Τσαρλς Λότον
Ο Τσαρλς Λότον στην ταινία Μις Μπάρετ (The Barretts of Wimpole Street, 1934)
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Charles Laughton (Αγγλικά)
Γέννηση	1 Ιουλίου 1899 Σκάρμπορο, Γιόρκσαϊρ, Ηνωμένο Βασίλειο
Θάνατος	15 Δεκεμβρίου 1962 (63 ετών) Χόλιγουντ, Καλιφόρνια, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Αιτία θανάτου	καρκίνος των νεφρών
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Κοιμητήριο Χόλιγουντ Χιλς
Εθνικότητα	Άγγλος
Χώρα πολιτογράφησης	Αμερικανική
Σπουδές	Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου (1926)[1] και Scarborough College
Ιδιότητα	θεατρικός σκηνοθέτης, σκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός ταινιών, ηθοποιός θεάτρου, ηθοποιός[2][3], ηθοποιός τηλεόρασης και σκηνοθέτης[2][3]
Σύζυγος	Έλσα Λάντσεστερ (1929–1962)
Είδος τέχνης	Ηθοποιός, Σκηνοθέτης
Βραβεύσεις	1 Όσκαρ Ανδρικής Ερμηνειας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Τσαρλς Λότον (Charles Laughton, 1 Ιουλίου 1899 – 15 Δεκεμβρίου 1962) ήταν Άγγλος ηθοποιός και σκηνοθέτης, βραβευμένος με Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Ερρίκος Η' (The Private Life of Henry VIII) το 1933.

Ο Λότον διδάχτηκε την υποκριτική στη Βασιλική Ακαδημία των Δραματικών Τεχνών του Λονδίνου κι εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θεατρικό σανίδι το 1926. Υποδύθηκε μεγάλη γκάμα κλασικών και μοντέρνων ρόλων, αφήνοντας θετικές εντυπώσεις ερμηνεύοντας Σαίξπηρ στο Old Vic. Η φήμη του τον οδήγησε στο Χόλιγουντ, αλλά συνέχισε να εμφανίζεται σε μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες βρετανικές παραγωγές της δεκαετίας του '30, σε συνεργασία με τον παραγωγό Αλεξάντερ Κόρντα.

Οι σημαντικότερες ταινίες του Λότον είναι οι: Μις Μπάρετ (The Barretts of Wimpole Street, 1934), Ναυτική ανταρσία (Mutiny on the Bounty, 1935), Ruggles of Red Gap, 1935, Η ταβέρνα της Τζαμάικα (Jamaica Inn, 1939), Η Παναγία των Παρισίων (The Hunchback of Notre Dame, 1939), Η εκλογή του Χόμπσον (Hobson's Choice, 1954), Μάρτυς κατηγορίας (Witness for the Prosecution, 1954) και Σπάρτακος (Spartacus, 1960). Στα τελευταία χρόνια της καριέρας του ανέλαβε τη σκηνοθεσία. Γύρισε μόλις μια ταινία για τη μεγάλη οθόνη, το φιλμ νουάρ Η νύχτα του κυνηγού (The Night of the Hunter, 1955), η οποία ήταν αποτυχημένη εμπορικά, αν και σήμερα θεωρείται μια από τις καλύτερες της περιόδου. Ανέλαβε επίσης τη σκηνοθεσία των θεατρικών παραστάσεων Caine Mutiny Court Martial και Don Juan in Hell του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω στο οποίο επίσης πρωταγωνίστησε. Ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Έλσα Λάντσεστερ με την οποία έζησε μέχρι τον θάνατό του.

Ο Λότον γεννήθηκε στο Σκάρμπορο του Γιόρκσιρ το 1899. Οι γονείς του Ρόμπερτ Λότον κι Ελίζαμπεθ Κόνλον ήταν ξενοδόχοι^[4]. Η μητέρα του είχε ιρλανδική καταγωγή και ήταν καθολική κι έστειλε τον Λότον στο Κολέγιο Στόνιχερστ, ένα από τα γνωστότερα ιησουιτικά σχολεία της Αγγλίας.^[5]. Ο Λότον πολέμησε κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου κι όταν επέστρεψε στην Αγγλία άρχισε να δουλεύει στην οικογενειακή επιχείρηση συμμετέχοντας παράλληλα σε ερασιτεχνικούς θιάσους του Σκάρμπορο^[5]. Το 1925 η οικογένειά του του επέτρεψε να σπουδάσει υποκριτική στην Βασιλική Ακαδημία των Δραματικών Τεχνών κι ο ηθοποιός εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή το 1926 στην κωμωδία The Government Inspector. Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν όμορφος, ώστε να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικούς ρόλους ρομαντικών ηρώων, κατάφερε να εντυπωσιάσει το κοινό με το ταλέντο του ερμηνεύοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στα κλασικά θεατρικά έργα του Αντόν Τσέχοφ Ο βυσσινόκηπος και Τρεις αδελφές. Το 1928 εμφανίστηκε στο θεατρικό έργο του Σον Ο'Κέισι The Silver Tassie ενώ την επόμενη χρονιά πρωταγωνίστησε στα θεατρικά του Άρνολντ Μπένετ Mr Prohac και Mr Pickwick. Το 1930 υποδύθηκε τον Τόνι Περέλι στο θεατρικό του Έντγκαρ Γουάλας On the Spot και τον Γουίλιαμ Μαρμπλ στο Payment Deferred. Το 1931 ξεκίνησε περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες με το Payment Deferred κι επέστρεψε στο Λονδίνο για να αναλάβει τους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στο Old Vic. Την περίοδο 1933 - 1934 έλαβε την εύνοια του κοινού για τις ερμηνείες του σε θεατρικά όπως Μάκβεθ, Με το ίδιο μέτρο και Η τρικυμία. Εμφανίστηκε επίσης στη θεατρική παράσταση του Όσκαρ Ουάιλντ στο Η σημασία να είσαι σοβαρός και το 1936 ταξίδεψε μέχρι τη Γαλλία όπου εμφανίστηκε στον ρόλο του Σγκαναρέλ στο έργο του Μολιέρου Γιατρός με το στανιό. Ήταν ο πρώτος Άγγλος ηθοποιός που εμφανίστηκε στο θέατρο της Κομεντί Φρανσαίζ για να ερμηνεύσει ρόλο στα αγγλικά κι ο μοναδικός που έλαβε διθυράμβους. Το 1945 επέστρεψε στην Αμερική όπου ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση του Μπέρτολτ Μπρεχτ Η ζωή του Γαλιλαίου. Παράλληλα με τη θεατρική του πορεία ο Λότον έκανε και κινηματογραφικές εμφανίσεις ξεκινώντας με την εμφάνισή του σε τρεις βωβές αγγλικές κωμωδίες, στις οποίες πρωταγωνιστούσε η σύζυγός του Έλσα Λάντσεστερ. Την επόμενη χρονιά έκανε σύντομο πέρασμα στη βωβή ταινία Πικαντίλι (Piccadilly, 1929), ενώ την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε στο φαντασμαγορικό Comets όπου τραγούδησε με τη σύζυγό του το τραγούδι The Ballad of Frankie and Johnnie. Έπειτα εμφανίστηκε στο πλευρό της Ντόροθι Γκις σε δυο πρώιμες βρετανικές ομιλούσες παραγωγές και το 1931 μετά την περιοδεία του στις Η.Π.Α. με το Payment Deferred, έλαβε προτάσεις να εμφανιστεί σε χολιγουντιανες παραγωγές, με πρώτη τη συμμετοχή του στην ταινία τρόμου του Τζέιμς Γουέιλ Το σπίτι του μυστηρίου (The Old Dark House, 1931) και την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε πλάι στους Ταλούλα Μπάνκχεντ, Γκάρι Κούπερ και Κάρι Γκραντ στην ταινία Ο δαίμων του υποβρυχίου (Devil and the Deep, 1932). Έπειτα καθιερώθηκε και στα κινηματογραφικά δρώμενα όταν ανέλαβε τον ρόλο του Νέρωνα στην επική υπερπαραγωγή του Σέσιλ Ντε Μιλ Το σημείο του σταυρού (The Sign of the Cross, 1932). Άλλοι κινηματογραφικοί ρόλοι που ανέλαβε ο Λότον κατά την πρώτη του παραμονή στις Η.Π.Α. περιλαμβάνουν εκείνον του δρος Μορώ στην ταινία Η νήσος των χαμένων ψυχών (Island of Lost Souls, 1932), του Γουίλιαμ Μαρμπλ στο Payment Deferred (κινηματογραφική μεταφορά του έργου στο οποίο εμφανιζόταν στο θέατρο) και Φινέας Λάμπερτ στην ταινία του Ερνστ Λούμπιτς If I Had a Million. Το 1932 εμφανίστηκε σε 6 αμερικανικές ταινίες κι όταν επέστρεψε στην Αγγλία γύρισε την ταινία Ερρίκος Η' (The Private Life of Henry VIII) για την οποία κέρδισε Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου.

Μετά το Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου, ο Λότον άρχισε να εμφανίζεται συχνότερα στον κινηματογράφο παρά στο θέατρο και επέστρεψε στο Χόλιγουντ το 1933, όπου γύρισε την ταινία White Woman, 1933 πλάι στην Κάρολ Λόμπαρντ. Την επόμενη χρονιά υποδύθηκε τον τυραννικό πατέρα της Νόρμα Σίρερ (από την οποία ήταν μόλις τρία χρόνια μεγαλύτερος) στην ταινία Μις Μπάρετ (The Barretts of Wimpole Street, 1934), ενώ το 1935 υποδύθηκε τον επιθεωρητή Ιαβέρη σε μια από τις εκτελέσεις του μυθιστορήματος Οι άθλιοι του Βίκτωρος Ουγκώ και τον σκληρόκαρδο Κάπτεν Μπλάι, σε έναν από τους διασημότερους κινηματογραφικούς του ρόλους στην ταινία Ναυτική ανταρσία (Mutiny on the Bounty, 1935). Η ταινία του χάρισε τη δεύτερη υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου, το οποίο έχασε από τον Βίκτορ ΜακΛάγκλεν. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η εμφάνισή του στην κωμωδία του 1935 Ruggles of Red Gap.

Το 1936 επέστρεψε στην Αγγλία, όπου ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία του Αλεξάντερ Κόρντα Η ζωή του Ρέμπραντ (Rembrandt, 1936). Συνέχισε τη συνεργασία του με τον Κόρντα και το 1937, όταν ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην μεταφορά του μυθιστορήματος του Ρόμπερτ Γκρέιβς Εγώ, ο Κλαύδιος σε σκηνοθεσία Τζόζεφ φον Στέρνμπεργκ. Η ταινία όμως έμεινε ανολοκλήρωτη λόγω ατυχήματος που είχε η συμπρωταγωνίστριά του Μερλ Όμπερον. Την επόμενη χρονιά ο Λότον και ο Γερμανός παραγωγός ταινιών Έριχ Πόμερ ίδρυσαν την εταιρία παραγωγής Mayflower Pictures στην Αγγλία. Η εταιρία ανέλαβε την παραγωγή τριών ταινιών με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό. Οι ταινίες ήταν οι: Vessel of Wrath, 1938 βασισμένο σε μυθιστόρημα του Ουίλιαμ Σόμερσετ Μομ St. Martin's Lane με τη Βίβιαν Λι και τον Ρεξ Χάρισον και Η ταβέρνα της Τζαμάικα (Jamaica Inn, 1939) σε σκηνοθεσία Άλφρεντ Χίτσκοκ. Η ταινίες δεν ήταν επιτυχημένες και η εταιρία σώθηκε από τη χρεωκοπία όταν η εταιρία RKO Pictures πρότεινε στον Λότον το ρόλο του Κουασιμόδου στη μεταφορά του μυθιστορήματος του Βίκτωρος Ουγκώ Η Παναγία των Παρισίων, με τη συμπρωταγωνίστριά του στην ταινία Η ταβέρνα της Τζαμάικα Μορίν Ο'Χάρα στο ρόλο της Εσμεράλδας. Ο Λότον κι ο Πόμερ είχαν σχεδιάσει τη δημιουργία κι άλλων ταινιών, αλλά ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο της εταιρίας.

Η επιτυχία του ηθοποιού στην ταινία Ερρίκος Η' (The Private Lives of Henry VIII) το 1933 καθιέρωσε τον Λότον ως έναν από τους καταλληλότερους ηθοποιούς για την απεικόνιση ιστορικών χαρακτήρων (Νέρωνας, Ερρίκος Η', κύριος Μπάρετ, Ιαβέρης, Κάπταιν Μπλάι, Ρέμπραντ και Κουασιμόδος). Δεχόταν συχνά ρόλους διεφθαρμένων και αλαζονικών ανδρών. Ξέφυγε από την τυποποίησή του σε ρόλους του είδους, όταν το 1940 ανέλαβε το ρόλο ενός Ιταλού οινοπαραγωγού στην Καλιφόρνια στην ταινία Ο Γολγοθάς μιας αγάπης (They Knew What They Wanted, 1940). Το 1942 υποδύθηκε τον πατέρα ενός ναυτικού στην ταινία Ταϊτή (The Tuttles of Tahiti) και έναν ναύαρχο κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην ταινία Έτοιμοι προς δράση (Stand by for Action). Άλλες ταινίες στις οποίες εμφανίστηκε εκείνη την περίοδο ήταν το Πριν σβήσει το παρελθόν (Forever and a Day, 1943) και The Man from Down Under, 1943 όπου εμφανίστηκε στο ρόλο ενός Αυστραλού ιδιοκτήτη μπαρ. Στη βιογραφία του Λότον που κυκλοφόρησε το 1987 από τον Σάιμον Κάλοου, ο συγγραφέας παραθέτει μερικές σύγχρονες κριτικές πάνω στη δουλειά του Λότον εκείνης της περιόδου. Στην κριτική του πάνω στο Πριν σβήσει το παρελθόν, ο Τζέιμς Άγκεϊτ γράφει: Δεν υπήρχε κανείς στην RKO να πει στον Τσαρλς Λότον πότε οι ερμηνείες του ήταν κακές; Ο Μπόσλεϊ Κράουδερ των New York Times είχε γράψει στη στήλη του όταν κυκλοφόρησε η ταινία ότι η ερμηνεία του Λότον ήταν εκπληκτική^[6].

Το 1943 ο Λότον ερμήνευσε τον ρόλο ενός δειλού διευθυντή σχολείου στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Γαλλία, στην ταινία του Ζαν Ρενουάρ Το ξύπνημα του σκλάβου (This Land is Mine, 1943). Ο ηθοποιός συμμετείχε ενεργά στην ταινία δίνοντας ιδέες στον Ρενουάρ την περίοδο που έγραφε το σενάριο^[7]. Το 1944 εμφανίστηκε στο φιλμ νουάρ του Ρόμπερτ Σίοντμακ Η φωνή του αίματος (The Suspect, 1944) υποδυόμενος έναν άνδρα που σκοτώνει τη σύζυγό του, επιπλέον ερμήνευσε το ρόλο του σερ Σάιμον Ντε Κάντερβιλ στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου του Όσκαρ Γουάιλντ Το φάντασμα του Κάντερβιλ (The Canterville Ghost, 1944) σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν. Την επόμενη χρονιά πρωταγωνίστησε στην ταινία Ο ματωμένος κουρσάρος (Captain Kidd, 1945).

Το 1946 εμφανίστηκε για δεύτερη φορά (μετά το 1941 με την ταινία Από τον καιρό της Εύας (It Started with Eve)) στο πλευρό της Ντίνα Ντάρμπιν στην ταινία Μήλον της Έριδος (Because of Him, 1946). Το 1947 συνεργάστηκε για δεύτερη φορά με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ για την ταινία Υπόθεση Παραντάιν (Paradine Case). Από το 1948 μέχρι και το 1951 ανέλαβε κυρίως δευτεραγωνιστικούς ρόλους στις ταινίες Η Αψίδα του Θριάμβου (Arch of Triumph, 1948), Στο νησί των παρανόμων (The Bribe, 1949) και Το γαλάζιο πέπλο (The Blue Veil, 1951). Το 1953 επανέλαβε το ρόλο του Ερρίκου Η' για τις ανάγκες της ταινίας Τα δάκρυα της βασιλίσσης (Young Bess, 1953) στην οποία συμπρωταγωνίστησε με την Ντέμπορα Κερ και τη Τζιν Σίμονς. Έλαβε επίσης το ρόλο του Ηρώδη Αντίπα στην ταινία Ο χορός της Σαλώμης (Salome, 1953) όπου εμφανίστηκε πλάι στη Ρίτα Χέιγουορθ. Το 1954 τον σκηνοθέτησε ο Ντέιβιντ Λιν στην ταινία Η εκλογή του Χόμπσον (Hobson's Choice) και το 1957 έλαβε ακόμη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία του Μπίλι Γουάιλντερ Μάρτυς κατηγορίας (Witness for the Prosecution, 1957). Έπειτα εμφανίστηκε πλάι στον Λόρενς Ολίβιε και τον Κερκ Ντάγκλας στην επική παραγωγή του Στάνλεϊ Κιούμπρικ Σπάρτακος (Spartacus, 1960). Τελευταία του ταινία ήταν η Θύελλα στην Ουάσινγκτον (Advise and Consent, 1962). Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων πληροφορήθηκε ότι επρόκειτο να πεθάνει από μετάσταση που είχε κάνει καρκίνος του νεφρού^[8].

Το 1955, ο Λότον σκηνοθέτησε την ταινία Η νύχτα του κυνηγού (The Night of the Hunter) με τον Ρόμπερτ Μίτσαμ, τη Σέλλεϊ Γουίντερς και τη Λίλιαν Γκις. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε εμπορική επιτυχία, η ταινία έχει χαρακτηριστεί από τους κριτικούς ως μια από τις καλύτερες της δεκαετίας του '50^[9]. Η αρχική αποτυχία της ταινίας ανάγκασε τον ηθοποιό να μην επιχειρήσει ξανά να σκηνοθετήσει ταινία.

Το 1927, ο Λότον ξεκίνησε σχέση με την ηθοποιό Έλσα Λάντσεστερ αφότου γνωρίστηκαν σε θεατρική παράσταση, στην οποία συμμετείχαν και οι δυο. Οι δυο τους παντρεύτηκαν το 1929, έλαβαν την αμερικανική υπηκοότητα το 1950 κι παρέμειναν μαζί μέχρι και τον θάνατο του ηθοποιού το 1962. Η Λάντσεστερ εμφανίστηκε σε πολλές ταινίες πλάι στον σύζυγό της με τελευταία το Μάρτυς κατηγορίας (Witness for the Prosecution, 1957) για την οποία και οι δυο προτάθηκαν για όσκαρ, χωρίς όμως να κερδίσουν. Οι δυο τους δεν είχαν παιδιά^[10][11].

Το γεγονός ότι ο Λότον ήταν αμφισεξουαλικός ήταν γνωστό στους κύκλους του Χόλιγουντ και γενικά αποδεκτό από τους ιστορικούς κινηματογράφου^[12]. Παρ' όλα αυτά η Μορίν Ο'Χάρα, φίλη και συμπρωταγωνίστρια του Λότον, δήλωσε ότι ο ηθοποιός της εκμυστηρεύτηκε ότι εκείνος κι η σύζυγός του ήταν άτεκνοι, λόγω έκτρωσης που είχε κάνει η Λάντσεστερ στις αρχές της καριέρας της που της κατέστρεψε το γεννητικό της σύστημα, καθιστώντας τη στείρα.

Ο ηθοποιός πέθανε στις 15 Δεκεμβρίου 1962 μετά από μακροχρόνια αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού. Για πρώτη φορά εκείνη τη χρονιά το κοινό δεν άκουσε τον Τσαρλς Λότον να διαβάζει τα χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Κυνικός Ερρίκος Η', σκληρός Κάπτεν Μπλάι στη Ναυτική ανταρσία, άφοβος γερουσιαστής στη Θύελλα στην Ουάσινγκτον, όποιον ρόλο και αν ερμήνευε ο Λότον διέθετε μέγεθος, ένταση και ευστροφία.

Βράβευση:

• 1933: Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Ερρίκος Η'

Υποψηφιότητα:

• 1935: Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Ναυτική Ανταρσία
• 1957: Α' Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Μάρτυς Κατηγορίας

Βράβευση:

• 1935: Ανδρικής Ερμηνείας για τις ταινίες Ναυτική Ανταρσία και Ruggles of Red Gap

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Τσαρλς Λότον

• Τσαρλς Λότον, σελίδα στον ιστότοπο Cine.gr (Ελληνικά).
• Τσαρλς Λότον, σελίδα στον ιστότοπο της Internet Movie Database (Αγγλικά).