PROFILPELAJAR.COM

Obrazovanje u Bosni i Hercegovini ima dugu historiju, a prva visokoškolska ustanova koja je uspostavljena je škola sufizma Gazi Husrev-bega koja je osnovana 1531. godine^[1], nakon čega je vremenom došlo do otvaranja drugih vjerskih škola. 1887. godine, za vrijeme de facto Austro-Ugarske kontrole, osnovana je Pravna šerijatska škola koja je započela sa petogodišnjim planom obrazovanja.^[2] 1940-ih Univerzitet u Sarajevu je postao prvi sekularni institut visokog obrazovanja u gradu. Tokom 1950-ih dostupno je postalo post-diplomsko obrazovanje.^[3] Teško oštećen tokom rata, nedavno je obnovljen u saradnji sa više od 40 drugih univerziteta. Postoje i mnoge druge institucije visokog obrazovanja, uključujući: Univerzitet u Banjoj Luci, Univerzitet u Mostaru, Univerzitet u Tuzli, Univerzitet u Zenici, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Univerzitet "Džemal Bijedić" Mostar, Univerzitet u Bihaću, Američki univerzitet u Bosni i Hercegovini... Sistem obrazovanja u BiH je u velikoj mjeri decentralizovan jer ne samo da obrazovanje nije u nadležnosti države nego je npr. u slučaju Federacije Bosne i Hercegovina nadležnost nad ovim resorom spušten na nivoe kantona pa čak u nekim slučajevima i u nadležnost općina.^[4]

Obrazovanje je organizovano u četiri osnovna nivoa^[5]:

Predškolsko odgoj i obrazovanje
Osnovno obrazovanje
Srednje obrazovanje
Visoko obrazovanje

Segregacija

U nekim osnovnim školama prisutna je segregacija djece, nazvana Dvije škole pod jednim krovom, gdje hrvatska i bošnjačka djeca u istoj zgradi pohađaju nastavu, ali sa odvojenim ulazima i posebnim školskim programom. Segregacija postoji i djelimično u srednjim školama.

Osnovno obrazovanje

Osnovno obrazovanje u Bosni i Hercegovini je obavezno i besplatno za svu djecu u dobi od 6 do 15 godina života i traje 9 godina u tri trogodišnja ciklusa (godine 6-9; 9-12 i 12-15). Ovaj sistem je usvojen 2004. godine, kao zamjena za stari osmogodišnji sistem osnovnog obrazovanja, koji je nudio djeci dobi od 6 do 14 godina, dva četverogodišnja ciklusa (godine 6-10 i 10-14) i koji se koristi i sada u nekim regijama.

Srednje obrazovanje

Srednje obrazovanje u Bosni i Hercegovini je kao i u slučaju osnovnog obrazovanja besplatno. Međutim, iako postoje inicijative da ovaj nivo obrazovanja postane obavezan to je slučaj samo u Kantonu Sarajevo.^[6] Srednje škole se dijele na opće i tehničke; studiji počinju u dobi od 15 godina (ili 14, kao dio starog obrazovnog sistema) i traju 3 ili 4 godine. Većina djece u BiH kreće u školu sa šest godina, a završvaju srednju školu sa osamnaest ili devetnaest godina. Učenici koji završe opću srednju školu (Gimnazija) rade maturu i opredjeljuju se za upisivanje nekog fakulteta nakon polaganja prijemnog ispita kojeg zadaje institucija, dok učenici tehničkih škola po završetku dobivaju diplomu.

Visoko obrazovanje

U Bosni i Hercegovini postoje javne i privatne visokoškolske institucije. Sistem javnih univerziteta sastoji se od sljedećih osam univerziteta: Univerzitet u Sarajevu, Univerzitet u Tuzli, Univerzitet u Mostaru, Univerzitet u Banjoj Luci, Univerzitet "Džemal Bijedić" Mostar, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Univerzitet u Bihaću i Univerzitet u Zenici sa oko 90 fakulteta i umjetničkih akademija. Također postoje i 22 privatne visokoobrazovne institucije koje zakon o visokom obrazovanju (usvojen u julu 2007. godine) podjednako tretira kao i javne visokoobrazovne institucije.

Sistema visokog obrazovanja u BiH se zasniva na principima Bolonjske deklaracije. Prema ovom principu visoko obrazovanje je organizovano po sistemu prenosivih bodova (ECTS) i ima tri nivoa:

Prvi ciklus je dodiplomski studij koji obično traje 3 do 4 godine (po sistemu 3+2+3 odnosno 4+1+3) i nosi ukupno 180 do 240 ECTS bodova. Po završetku dodiplomskog studija, studentima se dodjeljuje titula bachelor sa dodatkom oblasti koja je završena.
Drugi ciklus je postdiplomski studij, koji traje 2 godine i nosi 120 ECTS bodova i titulu magistra umjetnosti ili nauka.
Treći, zadnji ciklus visokog obrazovanja je ustvari doktorski studij koji je nastavak magistarskog studija i traje 3 godine a nakon završetka ovog studija dodjeljuje se titula doktora umjetnosti ili nauka.

Univerzitet može, osim ovih zvanja, ponuditi i specijalističke studije u trajanju od jedne ili dvije godine, kojim se može steći zvanje specijalista određene oblasti kao što je medicina.^[7]

U skladu sa zakonima i propisima, institucije visokog obrazovanja finansiraju vlasti RS-a ili FBIH. Aktivnosti visokog obrazovanja se na taj način upravljaju zakonima RS-a ili FBIH, dok na državnom nivou Ministarstvo civilnih poslova preuzima zadatak da koordinira aktivnosti visokog obrazovanja dvaju entiteta.