António Manuel de Oliveira Guterres (Portekizce telaffuz: [ɐ̃ˈtɔnju ɣuˈtɛʁɨʃ] ; d. 30 Nisan 1949),[1] Portekizli siyasetçi ve diplomattır. 2017 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri olarak görev yapmaktadır. Portekiz Sosyalist Partisi üyesi olan Guterres, 1995-2002 yılları arasında Portekiz başbakanı olarak görev yaptı.
Guterres, 1992-2002 yılları arasında Sosyalist Parti'nin genel sekreteri olarak görev yaptı. 1995'te başbakan seçildi ve partisinin 2001 Portekiz yerel seçimlerinde yenilgiye uğramasının ardından 2002'de istifasını açıkladı. Altı yıl boyunca mutlak çoğunluğa sahip olmadan ve kötü bir ekonomi ile yönetilen Sosyalist Parti, anketlerin önde olduğunu gösterdiği Lizbon ve Porto'daki kayıplar nedeniyle beklenenden daha kötü bir performans sergiledi. Eduardo Ferro Rodrigues, Ocak 2002'de Sosyalist Parti liderliğini üstlendi, ancak Guterres genel seçimleri José Manuel Barroso liderliğindeki Sosyal Demokrat Parti'ye kaybedene kadar başbakan olarak kalacaktı. Bu yenilgiye rağmen, 2012 ve 2014 yıllarında Portekiz'de yapılan kamuoyu yoklamaları Guterres'i son 30 yılın en iyi başbakanı olarak gösterdi.[2][3]
1999-2005 yılları arasında Sosyalist Enternasyonal'in başkanlığını yaptı ve 2005-2015 yılları arasında Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği görevini yürüttü.[4] Guterres, Ekim 2016'da genel sekreter seçilerek bir sonraki yılın başında Ban Ki-mun'un yerine geçti ve 1981'de Kurt Waldheim'dan bu yana bu görevi yürüten ilk Avrupalı oldu.
İlk yılları ve eğitimi
Virgílio Dias Guterres (1913-2009) ve Ilda Cândida dos Reis Oliveira Guterres'in (1923-2021) oğlu olan Guterres, Parede'de doğdu ve Portekiz'in Lizbon kentinde büyüdü.[5]
Camões Lisesi'ne (şimdiki adıyla Camões Ortaokulu) gitti ve 1965 yılında ülkedeki en iyi öğrenci olarak Ulusal Lise Ödülü'nü (Prémio Nacional dos Liceus) kazanarak mezun oldu. Lizbon'daki Instituto Superior Técnico - Lizbon Teknik Üniversitesi'nde fizik ve elektrik mühendisliği okudu. 1971'de mezun oldu ve sistem teorisi ve telekomünikasyon sinyalleri dersleri veren bir yardımcı doçent olarak akademik kariyerine başladı, ardından siyasi bir kariyere başlamak üzere akademik hayattan ayrıldı.[6] Üniversite yıllarında, genç Katolikler için bir kulüp olan Işık Grubu'na katıldı ve burada yakın bir arkadaşı ve sırdaşı olan önde gelen bir Fransisken rahip ve kilise yöneticisi olan Peder Vítor Melícias ile tanıştı.[7]
Kişisel hayatı
1972 yılında çocuk psikiyatristi Luísa Amélia Guimarães e Melo ile evlendi[7] ve çiftin, Pedro Guimarães e Melo Guterres (d. 1977) ve Mariana Guimarães e Melo de Oliveira Guterres (d. 1985) adlarında iki çocuğu oldu. Eşi 1998 yılında 51 yaşındayken Londra'daki Royal Free Hastanesi'nde kanserden öldü.[1][8][9]
2001 yılında Guterres, Portekiz'in eski kültürden sorumlu devlet sekreteri ve Lizbon Şehir Konseyi kültür sekreteri Catarina Marques de Almeida Vaz Pinto (d. 1960) ile evlendi.[10][11]
Kaynakça
