PROFILPELAJAR.COM

AB, AKP, ABKP ve AB özel bölgelerini gösteren harita

Avrupa Birliği'nin dış ilişkileri, genel olarak yirmi yedi Avrupa Birliği üyesi ülkenin her birinin kendi yürüttüğü ikili ilişkiler ışığında gelişir. Bir bütün olarak Avrupa Birliği'nin birlik dışı ülkelerle kurduğu ilişkiler genellikle uluslararası antlaşmalar yoluyla sağlanır. Bu ilişkiler çoğunlukla ekonomi ya da enerji alanlarında iş birliği yapmak konusundadır.

Batı Avrupa

Avrupa Birliği'ne üye olmasalar da Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn, Avrupa Birliği ortak pazarı bünyesinde Avrupa Ekonomik Alanı'na dâhillerdir. İsviçre, Avrupa Ekonomik Alanı'nın dışındadır ancak bu ülke de Avrupa Birliği ile birtakım iki taraflı antlaşmalarla işbirliği içindedir. Avrupa kıtasını, Vatikan, Monako, San Marino ve Andorra gibi mikrodevletleri de Batı Avrupa'da Avrupa Birliği'nin iş birliği kurduğu ülkelerdendir. Bu dört küçük ülke de yapılan antlaşmalar çerçevesinde para birimi olarak avro kullanmaktadırlar. San Marino ve Andorra Avrupa Birliği ile gümrük birliği antlaşmaları yapmışken, Monako da Fransa ile yapmıştır. Avrupa Birliği ile gümrük kontrolü yapmayı sürdüren tek batı Avrupa ülkesidir. Ancak bu iş birliği antlaşmalarına karşın bu ülkelerden hiçbiri Avrupa Birliği ile politik bir bütünleşme içine girmemiştir.

Balkanlar ve Türkiye

Batı Balkanlarda yer alan ülkelerden Kuzey Makedonya ile Türkiye, Avrupa Birliği'ne katılmaya aday iki ülkedir. Geriye kalan tüm Balkan ülkeleri de Avrupa Birliği'nin olası adaylarıdır. Bu ülkelerle ilişkiler iş birliği antlaşmaları ya da üyelik müzakereleri çerçevesinde yürütülmektedir. Bu ülkeler genelde Avrupa Komisyonu gibi büyük çaplı projelerde de yer alırlar.

Geçmişte Avrupa Komisyonu'nun eski Yugoslavya'da yaşanan savaşlara karşı başarısız tutumu nedeniyle Avrupa Birliği bu bölgeyle uzun zamandır bağlar oluşturmaya çalışmaktadır. Balkanlarda güdülmüş olan eski başarısız politikalar Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası'nın hazırlanması sürecini tetiklemiş ve bölgede istikrarın sağlanması için bu bölgeye doğru büyüme hamleleri gerçekleştirilmektedir.

Doğu Avrupa

Avrupa'nın en doğusunda yer alan ülkelerin birliğe katılma hakları bulunsa da, birliğin uygulamakta olduğu gündem ve beklemede olan Avrupa Birliği Anayasası nedeniyle birliğe yakın gelecekte bu ülkelerden herhangi birinin katılması beklenmemektedir. Bunun yerine komşu ülkeler (Rusya dışında) ve Akdeniz ülkeleriyle Avrupa Komşuluk Politikası (AKP) yürütülmektedir. Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Moldova ve Ukrayna'da birtakım politikacılar Avrupa Birliği üyeliği konusunda olumlu görüş sahibidirler. Rusya'ya yakınlık güden bir politika uygulayan Belarus ise Avrupa Birliği'nce insan hakları ve demokrasi konularına yeterince özen göstermediği gerekçesiyle sık sık uyarılmaktadır.

Akdeniz ülkeleri

Akdeniz çevresindeki ülkeler uzun süredir Avrupa Birliği'nin dış politikasının ilgi odağı olmuştur. Akdeniz çevresinde bir dostluk halkası yaratmak amacıyla Avrupa Birliği bir komşuluk politikası geliştirmiş ve Akdeniz ülkeleriyle birlik dışında kalan Doğu Avrupa ülkelerini de kapsayan bir çember oluşturmuştur. Bu çembere İsrail, Filistin bölgesi ve Ürdün de dâhildir. Bir Avrupa-Akdeniz serbest ticaret alanı oluşturmak için de girişimlerde bulunulmuş ve Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy tarafından bir Akdeniz Birliği kurulması önerisi ortaya atılmıştır.