Ten artykuł dotyczy kolei niemieckich w latach 1924–1949. Zobacz też: Deutsche Reichsbahn – kolej państwowa NRD (1949–1994).

Deutsche Reichsbahn

Państwo	Niemcy
Siedziba	Berlin
Data założenia	1924
Data likwidacji	1949
Udziałowcy	mienie państwowe
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Deutsche Reichsbahn (pol. Niemieckie Koleje Rzeszy) – niemieckie koleje państwowe istniejące w latach 1920–1949, następnie nazwa kolei państwowych w Niemieckiej Republice Demokratycznej.

Pod jej zarządem znalazło się w 1924 r. 58 775 km linii, 29 550 lokomotyw i 754 tys. wagonów^[1].

Po zjednoczeniu Niemiec i po połączeniu z Deutsche Bundesbahn weszły w skład Deutsche Bahn AG.

• 1920 – Deutsche Reichseisenbahnen w Republice Weimarskiej
• X 1924 – Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft (DRG) (przekształcenie dotychczasowego przedsiębiorstwa skarbowego w spółkę, której dochody miały być przeznaczane na finansowanie reparacji wojennych)
• 1937 – przekształcenie Deutsche Reichsbahn-Gesellschaft (DRG) w Deutsche Reichsbahn (DR)
• 1938
  • przyłączono austriackie Bundesbahnen Österreichs (BBÖ)
  • przyłączono część czechosłowackich kolei
• 1939 – przyłączono część polskich kolei
• 1939–1945 – działalność w Generalnym Gubernatorstwie (Generalgouvernement) Generalnej Dyrekcji Kolei Wschodniej (Generaldirektion der Ostbahn)
• 1940 – przyłączono część belgijskich kolei
• 1941
  • przyłączono część jugosłowiańskich kolei(inne języki)
  • przyłączono część radzieckich kolei
• 1945–1949 – pod kontrolą władz okupacyjnych, wydzielono austriackie Österreichische Bundesbahnen (ÖBB)
• 1949 – Deutsche Reichsbahn w NRD, natomiast w RFN Deutsche Bundesbahn
• 1994 – utworzenie Deutsche Bahn AG

W wyniku postanowień Konstytucji weimarskiej 1 kwietnia 1920 utworzono Deutsche Reichseisenbahnen^[2] w skład których weszły dotychczasowe:

• Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen(inne języki),
• Königlich Bayerische Staatseisenbahnen,
• Großherzoglich Hessische Staatseisenbahnen(inne języki),
• Mecklenburgische Landeseisenbahn,
• Großherzoglich Oldenburgische Staatseisenbahnen(inne języki),
• Preußische Staatseisenbahnen,
• Königlich Sächsische Staatseisenbahnen
• Königlich Württembergische Staats-Eisenbahnen.

Deutsche Reichsbahn była zaangażowana w przeprowadzanie transportów militarnych i zbrodnie wojenne deportując podczas II wojny światowej ludność cywilną do niemieckich obozów koncentracyjnych i na roboty przymusowe^[3].

Dyrektorzy generalni (Generaldirektor):

• 1924 – 1926 Rudolf Oeser(inne języki)
• 1926 – 1945 Julius Dorpmüller

Zastępcy (Ständiger Stellvertreter des Generaldirektors):

• 1925 – 1926 Julius Dorpmüller
• 1926 – 1933 Wilhelm Weirauch(inne języki)
• 1933 – 1942 Wilhelm Kleinmann(inne języki)
• 1942 – 1945 Albert Ganzenmüller

Reichsbahndirektion (RBD) (Dyrekcja Kolei Rzeszy)

• A – Reichsbahndirektion Altona(inne języki) (później Hamburg)
• B – Reichsbahndirektion Berlin(inne języki)
• Reichsbahndirektion Breslau
• D – Reichsbahndirektion Dresden(inne języki)
• Reichsbahndirektion Elberfeld(inne języki) (później Wuppertal)
• U – Reichsbahndirektion Erfurt(inne języki)
• E – Reichsbahndirektion Essen(inne języki)
• F – Reichsbahndirektion Frankfurt/Main(inne języki)
• L – Reichsbahndirektion Halle(inne języki)
• H – Reichsbahndirektion Hannover(inne języki)
• R – Reichsbahndirektion Karlsruhe(inne języki)
• Reichsbahndirektion Kassel(inne języki)
• K – Reichsbahndirektion Köln(inne języki)
• Reichsbahndirektion Königsberg (Prusy)
• Reichsbahndirektion Magdeburg(inne języki) (podzielona 1 października 1931 pomiędzy RBD Halle/Saale, Berlin, Altona i Hannover)
• Reichsbahndirektion Mainz(inne języki)
• Reichsbahndirektion Münster(inne języki) (Westfalia)
• Reichsbahndirektion Oldenburg/O.(inne języki) (od 1 stycznia 1935 podzielona pomiędzy RBD Münster i Hannover)
• Reichsbahndirektion Oppeln(inne języki)
• Reichsbahndirektion Osten(inne języki) (Frankfurt/Oder)
• W – Reichsbahndirektion Schwerin(inne języki)
• Reichsbahndirektion Stettin
• T – Reichsbahndirektion Stuttgart(inne języki)
• S – Reichsbahndirektion Trier(inne języki) (od 1935 RBD Saarbrücken)

W Bawarii do końca 1933 działała Gruppenverwaltung Bayern obejmująca dyrekcje:

• Reichsbahndirektion Augsburg(inne języki)
• Reichsbahndirektion Ludwigshafen(inne języki) (podzielona 1 kwietnia 1937 pomiędzy RBD Mainz i Saarbrücken)
• M – Reichsbahndirektion München(inne języki)
• N – Reichsbahndirektion Nürnberg(inne języki)
• Reichsbahndirektion Regensburg(inne języki)
• Reichsbahndirektion Würzburg (1 stycznia 1931 przyłączona do RBD Nürnberg)

• Reichsbahndirektion Danzig
• Reichsbahndirektion Posen