Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) veya Türk Polis Teşkilatı, ilk kez 10 Nisan 1845 tarihinde kurulan, günümüzde Türkiye'deki tüm il ve ilçelerde örgütlenmiş iç güvenlikten sorumlu devlet teşkilatıdır. Emniyet Genel Müdürlüğü şehirlerde görev yapmakta olup, sahillerde Sahil Güvenlik Komutanlığı, kırsallarda ise Jandarma Genel Komutanlığı sorumludur.[4]
Merkez teşkilatı bünyesinde Ana Komuta Kontrol, Strateji Geliştirme, Arşiv, Asayiş, Bilgi İşlem, Dış İlişkiler, Güvenlik, Haberleşme, Havacılık, İdari ve Mali işler, İkmal-Bakım, İnşaat-Emlak, İnterpol, İstihbarat, Kaçakçılık ve Organize suçlarla mücadele, Koruma, Kriminal, Özel Harekât, Personel, Sağlık İşleri, Sivil Savunma, Sosyal Hizmetler, Bando, Teftiş Kurulu, Terörle Mücadele Harekât, Narkotik, Trafik Eğitim ve Araştırma, Trafik ve Denetleme, Yabancılar Hudut İltica Daireleri vardır. Taşra teşkilatını ise, il emniyet müdürlükleri ve ilçe emniyet amirlikleri oluşturur. Genel müdürlük, üst kurum ve yönetim bakımından İçişleri Bakanlığı'na bağlıdır.
Kurumun yapılanması iki şekilde olmuştur. Birincisi Merkez Teşkilatı ve ikincisi ise Taşra Teşkilatı'dır. Merkez Teşkilatı, Daire Başkanlıkları şeklinde yapılanmıştır. Taşra Teşkilatı ise 81 ilde İl Emniyet Müdürlükleri olarak faaliyet yürütmektedir.
Merkez Teşkilatı'ndaki daire başkanlıklarının bazıları direkt olarak emniyet genel müdürüne bağlı olmak ile birlikte diğerleri ise 5 adet emniyet genel müdür yardımcısına bağlı olarak hizmet vermektedir. Taşra teşkilatında ise illerin başında il emniyet müdürü bulunmakta ve ildeki bütün birimler il emniyet müdürüne bağlı olmaktadır.
Türkiye sınırları içerisinde, belediye teşkilatlanması tamamlanmış olan il, ilçe ve beldelerde güvenlik, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından sağlanmakta; daha küçük birimlerin ve yapılaşmaya açılmamış alanların güvenliği ise Jandarma Genel Komutanlığı, sahil ve denizlerde ise Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından sağlanmaktadır.
Polis Akademisi'ne bağlı Polis Eğitim Merkezleri (PEM) tarafından, hizmet öncesi eğitiminin tamamı ise Polis Amirleri Eğitimi Merkezi (PAEM), Polis Meslek Yüksekokulu (PMYO), Polis Meslek Eğitim Merkezi (POMEM) isimli eğitim birimleri tarafından verilmektedir. Polis Akademisinde ilk derece amirlik eğitimi veren PAEM mezunları komiser yardımcısı rütbesi ile göreve başlarlar. Polis Meslek Eğitim Merkezlerinde çeşitli alanlarda lisans eğitimi almış olanlar 6 aylık mesleki eğitim ile polis memuru olarak göreve başlarlar. Polis Meslek Yüksek Okullarında ise eğitim 2 yıllık önlisans seviyesinde olup mezunlar polis memuru rütbesiyle göreve başlamaktadırlar.[5]
Tarihçe
Kulluk Neferi Karakol Bekleyen Yeniçeri Keçeli Yeniçeri Neferi Odabaşı Yeniçeri Kışlası Amiri Kulluk Bayrakdarı Emniyet AmiriCellât İdam Hükümlerini İnfaza Memur Cellât başı Cellâtların Amiri Subaşı Şehrin İnzibat Amiri AsesbaşıYeniçeri Ocağı İnzibat Amiri Böcek Başı Gizli Polis Amiri
Polis tarihi Türk tarihi ile başlamıştır.[6] Tarih boyunca çeşitli devletler kurmuş olan Türkler kamu düzeni ve güvenliğini ulusal savunma ile birlikte yürütmüşlerdir.[6]
Eski Türklerde Polis
Eski Türkler'de kamu düzen ve güvenliği işleri Subaşı'lar tarafından belli yasalara uygun olarak yürütülmüştür. Oğuz Han'ın Oğuz Türesi, Cengiz Han'ın Uluğ Yasası, Timur'un Tüzükkatı o devirlerin belli başlı hukuk kuralları örnek olarak gösterilebilir. Bu yasalarda, suçların önlenmesi kadar işlenen suçlarda suçluların yakalanmasına da önem verilmiştir. Eski Türklerde polis teşkilatı bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere askerî teşkilat içinde yer almış ve askerî özellikler göstermiştir.
Osmanlı Devleti'nde Polis
1299-1453 Dönemi
Osman Bey Karacahisarı ele geçirdiği zaman, kentin yönetimini oğlu Orhan Bey'e vermiş ve onun yanına arkadaşı olan Gündüz Alp'i de Subaşı olarak tayin etmiştir. Bu kişi bugünkü anlamda ilk Polis Amiridir. Subaşılar barış döneminde savaş için gerekli olan askerleri disipline etmek ve eğitmekle birlikte, kentin dirlik ve düzenini de sağlamışlardır. Savaş zamanında ise yetiştirdikleri kıtalara komuta etmişlerdir.
Osmanlı'da polis teşkilatı, askerî teşkilat kadrosu içinde yer almış, askerî amirler aynı zamanda Polis Amiri olarak da görev yapmışlardır. Devlet ve ordu teşkilatı zamanla büyümüş Padişahlar bütün yönetsel, askerî ve bunlarla birlikte ülkede kamu düzen ve güvenliğinin sağlanması işlerini, devlet ricali ve halk karşısında kendilerini temsil eden sadrazamlar vasıtasıyla yürütmüşlerdir. Bu nedenle sadrazamlar, bu görevler için özel memurlar, tebdil çuhadarlar kullanmışlardır.
1453-1826 Dönemi
Emniyet makamları; Sadrazam, Yeniçeri ağası, Falakacı, Cebecibaşı ve Cebeciler, Kaptanpaşa, Topçubaşı ve Topçular, Bostancıbaşılar, Kadı ve Böcekcibaşından oluşmuştur. En büyük sorumlu olan Yeniçeri Ağası, suç işleyenleri Falakacılara dövdürmüş ve hapsettirmiştir. Falakacılar, Yeniçeri Ağasının emri altında, falaka taşıyan acemi oğlanlardan oluşmuştur.
Cebecibaşı ve Cebeciler; Ayasofya, Kocapaşa ve Ahırkapı taraflarının, Kaptanpaşa; Kasımpaşa ve Galata semtinin, Topçubaşı ve Topçular; Tophane semti ile Beyoğlu'nun, Bostancıbaşı ve Bostancılar; Üsküdar, Eyüp, Kağıthane, Boğaziçi, Kadıköy, Adalar ve Kağıthane, Boğaziçi, Kadıköy, Adalar ve Ayastebanos'un, kamu düzen ve güvenliğini sağlamışlardır. Böcekçibaşılar ise, suçluları izleme ve yakalama işleriyle uğraşmışlardır. Ayrıca Başkent'de sadrazamın, illerde de valilerin emrinde "Baştebdil" adı verilen İstihbarat Şefi çalışmıştır. Bu dönemde "Kadı"lar da polis görevi yapmaya devam etmiş, Sadrazam ve Yeniçeri Ağası'ndan sonra, Adli, İdari ve Yerel Yönetim işleri yanında, İstanbul, Galata, Üsküdar ve Eyüp Kadılıkları, polisiyle işleri, özellikle ahlak zabıtasına ait işlerin yürütülmesinde polis amiri olarak görev yapmışlardır.
Taşrada ise, Kapıkulu ve Eyalet Askerleri iç düzen ve güvenliğin sağlanmasından sorumlu tutulmuş, şehir ve kasabalarda Kollukçular, Yasakçılar, Bekçiler, Edirne Şehri ve çevresinde Bostancı Ocağı, Halep ve çevresinde Çöl Beyleri polis hizmeti görmüşlerdir.
1826 - 1908 Dönemi
10 Nisan 1845'de (12 Rebiülevvel 1261) İstanbul'da "POLİS" adıyla bir teşkilat kurulmuş, yeni kurulan polis teşkilatının görevleri yine aynı tarihte yayınlanan Polis Nizamnamesinde belirtilmiş ve bu durum yabancı elçiliklere de bir yazıyla duyurulmuştur. Bu polis teşkilatı için 12 Messidor an VII (1 Temmuz 1800) tarihli "Paris Emniyet Müdürlüğü Kararnamesi" adlı metin temel alınarak bir kanun hazırlanmıştır.
"Polis" adıyla ilk kez kurulan teşkilata ve yabancı elçiliklere de duyurulan 17 maddelik Polis Nizamnamesi ile getirilen yeniliklere rağmen karışıklıklar tümüyle ortadan kaldırılamamış, Başkentte polis hizmeti Yeniçeri Ağası yerine geçen Serasker, İhtisap Ağası ve Polis adını taşıyan bir teşkilat tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Taşrada polis hizmeti ise, sipahiler ve İstanbul'da olduğu gibi memleketin birçok illerinde kurulan Asakir-i Mansure Alaylarına verilmiştir.
1876 yılında Tanzimat ve Islahat hareketleri çerçevesinde Avrupa'daki örneklere göre bir polis teşkilatı kurulmasına birinci meşrutiyetin ilanından sonra oluşan hükûmet programında yer verilmiş ve 1879 da Zaptiye Nezareti kurulmuştur.Zaptiye Nezareti kaldırılarak, yerine Dahiliye Nezaretine bağlı ve memlekete şamil polis işlerinin yürütülmesiyle görevli "Emniyet Umumiye Müdürlüğü" ve İstanbul Vilayetine bağlı bir polis müdüriyeti kurulmuştur.[7]
1908 - 1920 Dönemi
İkinci Meşrutiyet ilanı ile 1908 yılında Fransa ve Almanya'daki polis teşkilatları esas alınarak Osmanlı'daki polis teşkilatının yeniden organize edilmesi kararlaştırılmış ve 22 Temmuz 1909 tarihinde çıkarılan "İstanbul Vilayeti ve Emniyeti Umumiye Müdüriyeti Teşkilatına Dair Kanun" ile 31 Mart İsyanından sonra Zaptiye Nezâreti kaldırılarak, yerine Dahiliye Nezaretine bağlı ve memlekete şamil polis işlerinin yürütülmesiyle görevli "Emniyet Umumiye Müdürlüğü" ve İstanbul Vilayetine bağlı bir polis müdüriyeti kurulmuştur. General Ali Galip Pasiner, Emniyet Umumiye Müdürlüğü'ne 12 Ağustos 1909 tarihinde tayin edilmiştir. Aynı yıl içinde Avrupa memleketlerinin polis işlerine dair bir inceleme seyahati yapmış ve polisin teşkilatının bugünkü esasını oluşturmuştur.
21 Mayıs 1913 tarihli Polis Nizamnamesi, İkinci Meşrutiyet devrinin koşullarına ve zamanın ihtiyaçlarına göre hazırlanmış ve bu Nizamname ile polisin örgütlenmesi, görev ve yetkileri, personelin dereceleri, sınıfları, mesleğe giriş, yükselme ve diğer tüm özlük işleri, soruşturma, yargılama, istifa, tayin, izin cezalandırma işleri, levazım işleri, polis karakolları ve görevleri, polisin kıyafeti ve davranış biçimleri yeniden düzenlenmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Kurtuluş Savaşında Polis
Mondros Mütarekesi'nin yapıldığı 1918 tarihinden, Milli Polis Teşkilatının kurulduğu 24 Haziran 1920 tarihine kadar, bütün yurtta Osmanlı Devletinin Polisi olarak hizmet etmiştir. 24 Haziran 1920 tarihinden, İstanbul Polis Müdüriyeti Umumiyesi'nin kaldırıldığı 24 Şubat 1923 tarihine kadar geçen sürede ise polis teşkilatı ikilemiş, birisi merkezi İstanbul'da ve Osmanlı Devletine tabi olarak Türk Kurtuluş Savaşı boyunca ve gittikçe daralmış olan bir bölgede ve yalnızca İstanbul'da, diğeri ise, merkezi Ankara'da hızla genişlemiş olan bir bölgede, İstanbul hariç Misak-ı Milli ile çizilen sınırlar içinde faaliyet göstermiştir.
24 Haziran 1920 de Milli Hükûmetin Emniyeti Umumiye Müdürlüğü kurulmuş, 1 genel müdür, 1 genel müdür yardımcısı ile emniyet, seyrisefer, memurin şubelerinden ve 6 kişilik Teftiş Kurulundan oluşan küçük bir kadro ile çalışmaya başlamıştır.[kaynak belirtilmeli]
Ankara'da Millî Hükûmetin Emniye-i Umumiyesi Erzurum MilletvekiliDurak Bey tarafından 1920 de teşkilatlandırılmaya başlanmış, aynı yıl içinde A. Naci Bey, 1923 yılında Halit Bey Emniyet Genel Müdürü olarak görev almışlardır.
Polis Meslek Eğitim Merkezi Müdürlükleri (POMEM): Emniyet Teşkilatına Polis Memuru yetiştiren lisans ve önlisans mezunlarının başvurabildiği kurs nevinden eğitim birimidir.
Polis Eğitim Merkezi Müdürlükleri (PEM): Emniyet Teşkilatının hizmet içi eğitimini sağlayan eğitim birimidir.
Kriminal Polis Laboratuvarlıkları Müdürlükleri
Polis Moral Eğitim Merkezi Müdürlükleri
İl ve ilçe teşkilatı
İl Emniyet Müdürlükleri
İlçe Emniyet Müdürlükleri
İlçe Emniyet Amirlikleri
Görevleri
Emniyet Genel Müdürlüğü'nün görevleri şunlar olarak açıklanmıştır;
Genel emniyet ve asayişin sağlanmasına yönelik hizmetlerin ilgili mevzuata uygun olarak yürütülmesini sağlamak,
Asayiş suçundan toplumun nasıl korunacağı hakkında halkın bilgilendirilmesi, çocukların ve gençlerin suça yönelmelerini ve suçta kullanılmalarını önleyici tedbirlerin alınması hizmetlerini yürütmek,
Asayiş suçları hakkındaki bilgi ve istatistikleri değerlendirmek, suç analizi yapmak veya yaptırmak ve bunları değerlendirerek asayiş suçlarının önlenmesi için suçla mücadele yöntemlerini belirlemek, taşra teşkilatının çalışmalarına yön vermek ve toplumun her zaman için Türk polisine güvenmesini sağlamaktır.
Bu görevlerin uygulama sahası, ilgili yönetmelik uyarınca il ve ilçe belediye sınırlarının içidir.[8]
Trafik Polisi Emniyet Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak çalışan; şehir içinde, şehir dışında, otoyollarda; gerekli trafik denetlemeleri, hız kontrolleri, trafik kazaları gibi görev alanları bulunan bir kolluk kuvveti koludur. Trafik akışını ve akışının devamlılığı için trafiği yönetmek, sürücü belgesi kontrolü yapmak, kurallara uyulup uyulmadığını tespit etmek, işlenen trafik suçları için tutanak hazırlamak, sürücü ve taşıtların bilgilerini tutup arşivlemek ve eldeki verileri değerlendirmek başlıca görevleridir. Kendi içinde: Şehir içi trafik, Otoyol trafik ve Bölge trafik gibi kollara ayrılır.[9]
Deniz Polisi liman sahalarında, körfezlerde ve iç sularda görevli polis gücüdür. Denizlerdeki adli ve idari işlerden emniyet adına sorumlu birimdir. Aynı zamanda Polis Kurbağa Adamlar da bu birime bağlıdır. Polis Kurbağa Adamlar denizlerde, göllerde ve nehirlerdeki arama kurtarma faaliyetlerini yürütür.[10]
Motosikletli Polisler
Motosikletli polis aracı
Motosikletli Polisler: "Yunuslar" ve "Şahinler" olmak üzere iki çeşittir. Yunuslar daha çok asayişle ilgili konulara müdahil olmakla birlikte, genelde toplu gezerler ve bir motosiklete iki kişi binerler. Öndeki polis öncü, arkada oturan polis artçı diye adlandırılır. Artçı elinde silah taşır. Üniformaları kırmızı, siyah ve beyaz renklerden oluşmaktadır. Armalarında başında kep bulunan bir yunus figürü yer alır. Şahinler ise Yunusların aksine motosiklete genelde tek kişi binerler ve devriyelerini tek motor halinde gezerler. Bölgelerindeki trafik aksamalarına, trafik yoğunluklarına ve trafik kazalarına bakarlar. Bu görevlerinin yanı sıra normal polislik görevlerini de (asayiş) sağlamakla yükümlüdürler. Şahinler genelde eskort ve yol açma hizmetlerinde bulunurlar. Şahinlerin üniforması fosforlu sarı, lacivert ve beyaz renklerden oluşur. Armalarında pençesinde şimşek, gagasında da zeytin dalı bulunan bir şahin figürü yer almaktadır.[11]
Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık Dairesi Başkanlığı 19 Ekim 1981 tarihinde kurulmuştu.
Havacılık Daire Başkanlığının görevleri asayiş ve kaçakçılıkla mücadele hizmetlerinde yardımcı olmanın dışında, Türkiye'nin terör örgütü ilan ettiği örgütlere mensup kişi yakalanması için özel harekât timlerinin ve malzemelerinin havadan nakli ve bu amaçla da özel harekât timleriyle müşterek eğitim yapılması, karayolları üzerinde trafik kontrolü, V.I.P.'nin havadan taşınması, hasta ve yaralıların havadan nakli, belli noktalar arası kurye hizmeti gibi hizmetler, hava aracı personelinin uçuş ve bakım konularında eğitimi ve tabii afetlerde havadan yardım malzemesi taşınmasıdır.[12]
Çocuk Polisi
Polisin çocuklara yönelik olarak yürüttüğü hizmetler konusunda ve ayrıca 0-18 yaş grubu çocukların gelişim özellikleri, davranış bilimleri, mülakat teknikleri, iletişim becerisi ve en önemlisi topluma kazandırma gibi konularda özel eğitim almış bir polis birimidir.
Terörle mücadele (TEM)
1924 yılında Emniyet Umumiye Müdür Muavinliğine bağlı olarak devletin genel güvenliğini tehdit eden ve yıkıcı faaliyetler icra eden oluşumlar ya da kişilerle mücadeleyi yürütmek üzere kurulmuş olan 1. Şube ile başlamıştır.
1. Şube, 4 Haziran 1937 tarihinde yürürlüğe giren 3201 Sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 9. maddesiyle Güvenlik Dairesi Başkanlığı bünyesinde "Yıkıcı Faaliyetler Şubesi"ne dönüştürülmüştür.
Türkiye'nin "ülke güvenliğini tehdit eden yıkıcı faaliyetler" olarak değerlendiği olayların 1970'li yıllardan itibaren silahlı eylemler ile başlaması üzerine, bu örgütlerle karşı mücadele yürütülebilmesi ve koordine edilmesi amacıyla, Güvenlik Dairesi Başkanlığı bünyesinde bulunan Yıkıcı Faaliyetler Şubesi, 1986 yılında “Terörle Mücadele ve Harekat Dairesi Başkanlığı” adıyla yeniden örgütlenmiştir.[13]
Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM)
Sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık suçları; silah, mühimmat, tarihî eser, nükleer madde, insan ya da göçmen kaçakçılığı; yolsuzluk, kara para aklama, bireysel veya özel sektör yolsuzlukları ve de organize suçlarla mücadele görevini üstlenen KOM; ilk olarak 3 Ocak 1980 tarihinde İçişleri Bakanlığı onayı ile "Kaçakçılık Daire Başkanlığı" olarak kuruldu. 1 Nisan 1981 tarihinde "Kuruluş ve Çalışma Yönergesi" onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
Çevik Kuvvet, kanunlar çerçevesinde yapılan toplantı, gösteri ve yürüyüşlerde düzen sağlanması, katılımcıların korunması ve gerektiğinde toplumsal olaylara müdahale edilmesi amacıyla Emniyet Teşkilatı bünyesinde oluşturulan polis birimidir.[14]
Özel Harekât, terörizm ve kaçakçılık gibi olaylarla ilişkili lokasyonlara yapılan ani baskın görevlerinde yer alır. Olağanüstü durumlara hazırlıklıdırlar. Üstün eğitim ve teçhizata sahiptirler.[15]
^"Tarihçe". www.egm.gov.tr. Emniyet Genel Müdürlüğü. 19 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. Polis Teşkilatının Kuruluşu. 10 Nisan 1845'de (12 REBİ - ÜL EVVEL 1261) İstanbul'da "POLİS" adıyla bir teşkilat kurulmuş, yeni kurulan polis teşkilatının görevleri yine aynı tarihte yayınlanan Polis Nizamnamesinde belirtilmiş ve bu durum yabancı elçiliklere de bir yazıyla duyurulmuştur.
.svg)
.jpg)
