Robert Downey Jr.
Vida
Nacimientu	Manhattan[1] y Greenwich Village (es) [2], 4 d'abril de 1965[3] (59 años)
Nacionalidá	Estaos Xuníos
Residencia	Malibu
Grupu étnicu	xermano-norteamericanu xudíos d'Estaos Xuníos Suizo-estadounidense (es)
Llingua materna	inglés
Familia
Padre	Robert Downey
Madre	Elsie Downey
Casáu con	Deborah Falconer (1992 – div. 2004) Susan Downey (2005 – )
Pareyes	Sarah Jessica Parker
Fíos/es	Indio Downey (es)
Hermanos/es	Allyson Downey
Estudios
Estudios	Santa Monica High School (es)
Llingües falaes	inglés[4]
Oficiu	actor, actor de televisión, productor de cine, cantante, músicu, guionista, cantautor, direutor de cine, actor de voz, productor
Pesu	78 kg
Altor	173 cm
Premios	ver Leyendas Disney Premio Saturn al mejor actor  (1993) : Heart and Souls BAFTA al meyor actor  (1993) [5] Premios Saturn  (1994) Premios Globu d'Oru  (1994) : Short Cuts Anexo:Premio del Sindicato de Actores al mejor actor de televisión - Comedia  (2001) : Ally McBeal Globu d'Oru al meyor actor de repartu de serie, miniserie o telefilme  (2001) : Ally McBeal Premios del Sindicatu d'Actores  (2001) Anexo:Premio al mejor actor del Festival de Cine de Sitges  (2003) : The Singing Detective Premio Saturn al mejor actor  (2009) : Iron Man Globu d'Oru al meyor actor - musical o comedia  (2010) : Sherlock Holmes[6] Premio Saturn al mejor actor  (2014) : Iron Man 3 Salón de la Fama de California  (2015) [4] Premio Saturn al mejor actor  (2019) : Avengers 4 Premios MTV Movie  (2019) Globu d'Oru al meyor actor de repartu  (2023) : Oppenheimer[7] Anexo:Premio de la Crítica Cinematográfica al mejor actor de reparto  (2023) : Oppenheimer BAFTA al meyor actor de repartu  (18 febreru 2024) : Oppenheimer[8] Óscar al meyor actor de repartu  (10 marzu 2024) : Oppenheimer[9]
Nominaciones	ver Óscar al meyor actor (17 febreru 1993): Chaplin Óscar al meyor actor de repartu (22 xineru 2009): Tropic Thunder Óscar al meyor actor de repartu (23 xineru 2024): Oppenheimer[10]
Xéneru artísticu	Jazz
Instrumentu musical	voz
Creencies
Relixón	xudaísmu cristianismu
IMDb	nm0000375

Robert John Downey, Jr. (4 d'abril de 1965, Manhattan y Greenwich Village ^(es) ) ye un actor, cantante y compositor d'Estaos Xuníos, nomáu en dos causes a los Premiu Óscar y ganador de dos Globu d'Oru y un BAFTA.

Con 26 años nel mundu del espectáculu, rodó más de 60 películes. Foi nomáu dos veces a los Óscar: la primera en 1993 pol so papel en Chaplin y la segunda en 2009 por Tropic Thunder.Participó en películes tales como: Golpe al suañu americanu (1987), Natural Born Killers (1994), Nuevos prodixosos (2000), Kiss Kiss Bang Bang (2005), Fur: An Imaginary Portrait of Diane Arbus (2006), Zodiac (2007), Iron Man (2008), Sherlock Holmes (2010), Iron Man 2 (2010), Sherlock Holmes: A Game of Shadows (2011), Los Vengadores (2012), Iron Man 3 (2013) o Avengers: Age of Ultron (2015), ente otres.

Downey protagonizó seis películes que recaldaron más de 500 millones de dólares caúna en taquilla en tol mundu y haber fechu bien famosu. Dos d'eses películes, Los Vengadores y Iron Man 3, llograron más de mil millones de dólares caúna. Downey encabeza la llista de Forbes de los actores meyor pagaos de Hollywood con unos ingresos d'aproximao 75 millones de dólares ente xunu de 2012 y xunu de 2013.^[11]

Downey nació en Manhattan (Nueva York), como'l menor de dos fíos. El so padre, Robert Downey, Sr., ye un actor, escritor, productor, direutor de fotografía y direutor de cine; y la so madre, Elsie, tamién yera actriz y apaeció en películes de Downey, Sr. El so padre ye metá xudíu y metá católicu, y ye d'ascendencia rusa y irlandesa, y la so madre ye d'ascendencia escocesa y alemana. El so padre nació sol nome de "Robert Elias", pero camudó'l so apellíu pol de "Downey" (dempués de la muerte del so padrastru James Downey) cuando entá yera menor d'edá y quería apuntase na armada. Él y la so hermana mayor, Allyson, crecieron nel Greenwich Village.

Cuando yera neñu, Downey taba "arrodiáu poles drogues". El so padre, drogadictu, dexó a Downey consumir mariguana a los seis años; munchos años dempués el so padre dixo que se penaba. Downey declaró que'l consumu de drogues creó un venceyu emocional ente él y el so padre: "Cuando'l mio padre y yo consumíamos drogues xuntos, yera como si él intentara espresar el so amor por mi de la única manera que sabía". Col tiempu, Downey empezó a pasar les nueches bebiendo alcohol y "faciendo miles de llamaes pa consiguir drogues".

Mientres la so infancia Downey tuvo papeles menores nos proyeutos del so padre. Debutó como actor a la edá de cinco años, interpretando a un cachorru enfermu na comedia absurda Pound en 1970, y depués a los siete años apaeció na surrealista Greaser's palace (1972). A los diez años vivía n'Inglaterra y estudiaba ballet clásicu, como parte d'un plan d'estudios más ampliu. Na so adolescencia asistió al centru de formación n'artes escéniques Stagedoor Manor nel norte del estáu de Nueva York. Cuando los sos padres divorciáronse en 1978, Downey camudar a California col so padre, pero en 1982 abandonó la Santa Monica High School y volvió a Nueva York pa intentar ser actor a tiempu completu.

Tuvo cuatro compañeros, ente ellos un mozu llamáu Kiefer Sutherland, cuando se camudó a Hollywood pa siguir la so carrera na interpretación.

En 1970, y con namái 5 años, participó na película Pound, dirixida pol so padre y na que trabayó xunto a la so hermana. Ente los años 1970 y 1980 siguió faciendo pequeñes apaiciones nes películes que dirixía'l so padre.

Foi en 1982, con 17 años, cuando Downey decidió dexar la secundaria y volver a Nueva York pa empecipiar la so carrera como actor. Como tolos actores nos sos entamos, tuvo que desempeñar pequeños trabayos pa sobrevivir, como camareru o nun almacén de calzáu, qu'alternaba con pequeñes producciones teatrales...

En 1983 recibió la so primer oportunidá hollywoodense: Baby It's You. A ésta precediéron-y 039;'Weird Science, El primoxénitu y Back to School. Dos años más tarde, y gracies a eses actuaciones, llegó al llonxevu Saturday Night Live (SNL), onde participó en 18 episodios con dellos personaxes. Foi pola so interpretación nel show, que'l direutor James Toback amosó interés por Downey y llamar pal so primer papel protagonista en The Pick-Up Artist.

A lo llargo de los 80 actuó en películes tan diverses, como la empobinada pol so padre Rented Lips, 1969 xunto a Kiefer Sutherland, Solo ante la llei con James Woods o Chances Are coprotagonizada con Cybill Shepherd.

En 1990, consolidáu como una de les estrelles nueves de Hollywood del momentu (incluyíu dientro de lo que se conoció como'l Brat Pack), axuntar con Mel Gibson pa Air America.

Un añu dempués actuó en Escándalu nel plató, onde compartió creitos colos ganadores del Óscar Sally Field, Kevin Kline y Whoopi Goldberg.

Downey, Jr. foi escoyíu, ente dellos norteamericanos y británicos, pa encarnar al protagonista de Chaplin (1992), dirixida por Richard Attenborough.

La película narra la vida del gran cómicu Charlie Chaplin dende los sos entamos hasta la so muerte. La interpretación de Downey llamó l'atención de la crítica, por cuenta de la so impresionante actuación y el so increíble acentu británicu. Nun yera de sorprender que-y llegaren nominaciones a los Globu d'Oru, BAFTA y a los Premios Óscar. Finalmente, foi Al Pacino quién llevó tolos premios por Esencia de muyer sacante'l BAFTA, que finalmente llogró Downey, Jr.

Nos dos años siguientes, protagonizó la comedia romántica Heart and Souls, que cuntó col respaldu del públicu y de la crítica, según tamién el drama d'hestories paraleles, del destacáu direutor Robert Altman, "Short Cuts". En 1994 con 29 años d'edá, Downey estrenó la película de cultu d'Oliver Stone, Natural Born Killers, onde interpretó a un amarillista reporteru que sigue les aciages fazañes de dos despiadaos asesinos en serie. Esi mesmu añu, protagonizó la comedia romántica Namái tu, xunto a Marisa Tomei, lo que-y convirtió n'unu de los sex symbols del añu.

En 1995, asumió roles coestelares nel drama épicu protagonizáu por Ian McKellen Ricardu III y so la direición de Jodie Foster na comedia A casa por vacaciones. Tamién se punxo so les órdenes de Michael Hoffman quien yá lo dirixó primeramente, pal papel protagonista de Restauración.

Un añu más tarde, axuntar col so padre pa la so última película xuntos hasta'l momentu. En Hugo Pool, interpreta a un inestable direutor de cine. Esi papel decantó-y p'aceptar el papel d'un enfermu terminal de sida nel drama románticu, del direutor Mike Figgis tituláu One Night Stand.

En 1997, interpretó 4 personaxes totalmente opuestos n'igual cantidá de películes, Dientro de los mios suaños como un acoradáu pero despiadáu asesín, compartiendo creitos con Annette Bening; un Axente Especial del serviciu diplomáticu nel thriller d'aición U.S. Marshals, secuela del ésitu policiacu con Tommy Lee Jones de 1993, The Fugitive; The Gingerbread Man, thriller que marcó la so segunda y última collaboración col cineasta Robert Altman, onde personificó a un detective priváu alcohólicu. A lo último, Un tíu pa dos, una sensual comedia romántica escrita y empobinada pol so amigu James Toback.

A finales de los años 1990, Downey, Jr. participó en Black and White, de nuevu so la direición de James Toback y nel aclamáu filme de Curtis Hanson, Mozos prodixosos, arrodiáu d'un escelente repartu qu'incluyó al llexendariu Michael Douglas, Tobey Maguire y Frances McDormand, onde interpretó a un editor bisexual.

En 2001, Downey, Jr. fixo'l so debú nel horariu estelar de la televisión, na serie Ally McBeal, na qu'interpretó'l papel de Larry un abogáu que se namora de Ally McBeal. Esti personaxe valió-y un Globu d'Oru como "Meyor Actor de Repartu de Serie, Miniserie o Telefilme"; según otres distinciones más qu'aclamaron el so gran trabayu en 21 capítulos de la serie. Los sos problemes cola xusticia, por cuenta de cargos por drogues, bastiaron la so salida de la serie, que atayóse episodios dempués.

Ente 2002 y 2004, Downey, Jr. asumió nuevamente una destacada variedá de papeles nel cine, The Singing Detective, versión fílmica de la serie de televisión británica homónima protagonizada por Michael Gambon, que-y dexó al actor trabayar nel xéneru musical y de suspense. El filme foi producíu pol so amigu Mel Gibson, quien tamién tien nél un rol secundariu. Dempués, asumió la interpretación d'un psicoanalista nel thriller d'horror Gothika, xunto a Halle Berry.

Pa 2005, con 40 años, Downey, Jr. estrenó la comedia negra d'aición empobinada por Shane Black, Kiss Kiss Bang Bang, onde interpreta a un lladrón de mal pelo que termina resolviendo crímenes xunto a un detective de verdá interpretáu por Val Kilmer. Esi añu tamién apaeció na película nomada a los Premios Óscar, Good Night, and Good Luck.

En 2006, Downey, Jr. participó nel filme de ciencia ficción en formatu animáu, Una mirada na escuridá, depués en Semeya d'una obsesión, na cual apaez de forma irreconocible xunto con Nicole Kidman y dos filmes independientes más, Memories de Queens (Los tos Santos y Los tos Demonios) y Charlie Bartlett.

A finales de 2006, Downey, Jr. foi escoyíu p'asumir el papel principal del millonariu inventor d'armes Tony Stark, en Iron Man, versión pa cine del cómic homónimu de Marvel. Empobináu por Jon Favreau, Iron Man foi la primer película autofinanciada por Marvel, como estudiu cinematográficu. Distribuyida por Paramount Pictures, la película cuntó con un presupuestu envaloráu de 140.000.000 dólares y amás foi la película encargada d'abrir la temporada de branu de 2008, estrenándose'l 2 de mayu.

Na so primer fin de selmana en Estaos Xuníos, Iron Man recaldó más de 98.000.000 de dólares y pal zarru de la temporada consolidóse como la segunda película más taquillera

Tal foi l'ésitu de Iron Man, que tien yá 2 remortines, tamién protagonizada por Robert Downey, Jr., lo que-y confirma como l'actor más cotizáu del momentu.

El so segundu ésitu nel branu de 2008, consiguir gracies al so papel coestelar na risible película, protagonizada y empobinada por Ben Stiller, Tropic Thunder, onde Downey Jr. interpreta a un actor de métodu australianu que decide pigmentar la so cara pa interpretar a un soldáu afroamericanu nuna película sobre la Guerra de Vietnam.

Robert Downey aceptó la posibilidá de crítiques negatives pol so revesosu personaxe; pero esti nun foi'l casu, la crítica aclamó'l filme y valió-y el so segunda nominación a los Premios Óscar del añu 2009, na categoría de Meyor Actor de Repartu.

Debíu al ésitu de Iron Man, Downey de 43 años recibió amás de la reconocencia del públicu y la crítica, la creación d'una nueva lexón de siguidores adolescentes pa los que l'actor yera bastante desconocíu.

L'actor foi nomáu en 1992 polos Premiu Óscar, pola so actuación en Chaplin. Película basada na vida del comediante Charles Chaplin.

Depués mientres el 2008 y xineru de 2009, recibió nominaciones, a Meyor Actor de Repartu pola comedia Tropic Thunder, nos distintos premios como'l Globu d'Oru, los SAG, los BAFTA y los Premiu Óscar.

Ente xineru y marzu de 2008, filmó The solist, onde interpreta a un periodista que entabla amistá con un músicu que vive nes cais de Los Angeles. La hestoria basada en fechos reales foi dirixida por Joe Wright y coprotagonizada por Jamie Foxx. Por cuenta de problemes de programación del estudiu Paramount Pictures, el llanzamientu de la película retardar en delles ocasiones dende payares de 2008, quedando finalmente como fecha definitiva d'estrenu el 24 d'abril de 2009.

El convertise nel actor de moda en Hollywood traxo consigo importantes oportunidaes de trabayu, amás de roblar pa otros dos partes de Iron Man y un regresu más como Tony Stark en The Avengers en 2012. Tamién, Downey esforciar por consiguir que Guy Ritchie, que tenía en mente a otru Sherlock, yá que consideraba que Downey yera bien pequeñu y nun tener la carauterística ñariz aguileña del personaxe, contratar, faciendo pela so parte un bien bon trabayu. Iron Man foi la nueva versión a cargu del direutor Guy Ritchie, de Sherlock Holmes. Esti filme estrenó'l 25 d'avientu de 2009.

En 2010 protagonizó Due Date, una comedia con una arrogante recaldación.

Vanity Fair publicó la llista de los Top 40 celebridaes de Hollywood con más ingresu a lo llargo de 2010. Downey, Jr. foi clasificáu nonº 10 na llista, ganó aproximao $31.5 millones poles sos películes.^[12]

Tamién, la revista Time nomar como una de les persones más influyentes nel mundu.^[13]

En payares de 2004, el sellu Sony Classical, llanzó'l primer trabayu musical de Downey tituláu The Futurist. La mayor parte del material ye orixinal, con seis canciones compuestes por Downey solu y otros dos en collaboración. Les temes traten dende la disfunción romántica y el maduror, hasta l'odiu y aceptación d'unu mesmu. Enmarcaríase dientro del pop alternativu.

Downey cantara en delles oportunidaes pal cine y televisión, nos soundtracks de Chaplin, Ally McBeal, Un mozu pa dos y Kiss Kiss Bang Bang, pero'l so discu resultó ser daqué más emotivu, yá que Downey declaró que foi como una terapia qu'espresaba distintes emociones de la so propia vida.

En 2001, protagonizó'l videu del cantar d'Elton John "I Want Love".

En 2002, apaeció nuna serie d'anuncios pa revistes d'una reconocida marca de calzáu d'Estaos Xuníos.

En 2003, protagonizó un curtiumetraxe publicitariu de 12 minutos pa internet tituláu The Route V50 , pa la marca automotriz Volvo Car Corporation.

En 2012, apaeció como un pilotu d'un jet nel trailer de Call of Duty: Black Ops II.^{[ensin referencies]}

Robert Downey, Jr. ye fíu del cineasta independiente Robert Downey, Sr. y de l'actriz y cantante Elsie Ford Downey.^[14] Cuando los sos padres dixebrar en 1976, él y la so hermana 18 meses mayor, Allison, fueron vivise a Santa Monica (California), col so padre. Pasó la so infancia camudándose ente Nueva York, Los Angeles ya Inglaterra. Amás, Downey dexó la secundaria pa convertise n'actor.

Per parte del so padre, ye d'ascendencia irlandesa, rusa y xudía, y por parte materna ye d'ascendencia xudía y escocesa.

Nel terrén sentimental, l'actor caltuvo una llarga rellación de siete años con Sarah Jessica Parker la cual conoció en 1984, pero la rellación llegó al so fin por cuenta de los problemes coles drogues de Downey. Darréu casóse en dos causes. El so primer matrimoniu duró doce años (1992-2004) y foi con Deborah Falconer, con quién tuvo al so fíu Indiu.^[15] Mientres el rodaxe de Gothika, en 2003, conoció a la que se convirtió na so segunda esposa, la productora executiva Susan Levin, cola que se casó'l 27 d'agostu de 2005.^[16] Ella ye vicepresidente executiva de producción pa Joel Silver, en Silver Pictures, y direutora de desenvolvimientu de Dark Castle Entertainment, una división de Silver Pictures. La pareya recibió al so primer fíu, Exton Elias Downey, el 7 de febreru de 2012.

El 4 de payares de 2014, convirtióse en padre per tercer ocasión, recibiendo a la so fía Avri Roel Downey xunto a la so esposa Susan Levin.^[17]

N'abril de 2015, mientres la promoción en Londres de la película Avengers: Age of Ultron, protagonizó un discutiniu col direutor mexicanu Alejandro González Iñárritu. Iñárritu criticara los filmes de superhéroes, diciendo que representen "un xenocidiu cultural" y que toos tienen una fonderada de "derecha" ideolóxica, a lo que Downey, Jr. retrucó:

"Mira, respetar un montón. Y creo que pa daquién que la so llingua materna ye l'español, salir con una frase [n'inglés] como 'xenocidiu cultural' demuestra lo brillosu que ye".^[18]

El 14 de xunu de 2010, Robert Downey, Jr. y la so esposa Susan, abrieron la so propia compañía de producción llamada Team Downey. El so primer proyeutu va ser el guión de Steve McQueen, Yucatán, que ye una película de suspensu.

Premiu Óscar:

Premios BAFTA:

Premios Globu d'Oru:

Premios del Sindicatu d'Actores:

Premiu Satellite:

Premios Emmy:

Premios People's Choice:

Teen Choice Awards:

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Robert Downey Jr..

• Robert Downey Jr. na Internet Movie Database (n'inglés)
• Downey Unlimited Archiváu 2010-10-07 en Wayback Machine
• Man Like Me Archiváu 2010-05-15 en Wayback Machine
• Robert Downey Jr Fanlisting Archiváu 2015-11-03 en Wayback Machine
• Man Like Me (Larry Paul Fanlisting) Archiváu 2014-11-29 en Wayback Machine
• Team Downey