I. İngiliz-Afgan Savaşı

 ()

Birinci İngiliz-Afgan Savaşı
İngiliz-Afgan Savaşları
Tarih1839-1842
Bölge
Afganistan
Sonuç İngilizlerin Afganistan'dan çekilmesi
Taraflar
Afganistan Emirliği
 Britanya İmparatorluğu
Britanya Hindistanı
Komutanlar ve liderler
  Dost Muhammed Han
   William Hay Macnaghten
  John Keane
  Sir Willoughby Cotton
  William Elphinstone
  George Pollock
Kayıplar
Bilinmiyor 4,500 ölü[1]

I. İngiliz-Afgan Savaşı diğer adıyla Auckland'ın Budalalığı, 1839-1842 yılları arasında Britanya İmparatorluğu (Doğu Hindistan Şirketi) ile Afganistan Emirliği arasında yaşanan ilk savaştır. Bu savaş Birleşik Krallık ile Rus İmparatorluğu arasındaki Büyük Oyun'un ilk çekişmesidir.[2]

Savaş öncesi durum

Afganistan'ı Orta Asya'nın, dolayısıyla kıtasal hâkimiyetin anahtarı sayan strateji görüşleri 19. yüzyılın sonlarına dayanır. Ancak Britanyalılar daha önceleri de, imparatorluklarının incisi olan Hindistan'ı korumak için Afganistan'ı elde tutmak gerektiğine inanıyorlardı. Bu amacı gerçekleştirmeleri için Afganistan'ı ele geçirmeleri gerekiyordu. İki yüzyıldır süregelen bu oyunun ilk perdesi, Britanyalıların Orta Asya'da ilerleyen Rusya karşısında endişeye düşmesiyle açılmıştı. Rusya'nın egemenlik alanlarındaki petrol kaynaklarını ele geçirmek ve Rusya'yı zayıflatmak için harekete geçecek olan ‘Birleşik Krallık’ bugün Büyük Oyun olarak adlandırılan bu stratejiyi, 200 yıl önce başlatmıştı. 1838'de Lord Auckland'ın ‘Simla Manifestosu’ olarak adlandırılan bildirisi, imparatorluğun selameti için Afganistan'da Birleşik Krallık yanlısı bir yönetimin şart olduğunu ileri sürüyordu. Bu nedenle, bazıları Birinci Afgan Savaşı'nı “Auckland’ın budalalığı” olarak adlandırmışlardır. Ruslar bir yandan Kafkasya'da ilerlerken diğer yandan da Orta Asya'da yeni işgallere girişerek, Afganistan sınırına yaklaşmışlardı. Ayrıca, Rus danışmanların desteklediği bir İran ordusu Herat'ı kuşatmıştı. Bunun uzaması sonucunda, özellikle de Britanya Hindistanı'nın bu gelişmelerden telaşlanması üzerine Britanyalılar İranlıları çekilmeye zorlayan sert bir tutum aldılar. Bu arada Britanyalılar memnun olmadıkları Dost Muhammed Han'ı düşürüp yerine eski yönetici Şuca Han'ı (Şuca ül-Mülk) geçirmek istiyorlardı.[3]

Savaşın başlaması

Muhammed Naib Şerif, 1839-42'deki Birinci Anglo-Afgan Savaşı'nda Afganistan'daki Kızılbaşların önderi.

1838'de İngilizler Afganistan'a girerek burada konuşlanma kararı aldılar. Ama nasıl bir direnişle karşılaşacakları hakkında hiçbir fikirleri yoktu. Doğu Hindistan Şirketi'nin yönetimindeki Britanyalı sömürge ordusunun her subayı, en az 10 hizmetçi bulunduruyor, 16 bin 500 kişilik toplam karma Britanyalı-Hint ordusunu, 38 bin kişilik bir hizmetçiler ve kamp takipçileri topluluğu izliyordu. Balan Geçidi'ni aşan Britanyalılar Kandehar'ı aldıktan sonra Kâbil'e girdiler; önce kuzeye kaçıp sonra dönen Dost Muhammed Han'ı da, Hindistan'a, sürgüne gönderdiler. Britanyalılara karşı taciz saldırılarına başlayan Afganları ise, Britanyalıların yaşlı komutanı Elphinstone'un pasif tutumu, iyiden iyiye cesaretlendirdi. Kasım 1840'ta büyük çatışmalar başladı. Kuşatılan Britanyalılar 6 Ocak 1842 tarihinde, geri çekilmekten başka çare bulamadılar. Kış aylarında, Afganların direnişi sonucunda, İngiliz kuvvetleri Gandarmak Geçidi'nde neredeyse tümüyle imha edildi. Britanyalılar bu yenilgi karşısında toparlanıp takviye aldıktan sonra, 1842 yazında iki koldan ilerleyip tekrar Kâbil'i ele geçirdiler ve sağ bırakılmış birkaç rehine ile esiri kurtardılar; ama yeniden Afgan direnişiyle karşılaştılar ve burada tutunamayacaklarını anlayıp geri çekildiler. Bu sırada Afganlar da esir tuttukları İngiliz yanlısı Şuca Han'ı öldürdüler.[4]

Savaşın sonuçları

Birinci İngiliz-Afgan Savaşı Britanyalıların Afganistan'da barınamayacaklarını gösterdi; ama Britanyalılar Afganistan'ın içişlerine karışmaya devam ettiler. Savaş sonucunda Dost Muhammed Han yeniden tahta çıktı ancak İngiliz tavsiyelerini kabul etmek zorunda kaldı. Rusya'ya karşı destek arayışı bunda önemli rol oynamıştır. Afganistan'daki yenilgi, Britanyalıların yenilmez olmadıklarını gösterdi ve 1857'de başlayacak olan Büyük Hint İsyanı'nın ateşleyen nedenlerden birisi oldu.

Ayrıca bakınız

Ayrıca bakınız: II. İngiliz-Afgan Savaşı ve III. İngiliz Afgan Savaşı

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2012. 


Read other articles:

Stasiun Bekasi

Artikel ini bukan mengenai Stasiun Bekasi Timur. Untuk kegunaan lain, lihat BKS. Stasiun Bekasi C21 Stasiun Bekasi dan sisi selatan yang masih dalam pembangunan, November 2021Nama lainStasiun Bekasi KotaLokasi Jalan Ir. H. Juanda (pintu selatan)Jalan Perjuangan (pintu utara)Marga Mulya, Bekasi Utara, Bekasi, Jawa Barat 17126IndonesiaKoordinat6°14′10.2″S 106°59′58.0″E / 6.236167°S 106.999444°E / -6.236167; 106.999444Koordinat: 6°14′10.2″S 106°59′58.0...

 

All Angels' Church

Church in Manhattan, New York All Angels' ChurchStreetside view of All Angels'General informationLocationManhattan, New York CityOpened1849Closed1979Demolished1979 All Angels' Church is located on 251 West 80th Street in the Upper West Side of Manhattan in New York City. It is a member of the Episcopal Church in the United States and the Anglican Communion worldwide.[not verified in body] In 2020, it reported 406 members, average attendance of 288, and $1,177,595 in plate and pledge i...

 

Hendrik Christoffel van de Hulst

Cet article est une ébauche concernant un astronome néerlandais. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Hendrik Christoffel van de HulstHendrik C. van de Hulst en 1977BiographieNaissance 19 novembre 1918UtrechtDécès 31 juillet 2000 (à 81 ans)Leyde (Pays-Bas)Nationalité néerlandaiseFormation Université d'UtrechtActivités Astronome, mathématicien, professeur, astrophysicien, professeur d'un...

Mikoyan Skat

Dirancang oleh perusahaan Rusia Mikoyan, Skat (Rusia: Скат - Manta ray) adalah salah satu dari dua konsep UCAV sayap rendah (low wing) dikembangkan untuk Departemen Pertahanan Rusia. SKAT adalah low-observable, pesawat subsonik dimaksudkan untuk membawa senjata di dua teluk senjata ventral yang cukup besar untuk rudal seperti Kh-31, didukung oleh mesin turbofan tunggal Klimov RD-5000B, varian dari RD-93. Referensi Pranala luar Wikimedia Commons memiliki media mengenai MiG Skat. Russia’...

 

School for Advanced Studies in the Social Sciences

French higher education institution The School for Advanced Studies in the Social SciencesÉcole des hautes études en sciences socialesOther namesEHESSFormer namesÉcole pratique des hautes études, VI Section (1947–1975),École libre des hautes études (1941–1946)TypeGrand établissementEPCSCPEstablished23 January 1975; 49 years ago (23 January 1975)Budget€60 million[1]PresidentRomain HuretAcademic staff830Administrative staff450Students3,000[1]LocationPar...

 

Berlin Crisis of 1961

Cold War incident in divided Berlin Berlin Crisis of 1961Part of Cold WarU.S. M48 tanks face Soviet T-54 tanks at Checkpoint Charlie, October 1961.Date4 June – 9 November 1961LocationCheckpoint CharlieResult 'Stalemate' Erection of the Berlin Wall on 12–13 August 1961Belligerents  Soviet Union East GermanySupported by: Warsaw Pact (Except Albania)  United States West GermanySupported by: NATOCommanders and leaders Nikita Khrushchev Walter Ulbricht John F. Kennedy ...

KAGL

Radio station in El Dorado, ArkansasKAGLEl Dorado, ArkansasBroadcast areaEl Dorado, ArkansasFrequency93.3 MHzBrandingThe Eagle 93ProgrammingFormatClassic rockOwnershipOwnerNoalmark Broadcasting CorporationSister stationsKDMS, KELD, KELD-FM, KIXB, KMLK, KMRX, KLBQ, KVMA, KVMZHistoryFirst air date1989; 35 years ago (1989)Former call signsKLTW (1989–1993)KISQ (1993–1997)Call sign meaningEagleTechnical information[1]Licensing authorityFCCFacility ID48949ClassC3ERP18,...

 

Johnny Acosta

Questa voce sull'argomento calciatori costaricani è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Johnny Acosta Nazionalità  Costa Rica Altezza 176 cm Peso 72 kg Calcio Ruolo Difensore Squadra  Santa Ana CarrieraSquadre di club1 2006-2010 Santos de Guápiles53 (0)2010-2013 Alajuelense49 (3)2013→  Dorados10 (2)2013-2016 Alajuelense98 (6)2016-2018 Herediano46 (5)2018...

 

RED Music

US music distributor Not to be confused with Red Records. For the Australian music channel, see Channel V Australia. For the Vietnamese genre of communist music sometimes referred to as Red music, see Nhạc đỏ. This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) A major contributor to this article appears to have a close connection with its subject. It may require cleanup to comply with W...

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

 

Impulse (physics)

Integral of a force over a time interval ImpulseA large force applied for a very short duration, such as a golf shot, is often described as the club giving the ball an impulse.Common symbolsJ, ImpSI unitnewton-second (N⋅s)Other unitskg⋅m/s in SI base units, lbf⋅sConserved?yesDimension L M T − 1 {\displaystyle {\mathsf {L}}{\mathsf {M}}{\mathsf {T}}^{-1}} Part of a series onClassical mechanics F = m a {\displaystyle {\textbf {F}}=m{\textbf {a}}} Second law of motion History T...

 

ISO 4217

ISO 4217 (ИСО 4217) Коды для представления валют и фондовCodes for the representation of currencies and funds (англ.)Codes pour la représentation des monnaies et types de fonds (фр.) Обозначения на графиках котировок валют — характерный пример использования кодов ISO 4217 Издатель Международная организация по стандартизаци...

Liberty Bell

Symbol of American independence and liberty For other uses, see Liberty Bell (disambiguation). Liberty BellThe Liberty Bell outside Independence Hall in Philadelphia in April 2017Interactive map pinpointing the bell's location39°56′58″N 75°9′1″W / 39.94944°N 75.15028°W / 39.94944; -75.15028LocationLiberty Bell CenterPhiladelphia, Pennsylvania, U.S.DesignerWhitechapel Bell FoundryTypeTower bellMaterial70% Copper, 20% Tin, 10% other metalsWidth3.82 ft (1...

 

ما لا يقال (برنامج)

هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. شعار البرنامج ما لا يقال؛ هو برنامج وثائقي من إنتاج هيئة الإذاعة البريطانية المعروفة اختصارا بـ (BBC). يبث على تلفزيون بي بي سي عربي حيث يذاع أسبوعيا ويرصد البرنامج في وثائقيات...

 

1671

Cette page concerne l'année 1671 du calendrier grégorien. Chronologies Daumont de Saint-Lusson représenté par C.W. JefferysSieur de Saint Lusson, prend possession de la région des Grands Lacs au nom du Roi Louis XIV de France, lors d'une cérémonie tenue à Sault Ste. Marie le 14 juin 1671.Données clés 1668 1669 1670  1671  1672 1673 1674Décennies :1640 1650 1660  1670  1680 1690 1700Siècles :XVe XVIe  XVIIe  XVIIIe XIXeMillénaires :-Ie...

Nikita Parris

Nikita Parris Informasi pribadiNama lengkap Nikita Josephine Parris[1]Tanggal lahir 10 Maret 1994 (umur 30)Tempat lahir Toxteth, Inggris[2]Tinggi 162 cm (5 ft 4 in)[1]Posisi bermain PenyerangInformasi klubKlub saat ini Manchester CityNomor 17Karier junior2008–2010 Everton Ladies COEKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2011–2015 Everton 37 (12)2015– Manchester City 31 (7)Tim nasional‡2009–2010 Inggris-U17 8 (2)2010–2013 Inggris-U19 26 (18...

 

Urumi (film)

UrumiPoster teatrikalSutradaraSantosh SivanProduserShaji NadesanSantosh SivanPrithviraj SukumaranDitulis olehShankar RamakrishnanSasikumaran (Tamil)PemeranPrithviraj SukumaranPrabhu DevaGenelia D'SouzaNithya MenonVidya BalanJagathy SreekumarArya Alexx O'NellNaratorKPAC LalithaPenata musikDeepak DevSinematograferSantosh SivanAnjuli Shukla (unit ke-2)Surya Padala (unit ke-2)PenyuntingA Sreekar PrasadPerusahaanproduksiAugust CinemaDistributorAugust Cinema (Malayalam)V Creations (Tamil)SVR ...

 

Praefectus

Prefect in ancient Rome Politics of ancient Rome Periods Roman Kingdom753–509 BC Roman Republic509–27 BC Roman Empire27 BC – AD 395 Principate27 BC – AD 284 DominateAD 284–641 WesternAD 395–476 EasternAD 395–1453 Timeline Constitution Kingdom Republic Sullan republic Empire Augustan reforms Late Empire Political institutions Imperium Collegiality Auctoritas Roman citizenship Cursus honorum Assemblies Centuriate Curiate Plebeian Tribal Ordinary magistrates Consul Praetor Quaestor...

Burning of the Ottoman flagship off Chios

18 June 1822 historical event Burning of the Ottoman flagship off ChiosPart of the Greek War of IndependenceThe burning of the Turkish flagship by Kanaris. Painting by Nikiforos Lytras, c. 1873Date18 June 1822LocationChios, Eyalet of the Archipelago, Ottoman Empire38°22′39″N 26°03′54″E / 38.37750°N 26.06500°E / 38.37750; 26.06500Belligerents First Hellenic Republic Ottoman Empire Egypt EyaletCommanders and leaders Konstantinos KanarisAndreas Pipinos N...

 

Amelia Creek crater

Impact crater of Northern Territory Amelia Creek craterLocation of the crater in AustraliaImpact crater/structureConfidenceConfirmedDiameter~20 km (12 mi)Age1640-600 MaProterozoicExposedYesDrilledNoLocationLocationDavenport RangeCoordinates20°51′S 134°53′E / 20.850°S 134.883°E / -20.850; 134.883CountryAustraliaStateNorthern Territory Amelia Creek crater is an impact structure (or astrobleme), the eroded remnant of a former impact crater, located in th...