O Αθλητικός Σύλλογος Ορφέας Λευκωσίας (ή ο Ορφέας Λευκωσίας) είναι κυπριακή ποδοσφαιρική ομάδα με έδρα τη Λευκωσία. Ιδρύθηκε το 1948. Η ομάδα μετράει 4 συμμετοχές στην Α΄ κατηγορία Κύπρου. Έχει κατακτήσει δύο πρωταθλήματα Β΄ κατηγορίας, ένα πρωτάθλημα Γ΄ κατηγορίας και ένα πρωτάθλημα Δ΄ κατηγορίας.
Ίδρυση και πρώτα χρόνια
Ο Ορφέας ιδρύθηκε στις 15 Μαΐου 1948 στις Κάτω Ενορίες της Λευκωσίας[1][2] με την ονομασία «Αθλητικός Μουσικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ορφέας» (Α.Μ.Ε.Σ.Ο.).[3] Το 1957 μετονομάστηκε σε Αθλητικός Σύλλογος Ορφέας Λευκωσίας (Α.Σ.Ο.Λ.).[3]
Την περίοδο ίδρυσης του Ορφέα, η Ελλάδα διάνυε μια περίοδο ενόπλων συγκρούσεων λόγω της διαμάχης μεταξύ δεξιών και αριστερών στον Ελληνικό Εμφύλιο. Η κατάσταση στην Ελλάδα μεταφέρθηκε και στην Κύπρο, διεισδύοντας τόσο στην πολιτική ζωή του τόπου, όσο και στον αθλητισμό,[4] καθώς οι περισσότεροι αθλητικοί παράγοντες ασχολούνταν επίσης με την πολιτική. Υπήρχε εχθρική στάση έναντι αθλητών αριστερών φρονημάτων στις περισσότερες πόλεις της Κύπρου, οι οποίοι είτε εκδιώχθηκαν είτε αποχώρησαν από τις ομάδες τους, ιδρύοντας νέες. Το 1948 υπήρξε η μεγαλύτερη διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου. Έτσι, το Μάρτιο του 1948 ιδρύθηκε η Νέα Σαλαμίνα στην Αμμόχωστο,[1][5] τον Απρίλιο η Αλκή στη Λάρνακα,[6] το Μάιο ο Ορφέας στη Λευκωσία και τον Ιούνιο η Ομόνοια επίσης στη Λευκωσία.[1][7]. Ακολούθως ιδρύθηκε και ο Α.Σ. Κερύνειας[7].
Ίδρυση της ΚΕΠΟ
Λόγο των αριστερών φρονημάτων των μελών τους, τα νέα σωματεία δεν γίνονταν δεκτά στις τάξεις της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ) και τους απαγορευόταν η είσοδος στα στάδια των Γυμναστικών Συλλόγων. Έτσι προχώρησαν στην ίδρυση μιας νέας ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, της Κυπριακής Ερασιτεχνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΚΕΠΟ), το Δεκέμβριο του 1948.[8][9][10] Η νέα ομοσπονδία, που διοργάνωνε πρωταθλήματα και κύπελλα,[11] έγινε αφορμή για να στραφούν στα γήπεδα χιλιάδες νέοι φίλαθλοι. Οι αγώνες του πρωταθλήματος της ΚΕΠΟ προσέλκυαν πολύ περισσότερους φιλάθλους από αυτούς της ΚΟΠ.[12][13] Στην ΚΕΠΟ συμμετείχαν έξι ομάδες: ο Ορφέας στη Λευκωσία, η Νέα Σαλαμίνα στην Αμμόχωστο, η Ομόνοια, η Αλκή στη Λάρνακα, ο ΑΜΟΛ στη Λεμεσό (που το 1951 μετονομάστηκε σε Ανταίο) και ο Νέος Αστέρας στη Μόρφου.[11]
Πρωταθλήματα και κύπελλα ΚΕΠΟ
Στα πέντε πρωταθλήματα της ΚΕΠΟ, ο Ορφέας δεν κατάφερε να κατακτήσει κάποιο τίτλο.
Η πορεία του Ορφέα στις διοργανώσεις της ΚΕΠΟ.[14][15]
Για την περίοδο 1948-49 δεν υπάρχουν στοιχεία.[14]
Ενοποίηση Κυπριακού Ποδοσφαίρου
Τα σωματεία μέλη της ΚΕΠΟ ήταν υπέρ της ενοποίησης του κυπριακού ποδοσφαίρου. Προσπαθούσαν για τρία συνεχόμενα χρόνια να πείσουν την ΚΟΠ να τα δεχθεί ως μέλη της, αλλά η ΚΟΠ απέρριπτε το αίτημα τους.[16] Δύο ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες και η διεξαγωγή δύο πρωταθλημάτων σε μια μικρή χώρα, όπως η Κύπρος, ήταν κάτι το πρωτοφανές. Δημιουργούνταν προβλήματα οικονομικής φύσεως και αθλητικών υποδομών. Ο διαχωρισμός αποτελούσε τροχοπέδη στις προοπτικές για πρόοδο και ανάπτυξη του κυπριακού ποδοσφαίρου.[4][17][18][19] Επιπρόσθετα, τα σωματεία θεωρούσαν ότι το πνεύμα του αθλητισμού είναι η συναδέλφωση και φιλία και όχι διαχωρισμός και διακρίσεις. Οι βάσεις για την ενοποίηση του Κυπριακού Ποδοσφαίρου άρχισαν να μπαίνουν με την πρώτη έκδοση της αθλητικής εφημερίδας Αθλητική, η οποία άρχισε σταυροφορία υπέρ της ενοποίησης το Δεκέμβριο του 1952. Μέσω της ίδιας εφημερίδας ακούστηκαν για πρώτη φορά φωνές για ενοποίηση, πέρα από το χώρο της ΚΟΠ (ξένοι προπονητές σωματείων ΚΟΠ). Η ΚΟΠ καταδίκασε τις δηλώσεις των προπονητών των δικών της σωματείων θεωρώντας πως «ήταν αντίθετες με το πνεύμα της Ομοσπονδίας».[18] Οι παράγοντες της ΚΟΠ αρχικά κράτησαν εχθρική στάση καταδικάζοντας όσους ενεργούσαν υπέρ της ενοποίησης.[18] Το καλοκαίρι του 1953 όλοι σχεδόν οι κορυφαίοι αθλητικοί παράγοντες της εποχής τάσσονταν υπέρ της ενοποίησης του κυπριακού ποδοσφαίρου. Τον Αύγουστο του 1953 η Αλκή, η Νέα Σαλαμίνα, η Ομόνοια και ο Ανταίος υπέβαλλαν κοινή αίτηση στην ΚΟΠ για εγγραφή στη δύναμη της ως σωματεία Α΄ κατηγορίας. Τον επόμενο μήνα, στις 19 Σεπτεμβρίου 1953, η ΚΟΠ έκανε δεκτή την αίτηση της Νέας Σαλαμίνας, της Ομόνοιας και του Ανταίου για ένταξη τους στην ΚΟΠ.[18][20][21] Η πολεμική όμως της ΚΟΠ, προς τα σωματεία αυτά, συνεχίστηκε.[18] Απέρριψε την αίτηση του Ορφέα, της Αλκής και του Νέου Αστέρα Μόρφου. Τελικά ο Ορφέας και η Αλκή εντάχθηκαν ένα χρόνο αργότερα,[20][22][2] ενώ επικαλούμενη το καταστατικό της, υποστήριξε ότι μια ομάδα έπρεπε να συμμετάσχει στο πρωτάθλημα Α΄ κατηγορίας και οι άλλες δύο στην Β΄ κατηγορία. Τα σωματεία της ΚΕΠΟ αποδέχτηκαν τις προϋποθέσεις αυτές με σκοπό να επιτευχθεί τελικά η ενοποίηση. Σε ειδική συνεδρία της ΚΕΠΟ αποφασίστηκε να ενταχθεί στην Α΄ κατηγορία η Ομόνοια και στη Β΄ κατηγορία η Νέα Σαλαμίνα και ο Ανταίος.[23] Μετά τις εξελίξεις αυτές, η ΚΕΠΟ αυτοδιαλύθηκε.[17]
Η πρώτη συμμετοχή του Ορφέας στις διοργανώσεις της ΚΟΠ ήλθε την περίοδο 1954-55 στο πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας. Την εποχή εκείνη η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε τρεις ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Κερύνειας. Αφού τερμάτισε στην πρώτη θέση του ομίλου του, έδωσε αγώνες μπαράζ με τις νικήτριες ομάδες των άλλων δύο ομίλων. Ο Ορφέας κατέλαβε τη δεύτερη θέση και παρέμεινε στη Β΄ κατηγορία.[26][27] Την περίοδο 1955-56 τερμάτισε στην πρώτη θέση του ομίλου του και έδωσε αγώνες μπαράζ με το νικητή του άλλου ομίλου, Άρη Λεμεσού. Οι δύο ομάδες πέτυχαν από μία νίκη, αλλά νικητής των μπαράζ αναδείχθηκε ο Άρης λόγω καλύτερης διαφοράς τερμάτων.[28]
Την περίοδο 1957-58 κατέκτησε το πρωτάθλημα και προβιβάστηκε στην Α΄ κατηγορία. Στους αγώνες μπαράζ κέρδισε τον Πανελλήνιο Λεμεσού με 2-0 και 2-1.[29] Ωστόσο, την περίοδο 1958-59 δεν διεξήχθη πρωτάθλημα λόγω της κατάστασης που επικρατούσε στο νησί (απελευθερωτικός αγώνας).[30][29]Διεξήχθη ωστόσο το κύπελλο Κύπρου με τον Ορφέα να αποκλείεται από τον πρώτο γύρο.[30]
Η πορεία του Ορφέα την περίοδο 1955-1959 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
1Η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε 3 ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Κερύνειας.
2Η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε 2 ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Λάρνακας-Κερύνειας.
3Η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε 2 ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Αμμοχώστου-Λάρνακας-Κερύνειας.
Δεκαετία 1960-1969
Η πρώτη συμμετοχή του Ορφέα στην Α΄ κατηγορία ήλθε την περίοδο 1959-60.[29] Ο Ορφέας τερμάτισε στην ένατη θέση.[34] Σε μερικά παιχνίδια πραγματοποίησε εξαιρετικές εμφανίσεις. Επικράτησε στο παλιό ΓΣΠ της μετέπειτα πρωταθλήτριας Ανόρθωσης, ενώ υποχρέωσε σε ισοπαλία την δευτεραθλήτρια Ομόνοια.[35]
Την περίοδο 1960-61 τερμάτισε στην ενδέκατη θέση.[36] Την περίοδο 1961-62 ο Ορφέας είχε την καλύτερη παρουσία του στο πρωτάθλημα τερματίζοντας στην έβδομη θέση.[37] Ο Ορφέας τερμάτισε πάνω τον ΑΠΟΕΛ, τον Απόλλωνα και την ΕΠΑ, οι οποίες ήταν παραδοσιακές δυνάμεις του κυπριακού ποδοσφαίρου.[38] Στο κύπελλο Κύπρου 1961-62 απέκλεισε στον πρώτο γύρο τον ΑΠΟΕΛ, κερδίζοντας τον με 0-2. Στα προημιτελικά αποκλείστηκε από τη Νέα Σαλαμίνα.[39]
Την περίοδο 1963-64 δεν διεξήχθη το πρωτάθλημα Β΄ κατηγορίας λόγω των δικοινοτικών διαταραχών. [42] Την περίοδο 1964-65 τερμάτισε στην πρώτη θέση του ομίλου του (Λευκωσίας-Κερύνειας-Αμμοχώστου) και αντιμετώπισε σε αγώνες μπαράζ τον νικητή του ομίλου Λεμεσού-Πάφου, Ευαγόρα Πάφου. Ο Ορφέας κέρδισε και αναδείχθηκε πρωταθλητής.[43] Ωστόσο, δεν ίσχυσε ο προβιβασμός στην Α΄ κατηγορία και παρέμεινε στη Β΄ κατηγορία.[2] Την ίδια περίοδο συμμετείχε στα προημιτελικά του κυπέλλου Κύπρου 1964-65 όπου αποκλείστηκε από τον Απόλλωνα.[44]
Η πορεία του Ορφέα τη δεκαετία 1960-1969 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
1Ο Ορφέας κέρδισε 35 βαθμούς, αλλά τιμωρήθηκε με αφαίρεση 1 βαθμούς και έτσι στην τελική βαθμολογία αναγράφονται 34 βαθμοί.
2Η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε δύο ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Κερύνειας-Αμμοχώστου.
3Η Β΄ κατηγορία ήταν χωρισμένη σε δύο ομίλους. Ο Ορφέας συμμετείχε στον όμιλο Λευκωσίας-Λάρνακας-Αμμοχώστου.
Δεκαετία 1970-1979
Τη δεκαετία του '70 ο Ορφέας συμμετείχε στη Β΄ κατηγορία χωρίς να διεκδικήσει την επιστροφή του στην Α΄ κατηγορία. Την περίοδο 1977-78 τερμάτισε στην τελευταία θέση του πρωταθλήματος και υποβιβάστηκε στη Γ΄ κατηγορία για πρώτη φορά στην ιστορία του.[52] Την περίοδο 1978-79 κατέκτησε το πρωτάθλημα Γ΄ κατηγορίας κερδίζοντας παράλληλα και την άνοδο του στη Β΄ κατηγορία.[53]
Η πορεία του Ορφέα τη δεκαετία 1970-1979 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
1 Την περίοδο 1974-75 διοργανώθηκε Ειδικό μικτό πρωτάθλημα Β΄ - Γ΄ κατηγορίας 1974-75 χωρισμένο σε δύο ομίλους και με προαιρετική συμμετοχή των ομάδων των δύο κατηγοριών. Ο Ορφέας συμμετείχε στον Α΄ όμιλο.
Δεκαετία 1980-1989
Όλη τη δεκαετία του '80 ο Ορφέας συμμετείχε στη Β΄ κατηγορία. Τερμάτιζε στις ψηλές και στις μεσαίες θέσεις του βαθμολογικού πίνακα. Διεκδίκησε δύο φορές την άνοδο του στην Α΄ κατηγορία. Η πρώτη φορά ήταν την περίοδο 1979-80 που τερμάτισε στη δεύτερη θέση (προβιβαζόταν μόνο η πρώτη ομάδα)[68] και η δεύτερη ήταν την περίοδο 1986-87 που τερμάτισε στην τρίτη θέση (προβιβάζονταν οι δύο πρώτες ομάδες).[69]
Στο κύπελλο Κύπρου 1983-84 είχε την καλύτερη πορεία του στο θεσμό. Έφτασε για πρώτη φορά μέχρι τα ημιτελικά όπου αποκλείστηκε από τον ΑΠΟΕΛ με 3-0.[70]
Η πορεία του Ορφέα τη δεκαετία 1980-1989 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
Τα πρώτα πέντε χρόνια της δεκαετίας του '90 συμμετείχε στη Β΄ κατηγορία. Την περίοδο 1993-94 τερμάτισε στη δέκατη θέση και υποβιβάστηκε στη Γ΄ κατηγορία.[88] Παρέμεινε στη Γ΄ κατηγορία για τρεις συνεχόμενες περιόδους, έως την περίοδο 1996-97 που τερμάτισε στη δωδέκατη θέση και υποβιβάστηκε στη Δ΄ κατηγορία για πρώτη φορά στην ιστορία του.[89]
Η πορεία του Ορφέα τη δεκαετία 1990-1999 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
Την περίοδο 1999-2000 τερμάτισε στη δέκατη τρίτη θέση του πρωταθλήματος Δ΄ κατηγορίας και διαγράφηκε από τις τάξεις της ΚΟΠ.[107] Την περίοδο 2000-01 συμμετείχε στις διοργανώσεις της ΑΠΟΕΣΠ. Το 2001 κατέκτησε το πρωτάθλημα ένταξης κερδίζοντας παράλληλα το δικαίωμα συμμετοχής στη Δ΄ κατηγορία.
Την περίοδο 2002-03 κατέκτησε το πρωτάθλημα Δ΄ κατηγορίας και προβιβάστηκε στη Γ΄ κατηγορία.[108] Την περίοδο 2004-05 τερμάτισε στη δέκατη τρίτη θέση του πρωταθλήματος Γ΄ κατηγορίας και υποβιβάστηκε στη Δ΄ κατηγορία.[109] Την περίοδο 2007-08 τερμάτισε στην τρίτη θέση του πρωταθλήματος Δ΄ κατηγορίας και προβιβάστηκε στη Γ΄ κατηγορία.[110] Την περίοδο 2008-09 τερμάτισε στη δέκατη τρίτη θέση του πρωταθλήματος Γ΄ κατηγορίας και υποβιβάστηκε στη Δ΄ κατηγορία.[111] Την περίοδο 2009-10 τερμάτισε στη δωδέκατη θέση του πρωταθλήματος Δ΄ κατηγορίας και διαγράφηκε από τις τάξεις της ΚΟΠ.[112]
Ο Ορφέας συνέχισε στις διοργανώσεις της ΠΟΕΛ έως το 2017. Τη χρονιά εκείνη συμμετείχε στο πρωτάθλημα ένταξης ΣΤΟΚ 2017.[113] Οι πρώτες τέσσερις ομάδες προβιβάζονταν στην Επίλεκτη κατηγορία ΣΤΟΚ 2017-18. Ο Ορφέας τερμάτισε στην 5η θέση.[113] Ωστόσο, επειδή η Ένωση Νέων Παρεκκλησιάς, η οποία είχε δικαίωμα συμμετοχής στην Γ΄ κατηγορία 2017-18, αποχώρησε πριν την έναρξη του πρωταθλήματος, τη θέση της πήρε η Ελπίδα Αστρομερίτη η οποία είχε δικαίωμα συμμετοχής στην Επίλεκτη κατηγορία ΣΤΟΚ 2017-18. Η κενή θέση που δημιουργήθηκε στο πρωτάθλημα αυτό καλύφθηκε από την 5η ομάδα του πρωταθλήματος ένταξης ΣΤΟΚ 2017, δηλαδή τον Ορφέα Λευκωσίας.[114][115]
Η πορεία του Ορφέα την περίοδο 2000-2010 στις διοργανώσεις της ΚΟΠ.
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις συμμετοχές της ομάδας ανά παγκύπρια κατηγορία του Συστήματος ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων Κύπρου έως την περίοδο 2019-20 καθώς και στις διοργανώσεις κυπέλλου έως και την περίοδο 2018-19.
Πρώτη έδρα του Ορφέα, την περίοδο συμμετοχής του στην ΚΕΠΟ, ήταν το γήπεδο «Γκόουλ» (1948-1953).[3][25] Στη συνέχεια, μετά την ένταξη της ομάδας στην ΚΟΠ, έδρα της ομάδας ήταν το παλιό ΓΣΠ[29] και ακολούθως το γήπεδο του Αχιλλέα Καϊμακλίου στο Καϊμακλί.[138] Στη συνέχεια δημιούργησε το δικό του γήπεδο στον προμαχώνα των τειχών της Λευκωσίας όπου αγωνίζεται έως σήμερα.[25][138]