PROFILPELAJAR.COM

Haeckel'in evrimsel hayat ağacı. Türlerin evrimsel tarihi tek bir gövdeden doğan birçok dalı olan bir "ağaç" olarak tanımlanmıştır.

İnsan evrimi zaman çizelgesi, insan türlerinin evrimindeki belli başlı önemli olayları ve insan atalarının evrimsel tarihlerini özetlemektedir. Bunun yanında Homo sapiens türünün atası olabilecek canlıların, tür ve cinslerin kısa bir açıklamasını içerir. Temel olarak Abiyogenez'in konusu olan yaşamın kökeni bu zaman çizelgesinde konu edinmemiş olup insanın oluşumuna götüren ön ataların olası bir soy çizgisi ele alınmıştır. Bu zaman çizelgesi, paleontoloji, gelişim biyolojisi ve morfoloji alanında elde edilen verilerin yanında anatomik ve genetik veri çalışmalarına da dayanır. İnsan evriminin tüm yönleriyle araştırılması antropolojinin önemli bir bileşenidir.

Homo sapiens sınıflandırması

Modern insan Homo sapiens'in ve onun ön atalarının kladistik soy çizgisi (taksonomik sıralaması) aşağıdaki gibidir:

Taksonomi	İsim	Yaygın isim	Milyonlarca yıl önce (başlangıç)
Üst âlem	Ökaryot	Çekirdeğe sahip hücreler	1,800,000,000 yıl önce
Âlem	Animalia	Hayvanlar	650,000,000 yıl önce
Şube	Chordata	Omurgalılar ile yakın akrabaları olan omurgasızlar	635,000,000 yıl önce
Altşube	Vertebrata	Omurgalılar	535,000,000 yıl önce
Üstsınıf	Tetrapoda	Dört üyeliler	395,000,000 yıl önce
Sınıf	Mammalia	Memeliler	220,000,000 yıl önce
Altsınıf	Theria	Canlı doğum yapan ve yumurta bırakmayan memeliler	160,000,000 yıl önce
İnfra sınıf	Eteneliler	Eteneli memeliler (keseli olmayanlar)	125,000,000 yıl önce
Magnus takım	Boreoeutheria	Birim üstü supra primatlar, yarasalar, balinalar, toynaklı memelilerle otçul memelilerin çoğu
Üst takım	Euarchontoglires	Supraprimatlar (primatlar, kemirgenler, tavşanlar, ağaç sivri faresi ve uçar makigiller)	100,000,000 yıl önce
Asil takım	Euarchonta	Primatlar, uçar makigiller ve sivri sincapçıkgiller	80,000,000 yıl önce
Mir takım	Primatomorpha	Primatlar ve uçar makigiller	79,600,000 yıl önce
Takım	Primatlar	Primatlar	65,000,000 yıl önce
Alt takım	Haplorrhini	"Kuru burunlu" maymunlar (İnsansılar, maymunlar ve cadı makigiller)	56,000,000 yıl önce
İnfra takım	Simiiformes	"Yüksek" primatlar (veya Simiyanlar) (insansılar, eski Dünya ile yeni Dünya maymunları)	40,000,000 yıl önce
Küçük takım	Catarrhini	"Dar burunlu" primatlar (insansılar ve eski Dünya maymunları)	38,000,000 yıl önce
Üst familya	Hominoidea	İnsansılar	23,000,000 yıl önce
Familya	Hominidae	Büyük insansı maymunlar (insanlar, şempanzeler, bonobolar, goriller ve orangutanlar)	17,000,000 yıl önce
Alt familya	Homininae	İnsanlar, şempanzeler, bonobolar ve goriller	8,000,000 yıl önce
Oymak	Hominini	İnsanlar, şempanzeler ve bonobolar	7,000,000 yıl önce
Alt oymak	Hominina	İki ayak üzerinde yürüyen bipedal insansılar (Ardipithecus ve onun soyundan gelenler)	5,600,000 yıl önce
Cins	Homo	İnsanlar, neandertaller, homo erectus ile onların doğrudan ataları	2,800,000 yıl önce
Tür	Homo sapiens	İnsanlar	350,000 yıl önce
Alt tür	Homo sapiens sapiens	Anatomik olarak modern insan	150,000 yıl önce

Zaman çizelgesi

Hominin zaman çizelgesi

−10 —

–

−9 —

–

−8 —

–

−7 —

–

−6 —

–

−5 —

–

−4 —

–

−3 —

–

−2 —

–

−1 —

–

0 —

Miyosen

Pliyosen

Pleyistosen

Hominini

Nakalipithecus

Samburupithecus

Ouranopithecus
(Ou. turkae)
(Ou. macedoniensis)

Chororapithecus

Oreopithecus

Sivapithecus

Sahelanthropus

Graecopithecus

Orrorin

(O. praegens)
(O. tugenensis)

Ardipithecus

(Ar. kadabba)

(Ar. ramidus)

Australopithecus
(Au. africanus)
(Au. afarensis)
(Au. anamensis)

H. habilis
(H. rudolfensis)
(Au. garhi)

H. erectus
(H. antecessor)
(H. ergaster)
(Au. sediba)

H. heidelbergensis

Homo sapiens

Neandertaller

Denisovalılar

←

İlk kuyruksuz maymunlar

←

Gorillerin soy ayrımı

←

Şempanzelerin soy ayrımı

←

İlk iki ayaklı

←

Ardipithecus cinsine ait ilk iz

←

Australopithecus cinsine ait ilk iz

←

İlk taş aletler

←

Homo cinsine ait ilk iz

←

Afrika ötesine yayılma

←

←

←

←

İ

n

s

a

n

g

i

l

l

e

r

P
a
r
a
n
t
h
r
o
p
u
s

(milyon yıl önce)

Yaşamın zaman çizelgesi

−4500 —

–

—

–

−4000 —

–

—

–

−3500 —

–

—

–

−3000 —

–

—

–

−2500 —

–

—

–

−2000 —

–

—

–

−1500 —

–

—

–

−1000 —

–

—

–

−500 —

–

—

–

0 —

B
i
t
k
i
l
e
r

Eklem bacaklılar Yumuşakçalar

H
a
d
e
e
n

A
r
k
e
e
n

P
r
o
t
e
r
o
z
o
y
i
k

F
a
n
e
r
o
z
o
y
i
k

←

←

←

←

←

←

←

Pongola buzullaşması*

←

Atmosferik oksijen

←

Huronian buzullaşması*

←

Eşeyli üreme

←

İlk çok hücreli yaşam

←

İlk mantarlar

←

İlk bitkiler

←

İlk hayvanlar

←

Kriyojeniyen buz çağı*

←

←

←

←

←

←

İlk insansılar / insanlar

←

Kuvaterner buzul çağı*

(milyon yıl önce)

*Buzul çağları

İlk canlı yaşam

Tarih	Olay
4000 Mö (milyon yıl önce)	En erken yaşam görünümü. Ayrıca bakınız: Abiyogenez
3900 Mö	Hücreler Prokaryotun görünümüne benzemektedir. Fotosentezin ilk ortaya çıktığı ve bu sayede dünyadaki oksijenin ilk görüldüğü zamanlardır. Ayrıca bakınız: Hücre
2500 Mö	İlk organizmaların oksijen kullanımı. 2400 Mö ile, Oksijen Felaketi meydana gelmiştir.
2100 Mö	Daha gelişmiş hücrelerin görünümü: the eukaryotes. Ayrıca bakınız: Ökaryot § Köken ve evrim
1200 Mö	Eşeylii üremedeki gelişmeler, evrimin daha hızlı gelişimini sağladı.^[1]
900 Mö	Choanoflagellate Choanoflagellate, bütün hayvanlar aleminin atası olarak görünmektedir ve Süngerlerin atası olduğu kabul edilmektedir.^[2] Proterospongia (Choanoflagellata üyeleri), hayvanlar aleminin atası olarak gösterilebilecek en iyi yaşayan örnektir. Prokaryotlarla beslenen kamçılı protistlerdir. Bu canlılar koloniler halinde yaşamaktadır.
600 Mö	İlk çok hücreli hayvan süngerlerin olduğu düşünülmektedir. Süngerler, hayvanlar arasında dokuları bakımından en basit canlıdır. Süngerler günümüzde en eski paleontolojik hayvan şubesidir.
580 Mö	Hayvan hareketi Knidliler ile başladı. Bütün knidliler çevresel sinir ve kas sistemine sahiplerdi çünkü onlar en basit hayvandır. Vücutlarının belirli şekilleri vardır. İlk göz bu dönemde oluşmuştur.
550 Mö	Yassı solucanlar Yassı solucanların ilk beyine sahip hayvanlar oldukları düşünülmektedir.
540 Mö	Akorn solucanları daha fazla özellikli düşünebilirler ve diğer solucan türlerine göre daha gelişmişlerdir. Dolaşım sistemilerinde böbrek görevini de yapan bir kalp mevcuttur.

Kordalılar

590-535 milyon yıl önce ikincil ağızlı atalardan geliştiler.

Omurgalılar

535-520 milyon yıl önce ortaya çıktılar. 450 milyon yıl önce ilk çeneliler gelişti. Bunlar 440 milyon yıl önce iki gruba ayrıldılar: Kemikli balıklar, Kıkırdaklı balıklar.

Dört üyeliler

Devoniyen sonunda, et yüzgeçli balıklardan geliştiler. Bazal formların hepsinin ayaklarında 5 parmak vardı. Yaklaşık 340 milyon yıl önce Bathrachomorpha ve Amniota olarak ikiye ayrıldılar.

Memeliler

Üst Triyas'ta sinodontlardan geliştiler. Dik bacakları ve kılları bu atalardan miras aldıkları özelliklerdir.

Primatlar

Paleosen'de primat benzeri plesiadapiformlar gelişip Kuzey Amerika ve Avrasya'da yayıldı. İlk gerçek primatlar 55 milyon yıl önce ortaya çıktı. Primatların ortaya çıkışı ile birlikte plesiadapiformlar yok oldular. Erken primatlar omomyoidler ve adapoidler olarak ikiye ayrılır. Omomyoidlerin kuru burunlu maymunlara, adapoidlerin nemli burunlu maymunlara yol açtığı düşünülmektedir.

Simiyenler (Simiiformes/Anthropoidea)

İlk simiyenlerin (Eosimiidae) 45 milyon yıl önce ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu erken simiyenler oldukça küçüklerdi ve bazılarının omomyoid atalara sahip olduklarını kanıtlayan özellikleri vardı.

Büyük insansı maymunlar (Hominidae)

İlk hominidler Orta Miyosen'de hem Afrika hem Avrasya'da ortaya çıktılar. Bunlar Üst Miyosen'den önce iki ana gruba ayrıldılar: Ponginae (orangutan ve soyu tükenmiş yakın akrabaları) ve Homininae (insan, şempanze, goril ve soyu tükenmiş akrabaları)

Homo

İnsanlara (Homo) ilk olarak Alt Paleolitik'te rastlandı. Australopithecinelerden farklı olarak, uzun yolculuklara uyarlanmış bacaklara ve kısa kollara sahiplerdi. Kesici taş aletler geliştirdiler, ateşi kontrolü ettiler ve Üst Pleyistosen'de Dünya geneline yayılmaya başladılar.

Ayrıca bakınız

Tarih öncesi zaman çizelgesi
Şempanze-insan son ortak ata
Evrenin zaman çizelgesi grafiği
Yerküre tarihi
Doğa tarihi
Dünya tarihi
Yaşamın evrimsel tarihi
Homininae
İnsan evrimi
İnsan taksonomisi
Homo
En son ortak ata
İnsan evriminin fosil listesi
Tarih öncesi iki yaşamlılar
Tarih öncesi balıklar
Tarih öncesi sürüngenler
Ataların Hikayesi, Richard Dawkins'in 40 buluşma noktasına dair bir zaman çizelgesi içerdiği kitabı
Evrim zaman çizelgesi - biyolojik canlılığın günümüzdeki muazzam çeşitliliğin evriminin açıklaması

Kaynakça

^ "'Experiments with sex have been very hard to conduct,' Goddard said. 'In an experiment, one needs to hold all else constant, apart from the aspect of interest. This means that no higher organisms can be used, since they have to have sex to reproduce and therefore provide no asexual control.'
Goddard and colleagues instead turned to a single-celled organism, yeast, to test the idea that sex allows populations to adapt to new conditions more rapidly than asexual populations." Sex Speeds Up Evolution, Study Finds 14 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (URL 9 Ocak, 2005 erişim tarihi)
^ "Proterospongia is a rare freshwater protist, a colonial member of the Choanoflagellata." "Proterospongia itself is not the ancestor of sponges. However, it serves as a useful model for what the ancestor of sponges and other metazoans may have been like." http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/proterospongia.html 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Berkeley University