Yüce Divan

Yüce Divan
Kuruluş23 Aralık 1876 (147 yıl önce) (1876-12-23)
TürCeza yargısı
Yasal statüYüksek mahkeme
MerkezAnkara
BaşkanKadir Özkaya
(Anayasa Mahkemesi Başkanı)
Başkan VekiliHasan Tahsin Gökcan
(Anayasa Mahkemesi Başkan Vekili)
Cumhuriyet BaşsavcısıMuhsin Şentürk
(Yargıtay C. Başsavcısı)
Cumhuriyet BaşsavcıvekiliRıdvan Gündoğdu
(Yargıtay C. Başsavcıvekili)
Ana kurumTürkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi
Resmî siteAYM Yüce Divan Yargılamaları
Eski adıDivân-ı Âli

Yüce Divan, Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin; Cumhurbaşkanını, TBMM Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, yüksek yargı mensuplarını, Genelkurmay Başkanını ve kuvvet komutanlarını görevleriyle ilgili suçlarından ötürü yargılarken kullandığı sıfattır.[1] Mahkemenin bu yetkisi Anayasa'nın 148. maddesinin 6. fıkrasına dayanır.[2]

Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır. Divanın savcılık görevini Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ya da vekili yürütür. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğine göre Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme yolu açılmıştır.[3] Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu aldığı kararlar kesindir.

Tarihçe

1876 tarihli Osmanlı anayasası Kanun-ı Esasi, padişah ve devlet aleyhinde suç işleyen bakanlar ile Mahkeme-i Temyiz (Yargıtay) Reis ve Âzalarının yargılanması için dokuz üyeli Daire-i İthamiye (Savcılık) ve 21 üyeli Divan-ı Hüküm adlı iki kısımdan kurulu, Divânı-ı Âli adlı müstakil bir mahkeme öngörmüştür.[4] Bu mahkeme Yüce Divanın Türk hukuk sistemindeki ilk örneğidir.

1924 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu; görevleri dolayısıyla işledikleri suçlardan ötürü, icra vekillerini (bakanları), Şura-yı Devlet (Danıştay) ile Temyiz Mahkemesi (Yargıtay) Reis ve Azalarını ve Cumhuriyet Başmüddeiumumisini (Cumhuriyet Başsavcısını) yargılaması için Divan-ı Âliyi yeniden düzenlemiştir. Savcılık görevi Cumhuriyet Başmüddeiumumisine verilerek Daire-i İthamiye kaldırılmış ve 21 üyeli tek bir divan kurulmuştur.[5]

1961 ve 1982 Anayasaları, Yüce Divanı müstakil bir mahkeme olarak kurmamış; Anayasa Mahkemesinin Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmasını öngörmüşlerdir. Savcılık görevinin Cumhuriyet Başsavcısına verilmesine yönelik hüküm de korunmuştur.[6]

Yüce Divanda yargılanabilen devlet görevlileri

Yasama

Yürütme

Yargı

Komuta Kademesi

[7]

Meclis soruşturması ve Yüce Divana sevk

Cumhurbaşkanı

2017 değişikliği öncesi:

Anayasa'nın 105. maddesine göre cumhurbaşkanı imzaladığı hiçbir karardan sorumlu değildir; kararı ve emirleri aleyhinde yargı organlarına başvurulamaz. Cumhurbaşkanı ancak Meclis üye tam sayısının en az üçte birinin teklifi üzerine ve dörtte üçünün vereceği kararla, vatana ihanetle suçlandırılabilir.

Görevde bulunan veya görevden ayrılmış olan cumhurbaşkanının vatana ihanetten suçlandırılmasını isteyen önerge Meclisi Başkanlığına verildikten sonra derhal Meclisin bilgisine sunulur ve ilgili cumhurbaşkanına bildirilir. Cumhurbaşkanının da dinleneceği bir görüşmeden sonra Meclis, cumhurbaşkanının Yüce Divana sevkine karar verilebilir. Yüce Divana sevk kararında, hangi ceza hükmüne dayanıldığı ve Cumhurbaşkanınca işlendiği ileri sürülen suçun hangi gerekçeyle vatana ihanet sayıldığı da belirtilir.

2017 değişikliği sonrası 105. Madde:

2017 değişikliğiyle Cumhurbaşkanı yürütme görevini tek başına üstlendiğinden yaptığı işlemlerden, eylemlerden ve aldığı kararlardan sorumluluğu bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında meclis soruşturması açılıp sadece görev suçlarından sorumlulukları benimsenmişken; Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması ve hem kişisel hem görev suçlarından sorumluluğu benimsenmiştir.

Başbakan (1920-2018) ve Bakanlar

Ana madde: Meclis soruşturması

Meclis üye tam sayısının en az onda birinin vereceği bir önergeyle görevde bulunan veya görevinden ayrılmış olan başbakan ve bakanlar hakkında, Bakanlar Kurulunun genel siyasetinden veya görevleriyle ilgili işlerden dolayı meclis soruşturması açılması istenebilir. Soruşturma açılabilmesi için cezai sorumluluğu gerektiren fiillerin görev sırasında işlemiş olması gerekir. İlgili bakan veya başbakanın konuşacağı bir görüşmeden sonra, meclis soruşturması açılıp açılmaması hakkında Genel Kurul gizli oyla karar verir.[8]

Soruşturma açılmasına karar verilmesi hâlinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında temsil edilecekleri bir Soruşturma Komisyonu kurulur. Çalışmalarını gizlilikle yürüten Komisyon,  kamusal ve özel kuruluşlardan konu ile ilgili bilgi ve belgeler isteyebilir; bunlardan gerekli gördüklerine el koyabilir; Bakanlar Kurulunun tüm araçlarından yararlanabilir; Bakanlar Kurulu üyelerini, diğer ilgilileri, tanık ve bilirkişileri dinleyebilir; adli mercilerden yardım veya hürriyetleri kısıtlayıcı tedbirler isteyebilir. Komisyon, ilgili bakan veya başbakanın savunmasını alır; gerekli gördüğü takdirde alt komisyonlar kurarak çalışmalarını Ankara dışında da taşıyabilir.[8]

Soruşturma Komisyonun sunduğu rapor, Mecliste görüşülerek Genel Kurulda gizli oyla karara bağlanır. Üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ilgili bakan veya başbakan Yüce Divana sevk edilebilir. Yüce Divana sevk edilen bakan, bakanlıktan düşer. Başbakanın Yüce Divana sevki hâlindeyse hükûmet istifa etmiş sayılırdı.

Yargılama süreci

Anayasa hükümlerine göre, Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu bakar.

Yüce Divanda sorgusu yapılan sanığın, sonraki oturumlara gelmemesi durumunda duruşmadan vareste tutulma (duruşmaya gelmek zorunda sayılmama) istemi bulunmasa bile gıyabında duruşmaya devam edilerek kamu davası sonuçlandırılabilir. Müdafiyse her zaman duruşmada hazır bulunabilir.

Sanığın sorguya çekilmesi sırasında, üyelerle cumhuriyet başsavcısı ya da vekili, başkanın izni ile sanığa soru sorabilir.

Yüce Divan üyeleri

Yüce Divan üyeleri aynı zamanda Anayasa Mahkemesi'nin üyeleridir. Görev süreleri 12 yıldır. Ayrıca 65 yaşına gelen üyeler -on iki yılı tamamlamamış olsa bile- yaş haddinden emekliye ayrılır.

# Adı Görevi Görev başlangıcı Görev bitişi Kontenjan Seçen
1 Kadir Özkaya Başkan 22 Aralık 2014 22 Aralık 2026 Danıştay Recep Tayyip Erdoğan
2 Hasan Tahsin Gökcan Başkan Vekili 24 Mart 2014 24 Mart 2026 Yargıtay Abdullah Gül
3 Basri Bağcı 6 Nisan 2020 6 Nisan 2032 Yargıtay Recep Tayyip Erdoğan
4 Engin Yıldırım Üye 15 Nisan 2010 9 Şubat 2031 Yükseköğretim Kurulu Abdullah Gül
5 Emin Kuz 14 Mart 2013 12 Mayıs 2024 Üst düzey yönetici veya avukat Abdullah Gül
6 Rıdvan Güleç 17 Mart 2015 17 Mart 2027 Sayıştay TBMM
7 Recai Akyel 29 Ağustos 2016 29 Ağustos 2028 Üst düzey yönetici veya avukat Recep Tayyip Erdoğan
8 Yusuf Şevki Hakyemez 20 Eylül 2016 20 Eylül 2028 Yükseköğretim Kurulu Recep Tayyip Erdoğan
9 Yıldız Seferinoğlu 25 Ocak 2019 25 Ocak 2031 Üst düzey yönetici veya avukat Recep Tayyip Erdoğan
10 Selahaddin Menteş 8 Temmuz 2019 8 Temmuz 2031 Recep Tayyip Erdoğan
11 İrfan Fidan 25 Ocak 2021 25 Ocak 2033 Yargıtay Recep Tayyip Erdoğan
12 Kenan Yaşar 1 Şubat 2022 1 Şubat 2034 Baro Başkanı TBMM
13 Muhterem İnce 17 Ekim 2022 17 Ekim 2034 Sayıştay
14 Yılmaz Akçil 30 Ocak 2024 16 Ağustos 2033 Danıştay Recep Tayyip Erdoğan
15 Ömer Çınar 20 Nisan 2024 20 Nisan 2036 Yükseköğretim Kurulu Recep Tayyip Erdoğan

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Yüce Divan Yargılamaları". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmî Gazete, 17863, 9 Kasım 1982" (PDF). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2016. 
  3. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. T.C. Resmî Gazete, 27580, 13 Mayıs 2010, Madde 18". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016. 
  4. ^ "Kânûn-i Esâsî. 7 Zilhicce 1293". anayasa.gov.tr. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016. 
  5. ^ 491 sayılı Teşkilât-ı Esasiye Kanunu. 20 Mart 1340
  6. ^ "334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmî Gazete, 10859, 20 Temmuz 1961". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016. 
  7. ^ "Yüce Divan Yargılamaları | Anayasa Mahkemesi". www.anayasa.gov.tr. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  8. ^ a b "584 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü. T.C. Resmî Gazete, 14506, 13 Nisan 1973". 16 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2016. 

Read other articles:

Baronang lingkis

Baronang Lingkis Status konservasi Risiko Rendah (IUCN 3.1)[1] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Actinopterygii Ordo: Perciformes Famili: Siganidae Genus: Siganus Spesies: S. canaliculatus Nama binomial Siganus canaliculatus(Park, 1797)[2] Sinonim[3] Chaetodon canaliculatus Park, 1797 Amphacanthus guttatus oramin Bloch & Schneider, 1801 Siganus oramin (Bloch & Schneider, 1801) Teuthis oramin (Bloch & Schneider, 1801) Am...

 

Aegean Sea

Part of the Mediterranean between Greece and Turkey For the oil tanker Aegean Sea, see Aegean Sea oil spill. For the theme of the Byzantine Empire, see Aegean Sea (theme). Aegean SeaThe location of the Aegean SeaAegean SeaLocationMediterranean SeaCoordinates39°N 25°E / 39°N 25°E / 39; 25TypeSeaEtymologyFrom Greek mythological character AegeusPrimary inflowsInachos, Ilisos, Spercheios, Pineios, Haliacmon, Vardar, Struma, Nestos, MaritsaPrimary outflowsMediterranean ...

 

استبقائية

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (فبراير 2016) عدة منحنيات للمغناطيسية للحديد عند شدة مجالات مغناطيسية مختلفة. المحور الأفقي يبين شدة المجال الخارجي و�...

Ruby Rose

Ruby RoseRose pada 2012LahirRuby Rose Langenheim20 Maret 1986 (umur 38)Melbourne, Victoria, AustraliaPekerjaanTelevision presenter, DJ, aktris, model, VJTahun aktif2002–sekarangSitus webrubyroseofficial.com Ruby Rose Langenheim (lahir 20 Maret 1986), lebih dikenal sebagai Ruby Rose, adalah seorang model, DJ, artis rekaman, aktris, presenter televisi, dan mantan MTV VJ asal Australia.[1] Rose muncul pertama kali di media arus utama sebagai presenter di MTV Australia. Ia ke...

 

SMA Negeri 1 Klari

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. artikel ini perlu dirapikan agar memenuhi standar Wikipedia. Tidak ada alasan yang diberikan. Silakan kembangkan artikel ini semampu Anda. Merapikan artikel dapat dilakukan dengan wikifikasi atau membagi artikel ke paragraf-paragraf. Jika sudah dirapi...

 

Harrogate

Cet article est une ébauche concernant l’Angleterre. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Harrogate Cénotaphe de Harrogate Administration Pays Royaume-Uni Nation Angleterre Comté Yorkshire du Nord District Harrogate Autorité unitaire Harrogate and Knaresborough Statut borough Code postal HG1, HG2, HG3, HG5 Indicatif 01423 Démographie Population 71 594 hab. (2001) Géographie Coordonn�...

Миф о происхождении

Индейский миф о Нанабожо[en], объясняющий происхождение на Земле наводнений Мифы о происхождении (англ. origin myths) — категория мифов, которые призваны объяснить происхождение какой-то особенности природного или социального мира[1]. Наиболее общераспространённый т�...

 

Пугачёва, Алла Борисовна

Запрос «Пугачёва» перенаправляется сюда; см. также другие значения. Алла Пугачёва На фестивале «Славянский базар в Витебске», 2016 год Основная информация Полное имя Алла Борисовна Пугачёва Дата рождения 15 апреля 1949(1949-04-15) (75 лет) Место рождения Москва, СССР[1]...

 

تورينيوفا (سيوداد ريال)

  تورينيوفا (بالإسبانية: Torrenueva)‏[1]   - بلدية -    تورينيوفا (سيوداد ريال) تورينيوفا (سيوداد ريال) تقسيم إداري البلد إسبانيا  [2] المقاطعة مقاطعة ثيوداد ريال خصائص جغرافية إحداثيات 38°38′23″N 3°21′53″W / 38.6397821°N 3.3648129°W / 38.6397821; -3.3648129 [3]...

Le Zénith Paris - La Villette

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne s'appuie pas, ou pas assez, sur des sources secondaires ou tertiaires (novembre 2021). Pour améliorer la vérifiabilité de l'article ainsi que son intérêt encyclopédique, il est nécessaire, quand des sources primaires sont citées, de les associer à des analyses faites par des sources secondaires. Pour les articles homonymes, voir Zénith. Cet article est une ébauche concernant Paris. Vous ...

 

Oratori attici

La vita dei dieci oratori attici fu descritta nella Vita dei dieci oratori dello Pseudo-Plutarco. Questa tela di Lecomte du Nouÿ riprende la notizia (di Libanio nell'Introduzione agli Argomenti delle orazioni di Demostene, 4) secondo la quale l'oratore, per potenziare la voce, si esercitava declamando di fronte al mare in tempesta. Si chiamano tradizionalmente oratori attici i grandi oratori o logografi, del V e del IV secolo a.C. elencati in modo differente a seconda degli autori. Si tratta...

 

عبد الكريم الجزائري

الشيخ  عبد الكريم الجزائري  صورة غير مؤرخة لعبد الكريم الجزائري، حوالي ثلاثينيات القرن العشرين    معلومات شخصية الميلاد 16 أغسطس 1872   النجف  الوفاة 8 يوليو 1962 (89 سنة)   النجف  مواطنة الدولة العثمانية المملكة العراقية الجمهورية العراقية  الحياة العملية �...

عمالة مراكش

عمالة مراكش - جهة مراكش آسفي - التقسيم الإداري لعمالة مراكش تقسيم إداري البلد  المغرب[1] العاصمة الرباط  الجهة جهة مراكش آسفي المسؤولون العامل فريد شوراق خصائص جغرافية إحداثيات 31°38′07″N 8°00′01″W / 31.6353°N 8.00028°W / 31.6353; -8.00028   المساحة . كم² السكان التعداد �...

 

Nelson Figueroa

American baseball player (born 1974) Baseball player Nelson FigueroaFigueroa with the Uni-Lions in 2014PitcherBorn: (1974-05-18) May 18, 1974 (age 50)Brooklyn, New York, U.S.Batted: SwitchThrew: RightProfessional debutMLB: June 3, 2000, for the Arizona DiamondbacksCPBL: September 15, 2007, for the Uni-President LionsLast appearanceMLB: May 9, 2011, for the Houston AstrosCPBL: August 28, 2014, for the Uni-President 7-Eleven Lions...

 

1865 Maine gubernatorial election

Maine gubernatorial election 1865 Maine gubernatorial election ← 1864 11 September 1865 1866 →   Nominee Samuel Cony Joseph Howard Party Republican Democratic Popular vote 54,430 31,609 Percentage 63.24% 36.72% Governor before election Samuel Cony Republican Elected Governor Samuel Cony Republican Elections in Maine Federal offices U.S. President 1820 1824 1828 1832 1836 1840 1844 1848 1852 1856 1860 1864 1868 1872 1876 1880 1884 1888 1892 1896 1900 1904 1908 1...

Castle Wolfenstein

Untuk the series, lihat Wolfenstein. Castle Wolfenstein Diterbitkan di1981Genregim laga petualangan dan Permainan siluman Karakteristik teknisPlatformApple II series, DOS, Atari 8-bit, Commodore 64, Amiga dan MS-DOS ModePermainan video pemain tunggal Metode inputtuas kendali dan papan tombol komputer Informasi pengembangPengembangMuse SoftwarePenyuntingMuse Software DesainerSilas WarnerPenerbitMuse SoftwarePenilaianESRB PEGI Informasi tambahanMobyGamescastle-wolfenstein Bagian dari Wolfenstei...

 

Ayat Cahyadi

Ayat Cahyadi Wakil Wali Kota Pekanbaru ke-2Masa jabatan22 Mei 2017 – 22 Mei 2022PresidenJoko WidodoGubernurArsyadjuliandi RachmanWan Thamrin HasyimSyamsuarWalikotaFirdaus (wali kota)PenggantiKosongMasa jabatan25 Januari 2012 – 25 Januari 2017PresidenSusilo Bambang YudhoyonoJoko WidodoGubernurRusli ZainalAnnas MaamunArsyadjuliandi RachmanPendahuluErizal MulukPenggantiPetahana Informasi pribadiLahir22 Juli 1971 (umur 52)Bekasi, Jawa BaratPartai politikPKSSuami/ist...

 

Against the Grain (Bad Religion album)

1990 studio album by Bad ReligionAgainst the GrainStudio album by Bad ReligionReleasedNovember 23, 1990RecordedMay 1990StudioWestbeach Recorders, Hollywood, CaliforniaGenre Hardcore punk[1] melodic hardcore[2] Length34:56LabelEpitaphProducerBad ReligionBad Religion chronology No Control(1989) Against the Grain(1990) 80–85(1991) Against the Grain is the fifth album (and seventh release overall) by American punk rock band Bad Religion, released on November 23, 1990.&#...

Simmetria

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Simmetria (disambigua). Disambiguazione – Asimmetria rimanda qui. Se stai cercando altri significati, vedi Asimmetria (disambigua). Questa voce o sezione sugli argomenti biologia e matematica non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti dei progetti di riferime...

 

Kalamar

Kalamar Calamaria Calamaria albiventer (en) TaksonomiKerajaanAnimaliaFilumChordataKelasReptiliaOrdoSquamataFamiliColubridaeGenusCalamaria F. Boie, 1827 Kalamar atau Calamaria adalah genus ular dari anak suku Colubrinae yang tersebar luas di Asia.[1][2][3] Pengenalan dan ciri-ciri Semua jenis kalamar merupakan ular penggali liang. Penampang tubuh silindris, sisik halus, dan ekor pendek.[4][5] Spesies Sejauh ini terdapat sekitar 62 spesies: Calamaria abra...