Şaphane, Kütahya ilinin bir ilçesidir. İl merkezinin 130 km güneybatısında yer alır.
Tarihçe
Simav yakınlarında olması nedeniyle antik dönemde Synaus şehir devleti egemenliği altında bulunduğu tahmin edilmektedir. Roma ve Bizans egemenliğinde kalan yerleşim, 13. ve 14. yüzyılda Germiyanoğulları Beyliği yönetiminde yer almaktaydı. "Gediz Şaphanesi" olarak da bilinen yerleşim 1381 yılında Kütahya, Simav, Tavşanlı'yla birlikte Şehzade Bayezid'in çeyizi olarak Osmanlı topraklarına katıldı.[4] 1402 Ankara Savaşı'ndan sonra kısa bir süre Osmanlı egemenliğinden çıkan yerleşim 1429 yılında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır.[5]
Şaphane kent merkezinde ilk yerleşim 1405 yılında kurulmuştur.[6] Bizans zamanından beri işletilmekte olan Şap madeni önemli bir ticaret ürünüydü. Çıkarılan şapın kullanımı 13.-16. yüzyıllarda Cenevizlilerin elindeydi. Evliya Çelebi'nin 1680 yılında yaptığı seyahatte, yerleşimden köy olarak bahsedilmiştir.[7] Tanzimat'a kadar "Şaphane-i Amire Müdürlüğü" adı altında doğrudan saraya bağlı olarak idare edilmiştir. 1845 yılı Osmanlı kayıtlarında Kütahya Sancağı’nın Gediz Kazasına bağlı bir köy olan yerleşimden, ilk defa 1879 yılında nahiye olarak bahsedilmiştir. Cumhuriyet Döneminde de önce bucak olan Şaphane, 1988 yılında Gediz'den ayrılarak resmen ilçe olmuştur.[6]
Coğrafi konumu
Toplam ilçe alanı 251 km²'dir. Şaphane ilçesi Kütahya'nın güneybatısında yer almaktadır. Engebeli bir araziye sahip olan Şaphane Dağı'nın batısında küçük bir akarsu vadisinin tabanında kurulmuştur. Sınır komşuları olarak doğusunda Gediz ilçesi, batısında Simav ilçesi, kuzey batısında Hisarcık ilçesi, güneyinde Uşak ili ve güneybatısında Pazarlar ilçesi ve Manisa ili, Selendi ilçesi bulunmaktadır. Dağın doruğunun konumu: (N (Kuzey) 39° 3' 45 E (Doğu) 29° 14' 30)'dur.
İklimi
Akdeniz iklimiyle, karasal bir iklim arasında geçiş özelliği gösteren iklim özelliklerine sahip ilçede yıllık ortalama yağış 1 m²'ye 719 kg ve ortalama sıcaklık 11.8 °C derecedir.
Nüfus
1845 temettü kayıtlarında yerleşimde 61 hane ve 305 kişi yaşamaktaydı. 1879 yılı salnamesinde yerleşimde 1388 kişinin yaşadığı belirtilmekte olup, yaşayanların tamamı Müslümandı. 1885 yılı salnamesine göre ise yerleşimde 3030 kişi yaşamaktaydı.[6]
Ekonomi
Tarım, hayvancılık ve meyvecilik geçim kaynaklarındandır. İlçe merkezinde bulunan Dostel Alüminyum Sülfat Sanayi A.Ş.'nin işlettiği şap fabrikasının da ilçe ekonomisine büyük katkısı bulunmaktadır. İlçeye bağlı belde ve köylerde besicilik ve özellikle süt hayvancılığı ön plandadır. İlçe merkezi belde ve köylerde özellikle vişne, kiraz ve elma üretilmektedir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
