PROFILPELAJAR.COM

Opština Čajetina
	; Opština Čajetina u Srbiji
Opšte informacije
Površina (2004)	647 km²
poljoprivredna	37.469 ha
šume	21.555 ha
Broj naselja	24
Poštanski broj / Pozivni broj	31310 / +381 (0)31
Administracija
Okrug	Zlatiborski okrug
Sedište	Čajetina
Predsednik opštine	Milan Stamatović (DSS)
Statistika
Dužina puteva (2008)	353 km
Broj zaposlenih stanovnika	6.008
Osnovne škole (2007/2008)	3
Broj učenika	1.170
Srednje škole (2007/2008)	1
Broj učenika	460
Internet stranica	www.cajetina.org.rs

Opština Čajetina je opština u Zlatiborskom okrugu u zapadnom delu Republike Srbije. Opština zauzima površinu od 647 km² (od čega na poljoprivrednu površinu otpada 37.469 ha, a na šumsku 21.555 ha).^[1]

Centar opštine je naselje Čajetina. Opština Čajetina se sastoji od 24 naselja. Prema podacima sa popisa 2011. godine u opštini je živelo 14.745 stanovnika. Po podacima iz 2003. prirodni priraštaj je iznosio -4,3‰, a broj zaposlenih u opštini iznosi 6.008. U opštini se nalaze 3 matične osnovne škole sa ukupno 13 izdvojenih odeljenja i 1 srednja škola.^[2]

Geografija

Na jugozapadu Srbije, na granici sa Bosnom i Hercegovinom, obuhvatajući centralni dio planine Zlatibora, prostire se čajetinska opština, dio Zlatiborskog okruga. U njoj se nalaze naseljena mjesta: Čajetina (sjedište opštine), Zlatibor, Semegnjevo, Sirogojno, Rožanstvo, Dobroselica, Jablanica, Stublo, Uvac, Ljubiš, Ribnica (zlatiborska), Vodice, Oko, Šljivovica, Branešci, Gostilje, Alin Potok, Mušvete, Golovo, Rudine, Kriva Rijeka, Mačkat, Tripkova, Drenova, Željine i Trnava.

Stanovništvo i naselja

Glavni članak: Stanovništvo i naselja Zlatibora

Opština Čajetina prostire se na centralnom delu Zlatibora.

Stanovništvo Zlatibora, kao i čitavog užičkog kraja, je doseljeničko. Malo je familija koje tu žive duže od dvesta godina. Najveći deo stanovništva se doselio iz Hercegovine, Crne Gore i Sandžaka u 18. i 19. veku.

Postoje popisi stanovništva iz ranijih perioda ali su neprikladni za poređenje sa novijim zbog promene teritorijalne organizacije sela, opština i srezova. Podaci po popisima posle Drugog svetskog rata, tj. od 1948. godine, pružaju uvid u neke važnije promene u stanovništvu opštine.

Po popisu 2002. godine opština je imala 15.628 stanovnika u 5.117 domaćinstava, tj prosečno 3 člana po domaćinstvu.

U posleratnom periodu najveći broj stanovnika bio je 1953. godine (21.529), a 2002. došlo je do smanjenja za 5.901. odnosno za onoliko koliko zajedno imaju Čajetina i Zlatibor (naselje). U dva naselja gradskog tipa u ovom periodu došlo je do povećanja broja stanovnika - u Čajetini (za 486%) i Zlatiboru (za 2073,9%, što je najveće povećanje u čitavom Zlatiborskom okrugu). Jedino selo koje je u istom periodu imalo povećenje stanovnika je Mačkat (126%). Sva ostala sela imaju smanjenje.

Po nacionalnom i etničkom sastavu ogromnu većinu čine Srbi (15.489) a potom slede Crnogorci (42), Jugosloveni (16), Muslimani (7), Hrvati (6), Mađari (5), Goranci (5), Makedonci (3), uz izvestan broj neopredeljenih i onih čije je etničko poreklo nepoznato (56).

Srpski jezik je maternji za 99,6% stanovništva.

Veoma je nepovoljna starosna struktura stanovništva opštine. Prosečna starost je 42,3 godine. Po demografskim kriterijima to označava duboku demografsku starost što je veoma nepovoljno za obnavljanje stanovništva. Mlađih od 14 godina ima 14,5%, a starijih od 65 je 20,3%. U nekim selima stariji od 65 godina čine polovinu stanovništva

Nepismenih iznad 10 godina je 6,14%. Među nepismenima je najviše starijih iznad 65 godina života (87,1% od ukupnog broja nepismenih), a među njima je opet najviše žena (82,2%)

Seosko stanovništvo čini skoro dve trećine (64,8%), a gradsko neznatno više od jedne trećine (35,2%) ukupnog stanovništva opštine.

Površina opštine je 647 km² a gustina naseljenosti je 24,5 stanovnika na km² .

Opština ima 24 naselja (u zagradi je broj stanovnika) :

Alin Potok (244 st)
Branešci (744 st)
Golovo (212 st)
Gostilje (344 st)
Dobroselica (405 st)
Drenova (135 st)
Željine (153 st)
Zlatibor (2344 st)
Jablanica (924 st)
Kriva Reka (1135 st)
Ljubiš (705 st)
Mačkat (806 st)
Mušvete (277 st)
Rakovica (108 st)
Rožanstvo (457 st)
Rudine (159 st)
Sainovina (810 st)
Semegnjevo (300 st)
Sirogojno (763 st)
Stublo (214 st)
Tripkova (372 st)
Trnava (282 st)
Čajetina (3162 st)
Šljivovica (573 st)

U opštini postoje i tri turistička naselja - Ribnica, Smiljanića Zakos i Vodice - koja nemaju karakter stalne naseljenosti, mada u periodu turističke sezone u njima boravi veliki broj ljudi.

Historija

Glavni članak: Istorija Zlatibora

Zlatibor je bio oduvijek naseljen. U praistoriji ovdje su živjeli Iliri, zatim dolaze Rimljani, pa Sloveni. Prvo poznato ime ovog kraja bilo je Rujno.

Zlatiborci su bili učesnici svih ratova koji su se vodili na ovim prostorima.

Centar oblasti je gradić Zlatibor, a administrativni centar opštine je Čajetina, varošica od 1928-me godine.

Kultura

Vidi članak: Kulturno-istorijski spomenici na Zlatiboru

Na prostoru opštine organizuju se mnoga kulturološka događanja. Svakako najpoznatiji su Zlatiborska hajka na vuka i Sabor trubača jugozapadne Srbije. Etno selo u Sirogojnu je skupina starih zlatiborskih kuća.

Privreda

Vidi članak: Turizam na Zlatiboru

Na Zlatiboru je od poljoprivrede najrazvijenije stočarstvo. Prostrani pašnjaci su pogodni za gajenje ovaca i goveda. Čuveni su džemperi od ovčije vune iz Sirogojna. Ratarstvo je slabije razvijeno. Od voća se najviše gaje šljive. Zanatstvo je najviše razvijeno u Rožanstvu, gdje još uvijek kačari prave čuvene rožanjske kace za kajmak i sir, prvenstveno za potrebe turizma. Prerada mesa je najrazvijenija u Mačkatu, gdje se, između ostalog, pravi čuvena zlatiborska pršuta. Čuveni su i ostali zlatiborski specijaliteti, prije svih mlječni proizvodi, najviše kajmak i sir.

Industrija je najviše razvijena u Braneškom polju. Tamo se nalaze Industrijski pogon za preradu drveta „Bor“, pogon za proizvodnju delova za motore Industrije motora iz Rakovice, Fabrika hemijskih olovaka „BIART“, JUGOEKSPORT „Zlatibor DD“ silosi žita.

Ali, od svih privrednih grana najviše je razvijen turizam, a sa njim i ugostiteljstvo, saobraćaj i trgovina. Zlatibor ima veoma povoljan položaj – nalazi se na pola puta od Beograda do crnogorskog primorja, preko njega idu neki važni magistralni putevi i pruge, a u planu je i građenje aerodroma kod gradića Zlatibora. Na Zlatiboru je posebno razvijen zimski turizam.

Jedan od najznačajnijih turističkih objekata na Zlatiboru je i Muzej „Staro selo“ u Sirogojnu. Ovaj muzej je čuven u cijelom svijetu. Jedinstven je, jer se nalazi pod vedrim nebom. To je etno selo koje se sastoji od velikog broja starih kuća donijetih sa svih strana Zlatibora. Etno selo je sagrađeno 1979-te godine, na 4,5 ha površine.

Nekada je osnovni način preživljavanja na Zlatiboru bio kiridžiluk, tj. prodavanje luča iz zlatiborskih borova. Kiridžije su, sa svojim karavanima, išli preko cijele Šumadije, čak do Save i Dunava, a svoju robu su mijenjali za prehrambene proizvode, uglavnom žitarice.

Slavni ljudi

Milovan Rajevac , poznati fudbalski trener
Mirko Petrović , atletičar
Miladin Pećinar , poznati akademik, hidrotehničar i kaplar
Miloš Marić , poznati fudbaler
Milovan Raković , košarkaš
Krsta Smiljanić , armijski general
Milan Jeremić , fudbaler
Aleksandar Milosavljević , atletičar
Vladimir Petrović , atletičar
Darko Brašanac

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Položaj Čajetine Arhivirano 2013-10-17 na Wayback Machine-u, Zvanični portal Opštine Čajetina, pristupljeno na dan 14. 10. 2013.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Obrazovanje Arhivirano 2013-10-17 na Wayback Machine-u, Zvanični portal Opštine Čajetina, pristupljeno na dan 14. 10. 2013.

Literatura

Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991. i 2002.. Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije. maj 2004.. str. 100. ISBN 978-86-84433-14-7.
Veroispovest, maternji jezik i nacionalna pripadnost. Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije. februar 2013.. ISBN 978-86-6161-038-7.