Wykaz podobozów Auschwitz

Brama obozowa w Trzebini

Podobozy KL Auschwitz – niemieckie, nazistowskie obozy koncentracyjne, istniejące w latach 1940–1945, które początkowo miały mieć charakter zaopatrzeniowy dla macierzystego Auschwitz-Birkenau. W związku z działalnością niemieckich przedsiębiorstw przemysłowych na terenie okupowanych ziem postanowiono, że te będą służyły też jako źródła siły roboczej dla kopalń, hut czy zakładów produkcyjnych. Z początku wszystkie podobozy podlegały Auschwitz I, lecz gdy rozdzielono administracyjnie w listopadzie 1943 roku trzy główne obozy, podobozy rolno-hodowlane przypadły Birkenau, a przemysłowe – Monowitz. Ogółem podobozów rolno-hodowlanych było 6, podobozów przemysłowych było 28, a 10 innych podobozów pełniło różne funkcje – od pracy w lesie po budowę koszar.

Podobozy przy gospodarstwach rolno-hodowlanych

Lp. Nazwa obozu Miejscowość Czas istnienia Przeznaczenie Liczba więźniów Najemca
1. Geflügelfarm Harmense Harmęże XII 1941 – I 1945 Hodowla drobiu, królików i ryb w farmie hodowlanej Ponad stu więźniów Na potrzeby KL
2. Wirtschaftshof Budy Budy, obecnie część Brzeszcz IV 1942 – I 1945, z przerwą na przełomie 1942-43 r. Gospodarstwo rolne, hodowla bydła i trzody, roboty leśne, budowa wału na Wiśle 700-800 więźniów w dwóch podobozach (męskim i żeńskim) Na potrzeby KL
3. Wirtschaftshof Babitz Babice koło Oświęcimia III 1943 do I 1945 Praca w gospodarstwie rolnym SS Około 340 więźniów Na potrzeby KL
4. Birkenau Brzezinka k. Oświęcimia 1943 – I 1945 Praca w gospodarstwie rolnym SS Ponad 200 więźniów Na potrzeby KL
5. Raisko Rajsko VI 1944 – I 1945 Ogrodnictwo, rolnictwo, w tym prace badawcze nad pozyskiwaniem kauczuku Około 300 więźniarek Na potrzeby KL i badań SS
6. Wirtschaftshof Plawy Pławy XII 1944 – I 1945 Hodowla bydła Około 200 więźniów Na potrzeby KL

Podobozy przy zakładach przemysłowych

Lp. Nazwa obozu Miejscowość Czas istnienia Przeznaczenie Liczba więźniów Najemca
7. Golleschau Goleszów VII 1942 – I 1945 Cementownia Około 1000 więźniów Ostdeutsche Baustoffwerke GmbH
8. Jawischowitz Jawiszowice VIII 1942 – I 1945 Praca w Kopalni Węgla Kamiennego „Brzeszcze” – szyb w Brzeszczach i Jawiszowicach, rozbudowa obiektów kopalnianych i budowla elektrowni kopalnianej Kraftwerk „Andreas” w Brzeszczach. Maks. ponad 2500 Hermann Göring Werke
9. Außenkommando Chelmek Chełmek X 1942 – XII 1942 Pogłębianie i oczyszczanie stawu Około 150 więźniów Ota Schlesische Schuhwerke („Bata”)
10. Monowitz („Buna-Werke”) Monowice k. Oświęcimia X 1942 – I 1945 Zakłady chemiczne 4 000-11 000 więźniów IG Farbenindustrie
11. Eintrachthütte Świętochłowice V 1943 – I 1945 Zakłady zbrojeniowe, produkcja broni przeciwlotniczej Maks. 1374 więźniów Berghütte
12. Neu-Dachs Jaworzno VI 1943 – I 1945 Praca w kopalniach węgla kamiennego i przy budowie elektrowni „Wilhelm” Ponad 3500 więźniów Energieversorgung Oberschlesien Aktiengesellschaft (EVO)
13. Fürstengrube Wesoła koło Mysłowic IX 1943 – I 1945 Wydobywanie węgla i budowa nowej kopalni 700-1 200 więźniów IG Farbenindustrie
14. Janinagrube (Gute Hoffnung) Libiąż IX 1943 – I 1945 Prace kopalniane (węgiel) Maks. 877 więźniów IG Farbenindustrie
15. Lagischa Łagisza IX 1943 – IX 1944 Prace konstrukcyjno-montażowe, obsługa dźwigów, kolejki, budowa fundamentów Około 1000 więźniów Energie-Versorgung Oberschlesien AG
16. Günthergrube Lędziny II 1944 – I 1945 wydobycie węgla w kopalni „Piast” i budowa kopalni „Günther” 300-600 więźniów IG Farbenindustrie
17. Gleiwitz I Gliwice III 1944 do I 1945 Naprawa taboru kolejowego Około 1300 więźniów Reichsbahnausbesserungswerk
18. Laurahütte Siemianowice Śląskie III/IV 1944 – I 1945 Produkcja dział przeciwlotniczych Do tysiąca więźniów Rheinmetall Borsig AG
19. Blechhammer Sławięcice koło Blachowni Śląskiej IV 1944 – I 1945 Budowa zakładów chemicznych 609 więźniów O/S Hydrierwerke AG
20. Bobrek Bobrek k. Oświęcimia V 1944 – I 1945 Produkcja precyzyjnej aparatury do samolotów i łodzi podwodnych Około 50-213 więźniów i ok. 50 więźniarek Siemens-Schuckert(inne języki)
21. Gleiwitz II Gliwice V 1944 – I 1945 Przetwarzanie antracytu, olei i siarki na sadzę Maks. ponad 1000 więźniów Deutsche Gasrusswerke
22. Sosnowitz II Sosnowiec V 1944 – I 1945 Odlewanie luf do dział przeciwlotniczych Około 900 więźniów Ost Maschinenbau GmbH (Berghütte)
23. Gleiwitz III Gliwice VII 1944 – I 1945 Warsztaty mechaniczne, produkcja kół kolejowych, lawet do dużej amunicji 450-600 więźniów Zieleniewski – Maschinen und Waggonbau GmbH – Krakau
24. Hindenburg Zabrze VIII 1944 – I 1945 Produkcja uzbrojenia i amunicji Około 400-500 więźniarek i ok. 70 więźniów Vereinigte Oberschlesische Hüttenwerke AG (Oberhütten)
25. Trzebinia Trzebionka k. Trzebini VIII 1944 – I 1945 Budowa rafinerii 600-800 więźniów Erdölraffinerie Trzebinia GmbH
26. Tschechowitz I – Bombensucherkommando Czechowice-Dziedzice VIII 1944 – IX 1944 Usuwanie niewypałów po bombardowaniu Około 100 więźniów Reichsbahn
27. Althammer Stara Kuźnia k. Halemby, dziś dzielnica Rudy Śląskiej IX 1944 – I 1945 Budowa elektrowni Około 500 więźniów Interessen-Gemeinschaft Farbenindustrie AG
28. Bismarckhütte Chorzów-Batory (Hajduki) IX 1944 – I 1945 Produkcja armat i samochodów pancernych Około 200 więźniów Berghütte
29. Charlottengrube Rydułtowy IX 1944 – I 1945 Prace kopalniane Około 1000 więźniów Hermann Göring Werke
30. Neustadt Prudnik IX 1944 – I 1945 Praca w zakładach włókienniczych Około 400 więźniarek Schlesische Feinweberei AG
31. Tschechowitz II – Vacuum Czechowice-Dziedzice IX 1944 – I 1945 Rozbiórka zbombardowanych obiektów, prace murarskie, naprawa dróg i torów. Maks. 600 więźniów
32. Hubertushütte Łagiewniki XII 1944 – I 1945 Prace w hucie 200 więźniów Berghütte-Königs und Birmarckhütte AG
33. Freudenthal Bruntal (Kraj Sudetów) 1944 – I 1945 Przetwórstwo owocowe Około 300 więźniarek Emmerich Machold
34. Lichtewerden Lichtvard (Kraj Sudetów; obecnie Světlá, dziś dzielnica Světlej Hory) XI 1944 do I 1945 Praca w fabryce nici Około 300 więźniarek G.A. Buhl und Sohn

Podobozy o innych funkcjach

Lp. Nazwa obozu Miejscowość Czas istnienia Przeznaczenie Liczba więźniów Najemca
35. Sosnitz Sośnica koło Gliwic VII 1940 – VIII 1940 Rozbiórka obiektów po obozie jeńców wojennych Około 30 więźniów Na potrzeby KL
36. SS-Hütte Porombka Międzybrodzie Bialskie X/XI 1940 – I 1945 Budowa i obsługa domu wypoczynkowego dla SS Przy budowie kilkudziesięciu więźniów, a przy obsłudze kilka więźniarek Na potrzeby SS
37. Altdorf Stara Wieś k. Pszczyny X 1942 – wiosna 1943 Prace leśne Około 20 więźniów Oberforstamt Pless
38. Radostowitz Radostowice k. Pszczyny 1942 – 1943 z przerwą w zimie Prace leśne Około 20 więźniów Oberforstamt Pless
39. Kobier (Außenkommando Kobier) Kobiór jesień 1942 – IX 1943 Prace leśne Około 150 więźniów Oberforstamt Pless
40. Brünn Brno (Protektorat Czech i Moraw) X 1943 – IV 1945 Wykańczanie budynku Akademii Technicznej SS i Policji 250-150 więźniów Na potrzeby SS
41. Sosnowitz I Sosnowiec VIII 1943 – II 1944 Remont budynku – kamienica przy ulicy Targowej 12 (Marktstr.) Około 100 więźniów
42. Gleiwitz IV Gliwice VI 1944 – I 1945 Budowa koszar, naprawa i przeróbka samochodów, prace nad Kanałem Gliwickim Kilkuset więźniów Na potrzeby SS
43. Sonderkommando Kattowitz Katowice I 1944 – I 1945 Budowa schronu i baraku dla Gestapo 10 więźniów Gestapo
44. SS Bauzug Karlsruhe, potem Stuttgart IX 1944 – X 1944 Usuwanie szkód bombardowań, odgruzowywanie Około 500 więźniów mieszkających w pociągu Urząd C w SS-WVHA

Bibliografia

  • Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu. red. W. Długoborski, F. Piper, T. I. Oświęcim 1995: Wydawnictwo PMAB, s. 81–97. ISBN 83-85047-52-2.
  • Jawischowitz podobóz Auschwitz. praca zbiorowa. Brzeszcze 2009: Urząd Gminy Brzeszcze. ISBN 978-83-62119-01-1.
  • Jacek Lachendro: Gmina Brzeszcze w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Przewodnik po wybranych miejscach pamięci. Brzeszcze 2009: Urząd Gminy Brzeszcze. ISBN 978-83-62119-00-4.

Linki zewnętrzne

Podobozy Auschwitz
Podobozy przy gospodarstwach rolno-hodowlanych
Podobozy przy zakładach przemysłowych
Podobozy o innych funkcjach