Η Ευρωζώνη, με επίσημη ονομασία ζώνη του ευρώ[7], είναι μια οικονομική και νομισματική ένωση που αποτελείται από 20 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έχουν οικειοθελώς καταργήσει το εθνικό τους νόμισμα και υιοθετήσει το ευρώ (€) ως κοινό νόμισμά τους και μοναδικό νόμιμο χρήμα.
Η Ευρωζώνη αποτελείται από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Εσθονία, την Ισπανία, την Ιταλία την Ιρλανδία, την Κροατία, την Κύπρο, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, τη Λιθουανία και τη Φινλανδία. Σε διαδικασία προς ένταξη στην Ευρωζώνη είναι η Βουλγαρία. Οι χώρες που επίσημα υιοθετούν το ευρώ χρησιμοποιούν τις δικές τους εθνικές παραστάσεις στην πίσω όψη των κερμάτων ευρώ, ενώ εκδίδουν και συλλεκτικά νομίσματα. Οι 20 χώρες έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τις δικές τους εθνικές παραστάσεις στην εθνική όψη των κερμάτων ευρώ. Τα άλλα κράτη της ΕΕ (εκτός από τη Δανία) είναι υποχρεωμένα να συμμετέχουν μόλις θα πληρούν τα κριτήρια ένταξης.[8]
Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, τέσσερα μικροκράτη της Ευρώπης, το Μονακό, ο Άγιος Μαρίνος, το Βατικανό και η Ανδόρρα έχουν επίσημες συμφωνίες με την ΕΕ για να χρησιμοποιούν το ευρώ ως το επίσημο νόμισμα τους και να εκδίδουν τα δικά τους νομίσματα. Χωρίς συμφωνία με την ΕΕ, το ευρώ χρησιμοποιείται μονομερώς από το Μαυροβούνιο[σ 1] αλλά και από το Κόσοβο[σ 2]
Η νομισματική πολιτική της ευρωζώνης είναι ευθύνη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) η οποία διοικείται από έναν πρόεδρο και το συμβούλιο των επικεφαλής των εθνικών κεντρικών τραπεζών. Το κύριο καθήκον της ΕΚΤ είναι να διατηρεί τον έλεγχο του πληθωρισμού. Αν και δεν υπάρχει κοινή εκπροσώπηση, διακυβέρνηση ή δημοσιονομική πολιτική στη νομισματική ένωση, κάποια συνεργασία λαμβάνει χώρα μέσω του Eurogroup, το οποίο παίρνει πολιτικές αποφάσεις σχετικά με την Ευρωζώνη και το ευρώ. Το Eurogroup αποτελείται από τους υπουργούς οικονομικών των κρατών μελών της Ευρωζώνης, αλλά σε έκτακτες καταστάσεις, οι εθνικοί ηγέτες σχηματίζουν επίσης το Eurogroup.
Από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008, η Ευρωζώνη έχει καθιερώσει και χρησιμοποιήσει μέτρα για τη χορήγηση δανείων έκτακτης ανάγκης σε κράτη μέλη ως αντάλλαγμα για τη θέσπιση οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Η Ευρωζώνη έχει επίσης θεσπίσει κάποια περιορισμένη δημοσιονομική ενοποίηση, όπως για παράδειγμα την αναθεώρηση των του κάθε ένα εθνικού προϋπολογισμού από τους υπόλοιπους. Το θέμα είναι πολιτικό και βρίσκεται σε ρευστή κατάσταση όσον αφορά στις περαιτέρω διατάξεις που θα συμφωνηθούν για την αναμόρφωση της Ευρωζώνης.
Χώρες που χρησιμοποιούν ως επίσημο νόμισμα το Ευρώ
Χώρες - Μέλη της Ευρωζώνης
Συνολικά 20 χώρες και εδάφη αυτών χρησιμοποιούν το Ευρώ ως νόμισμα:
Κράτος - μέλος της Ευρωζώνης
Ημερομηνία Υιοθέτησης του Ευρώ ως επίσημου νομίσματος
Εξαρτημένα κράτη, Περίκλειστα και αποσπασμένα εδάφη χωρών και Αυτόνομες Περιοχές των χωρών - μελών της Ευρωζώνης, που χρησιμοποιούν ως επίσημο νόμισμα το Ευρώ, γεωγραφικά εντός και εκτός Ευρωζώνης
Η δημιουργία της Ευρωζώνης θεωρείται σημαντικό βήμα για τη δημιουργία της Κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς, καθώς πάνω από 300 εκατομμύρια πολίτες χρησιμοποιούν το ίδιο νόμισμα.
Χώρες της Ευρώπης, που έχουν κάνει επίσημες συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση για να χρησιμοποιούν το ευρώ ως το επίσημο νόμισμα τους
Οι συγκεκριμένες χώρες έχουν υιοθετήσει το ευρώ ως το επίσημο νόμισμα τους, αλλά απαγορεύεται ρητά να έχουν τις εθνικές τους όψεις στα κέρματα τους, επειδή δεν αποτελούν μέλη τόσο στην Ευρωζώνη, άλλα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, παραβιάζοντας κατάφορα τα Κριτήρια της Κοπεγχάγης, για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που έχει επισημανθεί πολλές φορές στις συγκεκριμένες χώρες:
Πολλές χώρες και εδάφη παγκοσμίως, χρησιμοποιούν ανεπίσημα ή και παράνομα (ειδικότερα εκτός Ευρώπης) το Ευρώ ως νόμισμα. Αντίστοιχα λόγω ισοτιμίας με το εθνικό τους νόμισμα και το ευρώ, δέχονται στις συναλλαγές τους, εναλλακτικά και το ευρώ, και οι εξής χώρες.
Δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη, βάσει της ισχύουσας ευρωπαϊκής νομοθεσίας, για έξοδο κάποιας χώρας από την Ευρωζώνη. Η πιθανότητα εξόδου από την Ευρωζώνη εξετάστηκε το 2012 και ιδιαίτερα το 2015 για την περίπτωση της Ελλάδας, εντούτοις δεν έγινε πράξη. Το δίκαιο της ΕΕ δεν κωδικοποιεί κάποια διαδικασία εξόδου, ούτε και μετά την πιθανότητα του Grexit. Όποια πιθανή έξοδος θα αντιμετωπιστεί ad hoc.
↑Το Μαυροβούνιο δεν έχει επίσημο νόμισμα. Από το 1996 το γερμανικό μάρκο ήταν το ντε φάκτο νόμισμα στο σύνολο των ιδιωτικών και τραπεζικών συναλλαγών, της χώρας και εγκρίθηκε επίσημα ως το νόμισμα του Μαυροβουνίου τον Νοέμβριο του 1999. Το μάρκο αντικαταστάθηκε από το ευρώ το 2002, χωρίς αντιρρήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), και παρέμεινε το Ευρώ σε κυκλοφορία και από ανεξαρτησία της χώρας το 2006 μέχρι και σήμερα. (δείτε επίσης Μαυροβούνιο και ευρώ). Το Μαυροβούνιο πιθανέστατα μελλοντικά να δημιουργήσει υποχρεωτικά δικό του εθνικό νόμισμα, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να ενταχθεί σε αυτή.
↑Πριν την υιοθέτηση του ευρώ, το Κόσοβο χρησιμοποιούσε το γερμανικό μάρκο, το οποίο χρησιμοποιούνταν ανεπίσημα από το 1996 έως το 2002. Από το 2002, το Κόσοβο χρησιμοποιεί το ευρώ. Το σερβικό δηνάριο δεν χρησιμοποιείται από το 1996, ενώ με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου το 2008, δεν αναγνωρίζεται από τις κοσοβαρικές αρχές σερβικός νόμος που να υποχρεώνει τη χρήση του δηναρίου στην επικράτεια της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου. Το δηνάριο χρησιμοποιείται ωστόσο ντε φάκτο σε κάποιες περιπτώσεις στο Βόρειο Κόσοβο, καθότι στην πλειοψηφία η περιοχή κατοικείται από Σέρβους αντίθετους στην εξουσία της Πρίστινας.
Η ανεξαρτησία του Κοσόβου αποτελεί διμερή διαφορά Βελιγραδίου-Πρίστινας. Ντε φάκτο η Σερβία δεν έχει εξουσία στο Κόσοβο, ενώ αναγνωρίζει την κυβένρησή του, αλλα όχι την κρατική του υπόσταση. 101 από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
↑Το Μπύσινγκεν είναι η μοναδική πόλη της Γερμανίας όπου το κυρίαρχο νόμισμα σε κυκλοφορία είναι το ελβετικό φράγκο, επειδή βρίσκεται εντός της Ελβετικής Επικράτειας αν και από τεχνικής πλευράς το ευρώ αποτελεί το επίσημο νόμισμα, όπως και στην υπόλοιπη Γερμανία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 το Γερμανικό Μάρκο δεν ήταν αποδεκτό στο Μπύσινγκεν, με το παράδοξο φαινόμενο της αγοράς γερμανικών γραμματοσήμων με ελβετικό νόμισμα. Η κατάσταση διευθετήθηκε με τη δια νόμου επιβολή του μάρκου και αργότερα του ευρώ, αν και το φράγκο παραμένει το κυρίαρχο νόμισμα σε κυκλοφορία. Οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης εργάζονται σε ελβετικό έδαφος και συνεπώς πληρώνονται τον μισθό τους σε ελβετικό φράγκο.
↑Το ευρώ είναι αποδεκτό στην ιταλική πόλη Καμπιόνε ντ'Ιτάλια, αλλά το επίσημο νόμισμά της είναι το Ελβετικό Φράγκο, επειδή βρίσκεται εντός της Ελβετικής Επικράτειας.
↑Οι Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων Ακρωτηρίου και Δεκέλειας, υιοθέτησαν το ευρώ στις 1 Ιανουαρίου 2008 μαζί με την υπόλοιπη Κύπρο, παρότι δεν είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ΠΚΒ είναι οι μοναδικές περιοχές υπό Βρετανική κυριαρχία οι οποίες χρησιμοποιούν αποκλειστικά το Ευρώ - όλα τα υπόλοιπα 13 Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη, χρησιμοποιούν είτε το εκάστοτε τοπικό νόμισμα τους, είτε τη Λίρα Αγγλίας, είτε το Δολάριο ΗΠΑ.
↑Δεκτό και στις συναλλαγές και το Ευρώ, και στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, μαζί με την Τουρκική Λίρα, η οποία είναι εκ των πραγμάτων το επίσημο νόμισμα, από το 1974.
↑Πριν την υιοθέτηση του Ευρώ, ως επίσημου νομίσματος, ο Άγιος Μαρίνος, χρησιμοποιούσε ως επίσημο νόμισμα, την Λίρα Αγίου Μαρίνου, η οποία διέθετε μόνο κέρματα, και ήταν συνδεδεμένη με την Λίρα Ιταλίας, και τα δύο νομίσματα ήταν επίσημα σε κυκλοφορία στο κρατίδιο.
↑Πριν την υιοθέτηση του Ευρώ, ως επίσημου νομίσματος, η Ανδόρρα χρησιμοποιούσε ως επίσημα νομίσματα, σε ταυτόχρονη κυκλοφορία, τα νομίσματα των γειτονικών της χωρών το Γαλλικό Φράγκο και την Ισπανική Πεσέτα.
↑Πριν την υιοθέτηση του Ευρώ, ως επίσημου νομίσματος, το Βατικανό, χρησιμοποιούσε ως επίσημο νόμισμα, τη Λίρα Ιταλίας.
↑Πριν την υιοθέτηση του Ευρώ, ως επίσημου νομίσματος, το Μονακό, χρησιμοποιούσε ως επίσημο νόμισμα, το Φράγκο Μονακό, το οποίο διέθετε αποκλειστικά κέρματα, και ταυτόχρονα και το νόμισμα της Γαλλίας, το Γαλλικό Φράγκο. Και τα δύο νομίσματα ήταν επίσημα σε κυκλοφορία στο Πριγκιπάτο.
↑Πριν την υιοθέτηση του ευρώ, το Κόσοβο χρησιμοποιούσε το γερμανικό μάρκο, το οποίο χρησιμοποιούνταν ανεπίσημα από το 1996 έως το 2002. Από το 2002, το Κόσοβο χρησιμοποιεί το ευρώ. Το σερβικό δηνάριο δεν χρησιμοποιείται από το 1996, ενώ με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου το 2008, δεν αναγνωρίζεται από τις κοσοβαρικές αρχές σερβικός νόμος που να υποχρεώνει τη χρήση του δηναρίου στην επικράτεια της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου. Το δηνάριο χρησιμοποιείται ωστόσο ντε φάκτο σε κάποιες περιπτώσεις στο Βόρειο Κόσοβο, καθότι στην πλειοψηφία η περιοχή κατοικείται από Σέρβους αντίθετους στην εξουσία της Πρίστινας. Η ανεξαρτησία του Κοσόβου αποτελεί διμερή διαφορά Βελιγραδίου-Πρίστινας. Ντε φάκτο η Σερβία δεν έχει εξουσία στο Κόσοβο, ενώ αναγνωρίζει την κυβέρνησή του, άλλα όχι την κρατική του υπόσταση. 101 από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
↑Το Μαυροβούνιο δεν έχει επίσημο νόμισμα. Από το 1996 το γερμανικό μάρκο ήταν το ντε φάκτο νόμισμα στο σύνολο των ιδιωτικών και τραπεζικών συναλλαγών, της χώρας και εγκρίθηκε επίσημα ως το νόμισμα του Μαυροβουνίου τον Νοέμβριο του 1999. Το μάρκο αντικαταστάθηκε από το ευρώ το 2002, χωρίς αντιρρήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), και παρέμεινε το Ευρώ σε κυκλοφορία και από ανεξαρτησία της χώρας το 2006 μέχρι και σήμερα. (δείτε επίσης Μαυροβούνιο και ευρώ). Το Μαυροβούνιο πιθανέστατα μελλοντικά να δημιουργήσει υποχρεωτικά δικό του εθνικό νόμισμα, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να ενταχθεί σε αυτή.
↑Η Βουλγαρία είναι υπό ένταξη στην Ευρωζώνη, ή οποία θα πραγματοποιηθεί πιθανόν εντός του 2025. Από το 1999 δέχεται στις συναλλαγές και το Ευρώ, λόγω σταθερής και κλειδωμένης ισοτιμίας Ευρώ και Λεβ Βουλγαρίας. Όταν η κυβέρνηση της Βουλγαρίας είναι πλήρως έτοιμη να υιοθετήσει το Ευρώ, θα γίνει παράλληλη κυκλοφορία στην αγορά, τόσο του εθνικού της νομίσματος του Λεβ, όσο και του Ευρώ, όπως έγινε και στις υπόλοιπες χώρες μέλη της ΟΝΕ όταν ήταν στην διαδικασία πλήρους ένταξης στην Ευρωζώνη.
↑Η Δανία δέχεται στις συναλλαγές και το Ευρώ, ωστόσο η ίδια έχει εξαιρεθεί από την υποχρέωση να το υιοθετήσει κατόπιν του Δημοψηφίσματος του 2000. Στις συναλλαγές προτιμάται κυρίως το εθνικό νόμισμα, η Κορόνα.
↑Η Ουγγαρία έχει την υποχρέωση, κατόπιν Ευρωπαϊκής Οδηγίας, εδώ και πολλά χρόνια, να υιοθετήσει άμεσα το Ευρώ και αντί αυτού, να καταργήσει σταδιακά το εθνικό της νόμισμα το Φιορίνι Ουγγαρίας. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια οι Ουγγρικές κυβερνήσεις αρνούνται να εντάξουν κάθετα την Ουγγαρία στην Ευρωζώνη, κάτι που κάνει εξαιρετικά επιβαρυντική την κακή οικονομία της χώρας.
↑Η Ρουμανία αναμένεται να ξεκινήσει στο μέλλον την διαδικασία ένταξης στην Ευρωζώνη.
↑Η Σουηδία έχει την υποχρέωση να υιοθετήσει το ευρώ, ωστόσο η Σουηδική Κυβέρνηση δεν έχει την πρόθεση και την υποχρέωση να το υιοθετήσει, ενώ αντίστοιχα οι Σουηδοί είναι ενάντια της υιοθέτησης του Ευρώ σε ποσοστό 55%, βάσει του Δημοψηφίσματος του 2003. Αντίστοιχα στις συναλλαγές προτιμάται περισσότερο κυρίως το εθνικό νόμισμα η Κορόνα και καθόλου το Ευρώ.
↑Στην Αλβανία είναι δεκτό στις συναλλαγές και το Ευρώ, παρότι η χώρα δεν είναι ακόμα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως τόσο για πολιτικούς λόγους όσο του ότι πολλοί Αλβανοί, μεταναστεύουν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυρίως για οικονομικούς λόγους, και οι συναλλαγές τους σε Ευρώ τους είναι πιο ευέλικτες, αλλά επίσης και για τους ξένους τουρίστες που επισκέπτονται την χώρα, αλλά προτιμάται κυρίως σε μεγάλο βαθμό σε όλες τις συναλλαγές το εθνικό νόμισμα, το Λεκ.
↑Η Αλβανία Κατέθεσε Αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2009, ωστόσο όμως δεν συμμορφώνονται πλήρως με το καταστατικό της ένταξης.
↑Κατέθεσε Αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, ωστόσο όμως δεν συμμορφώνονται πλήρως με το καταστατικό της ένταξης, ενώ για αρκετά χρόνια η χώρα είχε πολιτικές διαμάχες με την Ελλάδα, ενώ η Βόρεια Μακεδονία έχει και έντονες πολιτικές διαμάχες με την Βουλγαρία, και αρνείται πλήρως η γειτονική της χώρα, να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
↑Στην Ουκρανία είναι δεκτό και ανεκτικό στις συναλλαγές τόσο το Ευρώ, όσο και το Δολάριο ΗΠΑ, κυρίως για πολιτικούς λόγους, επειδή το εθνικό της νόμισμα, η Χρίβνια, έχει χάσει κατά πολύ την αξία της λόγω πληθωρισμού αλλά και λόγω της εισβολής της Ρωσίας, ενώ αντίστοιχα στις περιοχές της Κριμαίας και του Ντονμπάς, είναι δεκτό στις συναλλαγές ακόμα και το Ρούβλι Ρωσίας, το οποίο θεωρείται κυρίως από τους Ρωσόφωνους κατοίκους ως το νόμιμο και επιπρόσθετο νόμισμα.
↑Η Ουκρανία Κατέθεσε Αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022, και βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να εντάξει την χώρα στους κόλπους της μέχρι στιγμής, λόγω του Ρωσοουκρανικού Πολέμου.
↑Στην Σερβία είναι δεκτό στις συναλλαγές και το Ευρώ, κυρίως για πολιτικούς λόγους, ειδικά για τους ξένους τουρίστες, αλλά προτιμάται κυρίως σε όλες τις συναλλαγές το εθνικό νόμισμα, το Δηνάριο Σερβίας.
↑Στην Τουρκία είναι δεκτό στις συναλλαγές και το Ευρώ, κυρίως για πολιτικούς λόγους, ειδικά για τους ξένους τουρίστες, αλλά προτιμάται κυρίως σε όλες τις συναλλαγές το εθνικό νόμισμα, η Λίρα Τουρκίας.
↑Η Τουρκία Κατέθεσε Αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1987, ωστόσο όμως δεν συμμορφώνονται πλήρως με το καταστατικό της ένταξης, εδώ και πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να είναι μέχρι και σήμερα υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
↑Λόγω του ιδιότυπου και αρκετά αυταρχικού καθεστώτος της Βόρειας Κορέας, η χρήση του Γουόν προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για Βορειοκορεάτες πολίτες, καθώς για τους επισκέπτες τυπώθηκε αυτόνομο νόμισμα (ή πιστοποιητικά για διεθνείς συναλλαγές), από την Εμπορική Τράπεζα της χώρας (무역은행). Τα πιστοποιητικά αυτά είναι κόκκινου χρώματος για τους επισκέπτες που προέρχονται από "σοσιαλιστικές χώρες" και κυανά ή πράσινα για εκείνους από "καπιταλιστικές χώρες". Πιο πρόσφατα, η χρήση των πιστοποιητικών περιορίστηκε και επιτράπηκε η χρήση του Ευρώ και άλλων νομισμάτων, αλλά και αυτό δεν εξακριβώνεται ξεκάθαρα με σαφήνεια, καθαρά για πολιτικούς λόγους.
↑Η Ζιμπάμπουε χρησιμοποιούσε μέχρι το 2019 επτά διαφορετικά νομίσματα, γειτονικών χωρών της Ζιμπάμπουε και χωρών με ισχυρή οικονομία: Μεταξύ των οποίων, ήταν το Ευρώ, το Δολάριο ΗΠΑ, το Πούλα της Μποτσουάνα, το Νοτιοαφρικανικό Ραντ, η Λίρα Αγγλίας, το Γιεν Ιαπωνίας, τα οποία εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα ειδικά από τους ξένους τουρίστες, που επισκέπτονται την χώρα. Για όλες τις κυβερνητικές συναλλαγές έχει υιοθετηθεί το Δολάριο ΗΠΑ, με απόφαση της νέας κυβέρνησης συνεργασίας. Για τις εμπορικές συναλλαγές, υιοθετήθηκε επίσης και το Κινεζικό γουάν. Το δικό της νόμισμα, το Δολάριο Ζιμπάμπουε, λόγω πληθωρισμού από το 2009, περισσότερο χρησιμοποιούνταν ανεπίσημα στις συναλλαγές. Πλέον η χώρα χρησιμοποιεί, από το 2019, το νέο δικό της νόμισμα το νέο Δολάριο RTGS.
