Orhan Pamuk (Istanbul, 1952) je jedan od najpoznatijih turskihpisaca, scenarist, akademik i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 2006. godine. Njegov je rad stekao široku popularnost i van granica zemlje gde su njegove knjige prevedene na šezdeset i tri jezika i prodane u preko 13 miliona primeraka.
Njegovi najpoznatiji naslovi su Tiha kuća, Beli zamak, Crna knjiga, Novi život, Moje ime je crvena, Sneg, Muzej nevinosti, Stranac u mojoj glavi i Žena crvene kose. Profesor je humanističkih kolegija o veštini pisanja i komparativnoj književnosti na Univerzitetu Columbia, a od 2018. i član Američkog filozofskog društva.
Orhan Pamuk rođen je u Istanbulu u porodici sa čerkeškim korenima. Prvi je turski dobitnik Nobelove nagrade u istoriji, a primio je i brojne druge književne nagrade. Pre dodele Nobelove nagrade roman Moje ime je crvena stekla je međunarodnu pažnju i osvojila francusku nagradu Prix du Meilleur Livre Étranger 2002. godine, italijansku Premio Grinzane Cavour 2002. godine i International Dublin Literary Award 2003. godine.
Evropski parlament pisaca nastao je kao rezultat zajedničkog predloga Orhana Pamuka i portugalskog pisca Joséa Saramaga. Pamukova spremnost da piše knjige o spornim istorijskim i političkim događajima dovela ga je u opasnost od cenzure u vlastitoj domovini. Godine 2005. ultranacionalistički advokat tužio ga je zbog izjave vezane za Armenski genocid u Osmanskom Carstvu.
Pamuk je tesno povezan s postmodernom književnošću. Jedan je od najpoznatijih turskih pisaca, čije dela su prevedena na već više od trideset jezika. 12. oktobra2006. je dobio Nobelovu nagradu. On je prvi dobitnik Nobelove nagrade za književnost iz Turske, a u obrazloženju švedske akademije nauka kaže se:
[Orhanu Pamuku] koji je, u potrazi za melanholičnim duhom svog rodnog grada, otkrio nove simbole sudara i prožimanja raznih kultura.[1]
Pamuk je zbog svojih izjava da je nad Jermenima u Turskoj izvršen pogrom (tzv. Genocid nad Jermenima) i da se slično dešava i sa Kurdima danas došao u sukob sa turskom državom.Protiv njega je podignuta optužnica,a nacionalistički i fundamentalistički krugovi su ga optužili za izdaju.Sudski proces je,pod pritiskom svetske javnosti,okončan oslobađajućom presudom.Njegova izjava zbog koje je protiv njega podignuta optužnica glasi:
U ovoj zemlji [Turskoj, ndr] pobijeno je 30.000 Kurda i 1.000.000 Jermena, a niko se, osim mene, ne usuđuje da o tome govori[2]
– Orhan Pamuk
Nagrade i odlikovanja
Tijekom svoje književne karijere Pamuk je odlikovan sa brojnim nagradama i priznanjima. Najznačajnije su :
1995 Prix France Culture (Francuska) za roman Crna knjiga ;
2002 Prix du Meilleur Livre Etranger (Francuska) za roman Zovem se Crvena ;
2002 Premio Grinzane Cavour (Italija) za roman Zovem se Crvena ;
2003 International Dublin Literary Award (Irska) za roman Zovem se Crvena ;
Cevdet Bey ve Oğulları, Istanbul, Karacan Yayınları, 1982. Na srpskom : Dževdet-beg i njegovi sinovi, Beograd, Geopoetika, 2007.
Sessiz Ev, Istanbul, Can Yayınları, 1983. Na engleskom : Silent House, New York, Alfred A. Knopf, 2012.
Beyaz Kale, Istanbul, Can Yayınları, 1985. Prvo englesko izdanje : The White Castle, Manchester (UK), Carcanet Press Ltd, 1990, 1991; The White Castle, New York, George Braziller, 1991. Na hrvatskom : Bijeli zamak, Zagreb, Vuković & Runjić, 2001. Na srpskom : Bela tvrđava, Geopoetika, Beograd 2002.
Kara Kitap, Istanbul, Can Yayınları, 1990. Na engleskom : The Black Book, New York, Farrar, Straus & Giroux, 1994. Na srpskom : Crna knjiga, Geopoetika, Beograd 2008.
Yeni Hayat, Istanbul, İletişim Yayınları, 1994. Na engleskom : The New Life, New York, Farrar, Straus & Giroux, 1997. Na srpskom : Novi život, Geopoetika, Beograd 2004.
Benim Adım Kırmızı, Istanbul, İletişim Yayınları, 1998. Na engleskom : My Name Is Red, New York, Alfred A. Knopf, 2001. Na hrvatskom : Zovem se Crvena, Zagrebm, Vuković & Runjić, 2004.
Kar, Istanbul, İletişim Yayınları, 2002. Na engleskom : Snow, New York, Alfred A. Knopf, 2004. Na hrvatskom : Snijeg, Zagreb, Vuković & Runjić, 2006. Na srpskom : Sneg, Beograd, Geopoetika, 2007.
Masumiyet Müzesi, Istanbul, İletişim Yayınları, 2008. Na engleskom : The Museum of Innocence, New York, Alfred A. Knopf, 2009. Na srpskom : Muzej nevinosti, Beograd, Geopoetika, 2008. Na hrvatskom : Muzej nevinosti, Zagreb, Vuković & Runjić, 2009.
Kafamda Bir Tuhaflık, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2014. Na engleskom : A Strangeness in My Mind, New York, Alfred A. Knopf, 2015.
Kırmızı Saçlı Kadın, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2016. Na engleskom : The Red-Haired Woman, New York, Alfred A. Knopf, 2017.
Veba Geceleri, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2021.
Druga djela
Gizli Yüz, screenplay, Istanbul: Can Yayınları, 1992. [scenario za film Ömera Kavura]
İstanbul: Hatıralar ve Şehir, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2003. Na engleskom : Istanbul: Memories and the City, New York, Alfred A. Knopf, 2005. Na hrvatskom : Istanbul, Zagreb, Vuković & Runjić, 2006. Na srpskom : Istanbul, Beograd, Geopoetika, 2006.
Babamın Bavulu, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007. [govor na dodjeli Nobelove nagrade]
Öteki Renkler, Istanbul, İletişim Yayınları, 1999. Na engleskom : Other Colors: Essays and a Story, New York, Alfred A. Knopf, 2007. [eseji]
Şeylerin Masumiyeti, Istanbul, İletişim Yayınları, 2012. [katalog za Muzej nevinosti]
Saf ve Düşünceli Romancı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2011. Na engleskom : The Naive and Sentimental Novelist, Cambridge (MA), Harvard University Press, 2010. [eseji i književna kritika]
Resimli İstanbul - Hatıralar ve Şehir, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2015. [memoari]
Hatıraların Masumiyeti, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2016.
Balkon, Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2018.
Reference
↑(en) [to Orhan Pamuk] "who in the quest for the melancholic soul of his native city has discovered new symbols for the clash and interlacing of cultures.
1 Pasternak je odbio nagradu zbog pritiska tadašnjeg komunističkog režima. •2 Sartre je odbio nagradu iz moralnih razloga i zato jer se nije želio vezati uz institucije. •3 Nagrada je retroaktivno uručena 2019. godine.
