Şamlı Yuhanna, Bizans döneminin en büyük teologlarından biri olarak kabul edilir.[6] Yortusu Katolik ve Ortodoks Kiliselerinde aynı günde, öldüğü gün olan 4 Aralık’tadır.
Hayatı
Şamlı Yuhanna, 7.yy’da Şam’da varlıklı bir Süryani Hristiyan ailesinde doğmuştur. Büyükbabası, Mansur, bölgede İmparator Heraklius için vergi toplayıcılığı yapmaktaydı. 635 yılında şehir Müslüman Araplar tarafından ele geçirildiğinde birçok diğer Hristiyan memur gibi o da yeni yönetimde görevini korumuştur. Yuhanna, Kudüs’te bir keşiş olmadan önce Emevîler Hilâfeti’nin sarayında kıdemli bir memur olarak çalışmıştır.
Eserleri
Muhtemelen Arapça ve Süryaniceye hakim olmasına rağmen, eserlerini Yunanca yazmıştır. Kendisine atfedilen 150’ye yakın eser vardır. Teoloji, ahlak, riyazet ile ilgili eserler yazmıştır. Vaazlar ve çok şiirler de bırakmıştır.
Edirne'nin Uzunköprü ilçesinde, 1875 yılında yapılan ve ismini taşıyan bir kilise bulunmaktadır.
Dogmatik kitapları
743’te yazdığı Bilginin Kaynağı, başyapıtıdır. Dogmatik bir eser olup üç bölüme ayrılmıştır:
“Felsefi Bölümler” çoğunlukla “Diyalektik” olarak da bilinirler. Çoğunlukla mantık ile ilgilidir, temel amacı okuyucuyu kitabın geri kalanına hazırlamak içindir.
“Sapkınlıklar” bölümünde İslam birkaç sayfada bir Hristiyan sapkınlığı olarak yer almaktadır. İslam hakkında Hristiyan yazınındaki ilk kaynaklardan birisidir.
Kutsal resimleri kötüleyenlere karşı üç inceleme (İkonların savunası olarak da bilinir). İkonaların sunulması ve hürmet gösterilmesini yasaklayan İmparator III. Leo’ya verilen ilk cevaplardan birisidir.
Kendisinin dört söylevinin Bakire Meryem üzerine olması, döneminde de Meryem’e sıkı bir adanmanın olduğunun kanıtıdır.
Teolojisi
Bizans İmparatorluğu'nda 8. yüzyılda gerçekleşen ilk ikonoklazm dönemindeikona kültünün savunucusu olarak çağının en önemli Hristiyan din bilginlerinden biri olarak öne çıkmış, yazdığı eserler ile ikona taraftarı teolojik argümanlara önemli katkılarda bulunmuştur.[7][8]
.gif)
