Generalna Dyrekcja Kolei Wschodniej

Generalna Dyrekcja Kolei Wschodniej
Generaldirektion der Ostbahn
Gedob
Ilustracja
Budynek b. Dyrekcji Kolei Wschodniej w Krakowie
Państwo

 III Rzesza

Siedziba

Kraków
pl. Jana Matejki

Data założenia

27 września 1939

Data likwidacji

23 stycznia 1945

Prezes

Adolf Gerteis

brak współrzędnych
Pierwsza siedziba dyrekcji niemieckiej Kolei Wschodniej (Ostbahn) w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 113 (1939)
Rozkład nr 548 Generalnej Dyrekcji Kolei Wschodniej z 3 sierpnia 1942 wprowadzający kursowanie od 6 sierpnia dodatkowego pociągu z dworca Warszawa Gdańska do stacji Treblinka, którym wywożono Żydów z warszawskiego Umschlagplatzu do niemieckiego obozu zagłady w Treblince

Generalna Dyrekcja Kolei Wschodniej (niem. Generaldirektion der Ostbahn – Gedob) – organ administracyjny, będący najwyższym szczeblem zarządzania nie-prywatnymi kolejami w Generalnym Gubernatorstwie w okresie od 1939 do 1945 r.

Historia

W agresji Rzeszy Niemieckiej w 1939 na Polskę, swój udział miały koleje niemieckie (Deutsche Reichsbahn). 27 września 1939 formalnie powołano Dyrekcję Kolei (Eisenbahndirektion Lodz) dla tych terenów z siedzibą w Łodzi (później Litzmannstadt) przy ówczesnej Petrikauer Str. (obecnie ul. Piotrkowskiej) 113, w kamienicy handlowo-mieszkalnej Alberta Böhme z 1911 (proj. Romuald Miller)[1][2][3]. Miesiąc później, 26 października przekształcono ją w Generalną Dyrekcję Kolei Wschodniej (Generaldirektion der Ostbahn – Gedob), która następnie przeniosła swoją siedzibę do Krakowa, stolicy nowo utworzonego Generalnego Gubernatorstwa (Generalgouvernement). Tamże dyrekcja mieściła się w budynku b. polskiej Dyrekcji Kolei w Krakowie przy pl. Jana Matejki. Jednocześnie powstały w tym samym czasie tzw. dyrekcje operacyjne Kolei Wschodnich (Ostbahnbetriebsdirektionen – OBD)[4] w Krakowie (Krakau), Lublinie, Radomiu i Warszawie (Warschau). Do obowiązków Dyrekcji Generalnej należało zarządzanie finansami, polityka cenowa i kadrowa, korelacja prawa kolejowego z ustawodawstwem Generalnego Gubernatorstwa. W dniu 9 grudnia 1939 rozwiązano Biuro Rozrachunków b. Dyrekcji Kolei w Łodzi.

Po ataku III Rzeszy na ZSRR

Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941, 1 sierpnia 1941 Gedob przejął linie na terenie utworzonego wówczas Dystryktu Galicja Generalnego Gubernatorstwa i powołano Dyrekcję Operacyjną Ostbahn we Lwowie. W wyniku rosnących niemieckich strat terytorialnych 1 listopada 1944 dyrekcję tę wchłonęła Dyrekcja Operacyjna w Krakowie.

Koniec działalności

W styczniu 1945 pozostałości Gedob ewakuowano z Krakowa do Opola, następnie do Czech. Historia Gedob skończyła się 29 kwietnia 1945 w Lesie Bawarskim, na północ od Pilzna, przejęciem pociągu ewakuacyjnego przez jednostki Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych.

Dyrektorzy generalni

Przypisy

  1. ↑ Volkmar Kubitzki: Eisenbahn in Polen 1939–1945. Die Geschichte der Generaldirektion der Ostbahn, transpress Verlag Stuttgart 2004
  2. ↑ Deutsche Lodzer Zeitung, 12 Oktober 1939
  3. ↑ Łódź - Piotrkowska 113 - stare zdjęcia, mapa [online], eu/Lodz/b107730,Piotrkowska_113.html?f=440399-foto [dostęp 2024-04-23].
  4. ↑ Odpowiedniki polskich dyrekcji [okręgowych] kolei państwowych.
  5. ↑ Następnie prezydent Reichsbahndirektion Berlin.

Bibliografia

  • Michael Reimer, Volkmar Kubitzki, Eisenbahn in Polen 1939–1945 – Die Geschichte der Generaldirektion der Ostbahn, Stuttgart: transpress Verlag Stuttgart, 2004, s. 158, ISBN 3-613-71213-X, OCLC 831116835.

Linki zewnętrzne