια ως μέρος του ταμείου τους (που αρχικά είχε δημιουργηθεί κατά τον COVID-19) κυρίως μέσω δωρεών από κυβερνήσεις και παγκόσμιους χρηματοδότες υγείας, και τελικά διατηρήθηκε για να ανταποκριθεί σε νέες υγειονομικές ανάγκες.[3] Ωστόσο, ανέφερε ότι τόσο η GAVI όσο και η UNICEF έπρεπε να περιμένουν επίσημα αιτήματα από τις χώρες που πλήττονται από την επιδημία, καθώς και οριστική έγκριση των εμβολίων mpox από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προκειμένου να ξεκινήσουν παραγγελίες για μεγάλο αριθμό εμβολίων και αποστολή των στις πληγείσες χώρες.[3] Ως απάντηση, ο ΠΟΥ ανακοίνωσε την έναρξη μιας διαδικασίας που θα επέτρεπε την πρόσβαση σε εμβόλια για χρήση έκτακτης ανάγκης σε χώρες των οποίων η εθνική έγκριση των εμβολίων ήταν επικείμενα αναμενόμενη.[37]
Στις 14 Αυγούστου 2024, το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι η εθνική κυβέρνηση θα δωρίσει 50.000 δόσεις του εμβολίου Jynneos στην ΛΔΚ.[37][39] Επίσης ανέφερε ότι οι ΗΠΑ είχαν χορηγήσει 17 εκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη της προετοιμασίας και της εν γένει ανταπόκρισης στο στέλεχος clade I του ιού mpox στην κεντρική και την ανατολική Αφρική.[39]
Στις 16 Αυγούστου 2024, η φαρμακευτική εταιρεία Bavarian Nordic ανακοίνωσε με δελτίο τύπου ότι υπέβαλε κλινικά δεδομένα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για να υποστηρίξει την επέκταση της έγκρισης του εμβολίου Jynneos/Imvanex ώστε να περιλαμβάνει και νέους ηλικίας 12 έως 17 ετών. Η εταιρεία ανέφερε ως αποδεικτικά στοιχεία τα πρώιμα αποτελέσματα δοκιμής που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων του NIH (NIAID) σε 315 εφήβους εντός της παραπάνω ηλικιακής ομάδας και 211 ενήλικες ηλικίας 18 έως 50 ετών. Σχετικά αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο οι ανοσολογικές αποκρίσεις όσο και το προφίλ ασφαλείας ήταν παρόμοια μεταξύ των δύο ομάδων μετά τον εμβολιασμό με δύο τυπικές δόσεις. Στην ίδια ανακοίνωση, η Bavarian Nordic ανέφερε επίσης ότι μελέτη του εμβολίου σε παιδιά ηλικίας 2 έως 12 ετών θα πραγματοποιηθεί στη ΛΔ Κονγκό και στην Ουγκάντα στο τέλος του 2024.[38][40][41]
Στις 16 Αυγούστου 2024, η Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Κίνας ανέφερε ότι οι εθνικές αρχές της θα αναπτύξουν μέτρα ελέγχου για τους πολίτες και τα αγαθά που εισάγονται στη χώρα από όλες τις περιοχές που επηρεάζονται από την επιδημία για τους επόμενους έξι μήνες.[41][42]
Στις 19 Αυγούστου 2024, η κυβέρνηση της ΛΔΚ ξεκίνησε ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης των πολιτών της, δαπάνης 49 εκατομμυρίων δολαρίων, με στόχο την ενημέρωση, την ανάπτυξη υποστηρικτικών ομάδων και τη φροντίδα των ασθενών, παράλληλα αναμένει επιπλέον δόσεις εμβολίων από ξένους φορείς και κυβερνήσεις.[43]
