Vareg Muhafızları (Yunanca: Τάγμα των Βαράγγων, Tágma tōn Varángōn), 10. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Bizans imparatorlarının kişisel korumalığını yapan Bizans ordusunun seçkin birliğidir.
Muhafızlar ilk defa Kiev Prensi I. Vladimir'in Hristiyanlığı kabulünü takiben 988 yılında İmparator II. Basileios'un yönetiminde oluşturuldu. Vladimir, Vareg savaşçılar ile Kiev'in yönetimini ele geçirmesinden sonra, yapılan askeri yardım anlaşmanın bir parçası olarak 6.000 askeri Basileios'a yolladı.[1][2][3] Basileios'un sadakatları sıklıkla değişen kendi askerlerine güvenmemesi, siyasetten uzak kalan Vareglerden kendine bir muhafız taburu kurmasına neden oldu. Yıllar boyunca, İsveç, Danimarka ve İzlanda'dan yapılan yeni asker alımları ile geç 11. yüzyıla kadar baskın olarak İskandinav kökenli kaldı.
Birçok İskandinav erkeğin bu birliğe yazılmak için ülkeyi terk etmesi nedeniyle, Västergötland vilayetinde bir Orta Çağ İsveç kanunu "Yunan" (Bizans İmparatorluğu için kullanılan İskandinav terimi) kalan hiç kimsenin mirastan yararlanamayacağını belirtir.[4] 11. yüzyılda, iki diğer Avrupalı saray daha İskandinav asker almaktaydı:[5] Kiev Rusları yaklaşık 980-1060 ve Londra 1018-1066.[5]
İlk yüzyıl, birlikler İskandinavlardan oluştu, Normanlar'ın İngiltere'yi istila etmesi ile Anglosaksonlarda birliklere katılmaya başlamıştır. Geç 11. yüzyılda İmparator I. Aleksios döneminde Bizans Vareg Muhafızları geniş şekilde Anglosaksonlardan ve "Vikingler ve onların kuzenleri Normanların ellerinden kaçan diğerleri"'den temin ediliyordu. Anglosakson ve diğer Alman insanları, Vikingler gibi ölümüne hizmet etme geleneğini taşıyorlardı, İngiltere'nin Norman istilasından sonra birçok savaşçı toprağını ve bağlı olduğu efendisini kaybetti ve yaşamak için başka yer aramaya başladı.
Vareg Muhafızları yalnızca Bizans İmparatorlarının korumalığı yanında, Bizans ordusu ile birçok savaşa katılmışlar ve bir savaşın en kritik anlarında kullanıldıkları için önemli bir rol oynamışlardır. Geç 13. yüzyılda, Varegler çoğunlukla etnik olarak Bizanslı Yunanlar tarafından asimile edilmişler, en az 14. yüzyıl ortalarına kadar hizmet etmişler ve 1400 yılında Konstantinopolis'te hala kendilerini "Vareg" olarak tanımlayan bazı insanlar vardı.
Tarihçe
İoannis Skilicis kroniğinden bir minyatür: Trakyalı bir kadın ona tecavüz etmek isteyen Vareg Muhafızını öldürürken askerin arkadaşları kadını övüp askerin sahip olduklarının kadına veriyorlar.[6]
911 yılına kadar, Varegler Bizanslılar için savaşan paralı askerler olarak tasvir edilir. 902 yılında yaklaşık 700 Vareg, Dalmaçyalılar ile beraber Girit Emirliği'ne yapılan Bizans deniz seferine denizci olarak katılmışlar ve 629 tanesi Konstantinos Porfirogennetos komutasında 949 yılında geri dönmüşlerdir. 415 kişilik bir Vareg birliği, 936 yılında yapılan İtalyan seferine katılmıştır. 955 yılında Suriye'de Araplar ile yapılan savaşlara da Vareg birliği katılımıda kayıt edilmiştir. Bu dönemde Vareg paralı askerleri, Hetaireia (Gr. Μεγάλη Εταιρεία) dahilindeydi.
988 yılında, II. Basileios Kiev Prensi I. Vladimir'den tacını korumaya yardım etmesi için askeri yardım talep etti. 971 yılındaki Dorostolon kuşatması sonrası babası ile yapılan anlaşma uyarınca, Vladimir, Basileios'a 6.000 asker yolladı. Karşılığında Basileios'un kızkardeşi Anna Porphyrogenneta ile evlendi. Vladimir ayrıca Hristiyan oldu ve Kiev Rusları Hristiyanlığı kabul etti.
989 yılında, Varegler, Basileios'un liderliğinde Bardas Fokas'ı yenmek için Hrisopolis'te karaya çıktılar. Muharebe alanında, Fokas, rakibinin vuruşu ile öldü, liderlerinin ölümü ile, Fokas'ın birlikleri döndüler ve dağıldılar. Kaçan orduyu takip edip öldüren Vareglerin gaddarlığı not edilmiştir. Bu askerler, 11. yüzyılda Güney İtalya'da Bizans egemenliğini yok eden Normanlar ve Lombardlara karşı geniş bir hizmet veren Vareg Muhafızlar birliğinin nüvesini oluşturdular. 1018 yılında, İtalya valisi Basileios Boioannes, Barili Melus'un Lombard İsyanına karşı II. Basileios'tan destek istedi. Vareg Muhafızlar birliğinin katılımı ile Bizanslılar Cannae Muharebesi'nde büyük bir zafer kazandı.
Varegler ayrıca, 1038 yılında Georgios Maniakes yönetiminde AraplardanSicilya'nın kısmi yeniden fethine katılmışlardır. Burada İtalya'ya yeni gelmiş macera arayan Normanlar ve Bizans kontrolünde Apulia'dan Lombardlar ile beraber savaşmışlardır. Sonradan Norveç kralı olan Harald Hardrada bu birliğin öne çıkan üyesiydi. Maniakes Lombardları liderleri Arduin'i herkesin önünde küçük düşürerek dışlaması nedeniyle önce Lombardlar sonra onları izleyen Normanlar ve Varegler savaşı terk etti.
Bu olaydan çok sonra olmayan bir zaman Katepano Mihail Doukeianos Bari'de Vareglerden bir kuvvet konuşlandırdı. 16 Mart 1041 tarihinde Venosa yakınlarında Normanlar ile savaşmak üzere çağrıldılar. Ofanto nehrinde geçerek geri çekilirlerken birçoğu boğulmuştur. Eylül ayında Eksaugustus Boioannes, İtalya'ya küçük bir Vareg birliği ile gözden düşmüş Doukeianos'un yerine gönderildi. 3 Eylül 1041 tarihinde, Normanlar tarafından savaşta bozguna uğratıldılar.
Son katepanoların çoğu Konstantinopolis'ten Vareg birlikleri ile gönderilmişlerdir. 1047 yılında John Raphael, Bari'ye Vareg birliği ile gönderildi fakat Barililer birlikleri kabul etmediler ve Raphael'de dönemini Otranto'da tamamladı. 20 yıl sonra, 1067 yılında, Güney İtalya'nın son Bizans katepanosu Mabrica, Vareg birlikleri gelip, Brindisi veTaranto'yu aldı. 1071 yılında Bizans için felaket ile biten Malazgirt Meydan Muharebesi'nde İmparatorun etrafındaki korumalarının tamamı öldü.[7]
İlk yüz yıl İskandinavlardan oluşan ana yapı, Normanlar'ın İngiltere'yi istila etmesi ile Anglosaksonlarda birliklere katılmaya başlamıştır. 1088 yılında, Anglosakson ve Danimarkalılar Akdeniz yolu ile Bizans İmparatorluğu'na göç etmişlerdir.[8] 235 gemi ile 5000 tanesi gelmiştir. Bunlar İmparatorluk hizmetine girmemiş, Karadeniz sahilinde şehrin inşasını ve güvenliğini I. Aleksios için sağlamışlardır.[9] Bu insanlar o günden sonra Englinbarrangoi (Anglo-Varegler) isimlendirilmiş ve Vareg Muhafızları için yaşamsal olmuşlardır. Aşağı Balkanlarıda istila etmek te isteyen Robert Guiscard komutasından Normanlara karşı Sicilya'da savaşmışlardır.
1080 yılında bu birlik hakkında yazan Vakanüvis ve prenses Anna Komnini, onlara Britanya adaları ya da İskandinavya fark etmeksizin hepsine "Thule'den" olma "balta taşıyan barbarlar" demektedir.[10] Aynı şekilde sivil memur, asker ve tarihçi İoannis Kinnamos onları İmparatoru koruyan "balta taşıyan" "Uzun zaman önce Roma İmparatorlarının hizmetine giren Britanyalılar" olarak adlandırmaktadır.[11] Kinnamos'un geç 12. yüzyılda yazdığı bu ifadesi Dördüncü Haçlı Seferi'ne kadar muhafızların Sakson ve Danimarkalı yapısını gösterir.
Vareg Muhafızlar, kılıç kullanmak ve ok atmakta yetenek sahibi olmalarına rağmen uzun baltalarını ana silahları olarak kullanırlardı. Anna Komnini'nın Aleksiad adlı eseri gibi bazı kaynaklarda, hem Vikingler hem de seçkin Anglosakson savaşçılar, normalde piyade olmalarına rağmen stratejik olarak hareketliliğe ihtiyaç duyduklarında at kullanırlardı. Muhafızlar esas olarak Konstantinopolis çevresinde yerleşiklerdi ve Bukoleon Sarayı yerleşkesinde barakaları vardı. Muhafızlar ayrıca savaş meydanında orduya eşlik ederlerdi. Bizans Vakanüvisleri (Aynı zamanda birçok dikkate değer Batı Avrupalı ve Arap Vakanüvisleride) sıklıkla savaştaki özellikle yerel barbar insanlar ile karşılaştırıldıklarındaki cesaretlerini not etmişlerdir. 1122 yılında İmparator II. İoannis emrinde kazanılan Beroia Muharebesi'ndeki Bizans zaferinde hayati rol oynamışlardır. Vareg Muhafızlar, Peçeneklerin savaş arabaları ile kapatılan düşman çemberini yarmayı başarmışlar ve kamplarına ulaşılması için bir yol açmıştır.[11]İoannis Kinnamos, istisnasız tamamının rhomphaia isimli silah taşıdıklarını belirtir,[12] fakat bu Bizans edebiyatında Attisizm etkisinin ürünüdür. "Rhomphaia" terimi, Mihail Psellos tarafından daneaxe için kullanılmıştır.[13]
Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Konstantinopolis'in savunmasında etkili olmuşlardır. İngiliz ve Danimarkalılardan oluşan muhafızların rolü, söylendiğine göre "çok şiddetli savaştılar, balta ve kılıçlar ile göğüs göğüse bir mücadeleydi, saldırganlar duvara geldiklerinde her iki taraftan da diğer tarafa esir düşen oldu".[8] En az 14. yüzyıl ortalarına kadar hizmet etmişler ve 1400 yılında Konstantinopolis'te hala kendilerini "Vareg" olarak tanımlayan bazı insanlar vardı.[14]
Fonksiyonları
Vareg Muhafızlar'ın görev ve amaçları tamamen aynı olmamakla beraber Kievli druzhina'ların, Norveçli hird'lerin ile İskandinav ve Anglosaksonların Húskarl'larının verdikleri servislere benzemektedir. Vareg Muhafızlar, imparatora sadık kalacaklarına dair bir yemin ederek, kişisel koruma[15] olarak hizmet etmişlerdir.
Vareg Muhafızları, savaşların sadece kritik anlarında ya da muharebenin çok sertleştiği zamanlarda kullanılırlardı.[16] Zamanın BizansVakanüvisleri, coşku ve dehşet karışımı ile "İskandinavlar, hem görünüm hem ekipmanları ile savaşırlar, ne kaybedecekleri kana ne de yaralanmalarına bakmaksızın pervasız bir öfke ile saldırırlardı" diye not almışlardır.[16] Bu tarif muhtemelen, kendinden geçme hali ile yaralarından acı duymayan ve insan üstü güç sahibi olan berserkergang'a atıfta bulunmaktadır.[16] Bizans İmparatoru öldüğü zaman, Vareg Muhafızlar'ın imparatorluk hazinesine koşup alabildikleri kadar altın ve değerli taş alma hakları verdi ve bu usul Eski Nors dilindepolutasvarf ("saray yağması") olarak bilinir.[16] Bu imtiyaz, birçok Vareg Muhafızının eve zengin olarak dönmesini mümkün kılmış ve daha birçok İskandinavın Miklagarðr (İsveççe = Miklagård = 'Büyük Şehir') (Konstantinopolis) şehrine muhafız olarak yazılmasına neden olmuştur.[16]
Vareg Muhafızların sadakati, Bizans yazarların kinayesi olmuştur. İmparatorluk tacını 1081 yılında ele geçiren babası Aleksios hakkında yazarken, Anna Komnini, hala İmparator olan Nikiforos'un muhafızlığını yapan Vareglere saldırılmaması için tavsiye aldığını not etmiştir, Varegler için "imparatorlara sadakate ve onların insanlarını bir aile geleneği olarak, gizli bir hazine olarak korumaya inanmışlardır" diye yazar. Bu bağlılık için şunu not etmiştir:"Bozulmamışlıklarını muhafaza etmişler ve ihanetin en ufağına dahi yüz vermemişlerdir".[17]
II. Basileios tarafından güvenilir bulunulmayan yerli Bizans muhafızlarının aksine Vareg Muhafızlarının sadakati tacın altında duran adama değil İmparatorluk pozisyonundadır. Bu konu 969 yılında İmparator II. Nikiforos'a yapılan ve ölümüyle sonuçlanan suikast olayında açıkça görülür. Bir uşak, İmparator saldırıya uğradığında muhafızları çağırır, fakat geldiklerinde İmparator ölmüştür. Muhafızlar, hemen I. İoannis önünde diz çökmüşler ve onu imparator olarak selamlamışlardır. "Yaşarken, son nefesine kadar onu savunurlar: ölüyken, intikam almak için bir sebep yoktur. Onların artık yeni efendileri vardır."[18]
Bu şöhret, gerçek ile en azından kaydedilmiş iki olayda çelişmektedir. 1071 yılında, İmparator Romen Diyojen Selçuk Sultanı Alp Arslan tarafından esir alınıp daha sonra serbet kalıp Konstantinopolis'e dönerken bir saray darbesi oldu. Sezar İoannis Dukas, Vareg Muhafızlarını kullanarak İmparatoriçe Eudokia'yı tutukladı ve yeğeni VII. Mihail'ı imparator ilan etti. Sonuçta, mevcut olmayan imparatoru savunmak yerine, gaspçı Varegleri kullanılarak tahta ulaşmıştır. Daha fesat bir olay ise tarihçi İoannis Zonaras tarafından yazılmıştır. III. Nikiforos, general Nikiforos Bryennios 1078 yılında kör edildikten sonra Muhafızlar imparatora isyan etmişler, "onu öldürmek için plan yapmışlar" fakat isyan sadık birlikler tarafından bastırılmıştır. Muhafızlar, af dilemişler ve affedilmişlerdir.[19]
Şöhretleri
Vareg Muhafızları, Walter Scott'ın Parisli Kont Robert romanında Bizans kuvvetlerinin en kuvvetlisi ve en sadık parçası olarak gösterilse de, muhtemelen bu abartıdır. Fakat abartma, Vareg Muhafızlarını "Soylu zalimler" olarak tanımlayan Bizans yazarların kendileri ile başlamıştır. Birçok Bizans yazar onları Vareg Muhafızlarından ziyade "balta taşıyan yabancılar", pelekyphoroi barbaroi olarak tanımlamışlardır.[8]
Onların kuvvetli sadakatları dışında, 11. yüzyıl boyunca en bilinen özellikleri büyük baltaları ve içmeye olan eğilimleridir.
Vareg Muhafızları hakkında çok içmeleri ya da sarhoş olmaları hakkında sayısız hikâye vardır. 1103 yılında, Danimarka Kralı I. Eric'in Konstantinopolis ziyaretinde, "muhafızları daha ölçülü hayat ve sarhoşluğa kendilerini vermemeleri konusunda cesaretlendirmiştir." Sonuçta, 12. yüzyılda onların "imparatorun şarap torbaları" olarak tanımlanmaları çok sürpriz değildir.
Vareg Runik Taşların coğrafi olarak dağılımını gösteren haritaByzans Haçı, U 161 Runik Taşı, bu haç günümüzde yerel kasaba Täby şehrinin armasıdır.Aya Sofya'da bulunan Runik yazılardan biri, muhtemelen Vareg Muhafızlarlardan biri tarafından yontulmuştur.
Vareg Muhafızların yaşadığı büyük acılar İsveç'in yabancı seyahatlerinin anlatıldığı Runik Taşlar'ın büyük kısmında yansıtılmaktadır.[20] Bu taşlar, Vareg Muhafızların sonraki üyeleri ya da hatıralarına dikilmişlerdir. Dört İtalya Runik Taşını içeren daha küçük bir grup, muhtemelen Güney İtalya'da ölen Vareg Muhafızlar üyelerinin hatıralarına dikilmiştir.
En eski Bizans runik taşı RAK tarzı 6 taştır. RAK tarzı 1015 yılı öncesi dönemi gösterir.[21] Bu taşlar arasında, Skepptuna Runik Taşı U 358, Västra Ledinge Runik Taşı U 518, Nälberga Runik Taşı Sö 170 ve Eriksstad Runik Taşı Sm 46 vardır.[22]
Daha sonraki dönem Runik taşları arasında en çok göze çarpanlardan biri Pr4 tarzında olan Ed Runik taşı U 112'dir. Ed gölünün batı kıyısında büyük bir taş parçasıdır. Taşta Vareg Muhafızlarının komutanı Ragnvaldr'ın eve döndüğünü ve bu taşı ölüğ annesinin hatırasına bu yazıyı yazdırdığı yazmaktadır.[22]
Ed Runik taşı U 104 (Şu anda Ashmolean Müzesi, Oxford'da bulunmaktadır) gibi Pr5 tarzı en genç runik taşlar 1080–1130 arası döneme aittir, bu dönemden sonra Runik taş modası geçmiştir.[22]
Varegler, erken 11. yüzyıl dönemde Risbyle Runik taşı U 161'e kazınmış Bizans haçına yemin edip, Bizans kültüründe basılı iz bırakmadan evlerine dönmezlerdi. Bizans haçı günümüzde günümüzde yerel kasaba Täby şehrinin armasıdır.[23] İronik bir şekilde İngiltere'de üç "Danegeld" alan Viking Borrestalı Ulf tarafından, bunu kutlamak için Orkesta Runik taşı U 344 yaptırılmıştır.[23]
Nors sagaları
Sagalara göre Batı Norsları, Doğu Norslarından daha sonra muhafızlık hizmetine girmişlerdir. Laxdæla saga, yaklaşık 1006 yılında doğan İzlandalı Bolli Bollason'un bilinen ilk İzlandalı ya da Norveçli Vareg Muhafızı olduğunu bildirir.[24] Konstantinopolis'e Danimarka üzerinden yapılan seyahatte, Vareg Muhafızlarında birçok yılını harcamıştır; "(O) tüm amellerinde en cesur olanı ve en ön cephede diğerleri ile omuz omuz yürüyen olarak bilinirdi."[25] Saga, ayrıca onun takipçilerinin İmparator'dan süslü güzel elbiseler aldığını kaydeder ve kazandığı bu etkiyi İzlanda'ya döndükten sonra da taşımıştır:
Bolli 12 adamla gemiden inmiştir ve tüm adamları Scarlet rengi elbiseler giymişlerdi ve altın yaldızlı eyerlerin üzerinde ve hepsi birbirine bağlı bir grup olarak aralarında Bolli eşsizdi. Kral tarafından verilen kürk elbiseleri, üstünü kaplayan scarlet pelerini ve kabzası altın ile süslenmiş, kemeri altın ile dokunmuş "Footbiter" isimli kılıcı belindeydi, kafasında mücevherler ile süslenmiş miğfer, yan tarafında üzerinde altın bir Şövalye olan kırmızı kalkanı vardı. Yabancı ülkelerde gelenek olduğu üzere elinde bir hançer taşıyordu, ne zaman kışlalarından çıksalar kadınlar gözlerini Bolli ile onun ve takipçilerinin azametine sürekli bakmak dışında başka bir şeye dikkat etmiyorlardı.
Vareg Muhafızlarından ayrıca Njal'ın Sagasında, Kolskegg—an Icelander isimli kişinin önce Holmgard (Novgorod) geldiği sonra Miklagard'a (Konstantinopolis) giderek İmparatorun hizmetine girdiği şeklinde anlatılmaktadır. "Onun hakkında duyulan son şey orada bir hanımla evlendiği, Vareglerin komutanı olduğu ve öldüğü güne kadar orada kaldığıdır."[27]
Belki de en ünlü Vareg Muhafızı, geleceğin Norveç kralı Harald Hardråde ("sert-hükümdar"[28]) olarak bilinen III. Harald'dır. Evinden ayrıldıktan sonra önce Kiev Ruslarının yaşadığı Eski Nors metinlerinde "Garðaríki" ismi verilen bölgeye sonra 1035 yılında vardığı Konstantinopolis'e gitmiştir. Hizmet ettiği süre boyunca on sekiz savaşa katılmıştır ve General Basileios Boioannes emri altında Güney İtalya ve Bulgaristan yanında Anadolu ve Sicilya'da Araplara karşı savaşmıştır. Seyahatleri, ismini taşıyan sagada geniş şekilde yer almaktadır.
Vareg Muhafızı Harald, manglavites ve spatharokandidatos unvanlarını kazanmıştır.
Popüler Kültür
Rosemary Sutcliff 'in 1976 tarihli tarihi kitabı Blood Feud, Konstantinopolis'e Dinyeper ticaret yolu üzerinde seyahat eden yarı Sakson bir yetimin gözünden II. Basileios tarafından Vareg Muhafızlarının kurulmasını anlatır.
John Ringo Gölgelerin Kahramanı serisi, kurgusal, Gürcistan dağlarında uzun zaman unutulmuş Vareg Muhafızların yerleşimini anlatır.
Turisas'ın ikinci stüdyo albümü "The Varangian Way", bir grup İskandinavın Ladoga, Novgorod ve Kiev üzerinden Bizans İmparatorluğu'na yolculuğunu anlatır. Üçüncü albümleri "Stand Up and Fight", Vareg Muhafızlar'ın Bizans İmparatorluğu'na hizmetlerini betimler.
Amon Amarth'ın yedinci stüdyo albümü Twilight of the Thunder God adlı albümünün 5. şarkısının ismi Varyags of Miklagaard'dır.
Ayrıca bakınız
Bu makale, Bizans İmparatorluğu'nun (330–1453) askeriyesi hakkındaki serinin bir parçasıdır.
^Byzantine Armies 886–1118 by Ian Heath and Angus McBride, 1979, page 38, "Psellus ayrıca Vareglerin istisnasız hepsinin kalkan ve 'Rhomphaia' taşıdıklarının iddia eder...Bizans ve İskandinav araçların karışımı kullanılmaktadır..."
^Mark Bartusis The late Byzantine army: arms and society 1204–1453 (Philadelphia 1992), pp. 272–275.
^Yabancı bir birliğin böylesine erişim ve itibar kazanması özellikle Bizans'ta yaygın değildi. Augustus kendisine ait Alman (Collegium Custodum Corporis ya da Germani Corporis Custodes) korumaları vardı, bunlar imparatoru Praetorian muhafızlara karşı korurlardı. Bu birlik, Tiberius döneminde muhafaza edilmiş, Neron dönemine kadar kalmışlardır.
^abcdeEnoksen, Lars Magnar. (1998). Runor : historia, tydning, tolkning. Historiska Media, Falun. ISBN 91-88930-32-7 p. 135
Buckler, Georgina. Anna Comnena: A Study. Oxford: University Press, 1929.
Blondal, Sigfus. Varangians of Byzantium: An Aspect of Byzantine Military History. Trans. by Benedikt S. Benedikz, Cambridge: 1978. ISBN 0-521-21745-8.
Davidson, H.R. Ellis. The Viking Road to Byzantium. London: 1976. ISBN 0-04-940049-5.
Enoksen, Lars Magnar. (1998). Runor : historia, tydning, tolkning. Historiska Media, Falun. ISBN 91-88930-32-7.
