Wybory generalne w Chile w latach 2009–2010 – wybory prezydenckie i parlamentarne w Chile zorganizowane w grudniu 2009 i styczniu 2010. W I turze wyborów prezydenckich z 13 grudnia 2009 zwycięstwo odniósł kandydat obozu prawicowego, Sebastián Piñera (44% głosów), przed kandydatem lewicy, Eduardo Freiem (30% głosów). W II turze wyborów 17 stycznia 2010 pokonał on ponownie Freia, zdobywając 51,6% głosów. Piñera został pierwszym prawicowym prezydentem kraju od czasu rządów generała Augusto Pinocheta.
W wyborach parlamentarnych, prawicowa Koalicja na rzecz Zmiany zdobyła 58 mandatów w Izbie Deputowanych, o jeden więcej niż lewicowa koalicja Concertación. W Senacie obie koalicje zdobyły po 9 miejsc.
Organizacja wyborów
Czterej kandydaci w wyborach w 2009.
W wyborach prezydenckich obywatele Chile dokonali wyboru nowego szefa państwa, który 11 marca 2010 zastąpi na stanowisku prezydentMichelle Bachelet, rządzącą krajem od 2006 i wywodzącą się z centrolewicowej koalicji Concertación. Zgodnie z prawem, w przypadku nieuzyskania przez żadnego z kandydatów ponad połowy wszystkich głosów w I turze wyborów organizowana jest II tura głosowania. W wyborach parlamentarnych Chilijczycy wybierali, na okres 4-letniej kadencji, 120 członków Izby Deputowanych i 18 spośród 38 członków Senatu[1].
System polityczny Chile zdominowany jest przez dwie wielkie koalicje partii politycznych: centrolewicą Concertación oraz prawicową Koalicję na rzecz Zmiany (Coalición por el Cambio) (blok prawicy zmieniał swoją nazwę na przestrzeni lat)[1].
Kandydaci
Do udziału w wyborach prezydenckich w 2009 zarejestrowało się czworo kandydatów:
Piñera po raz pierwszy starał się o nominację prezydencką chilijskiej prawicy w 1993. W 1999 ponownie o nią zabiegał, lecz przegrał z Joaquínem Lavínem. Udało się mu dopiero w 2005. Przegrał wówczas w wyborach prezydenckich z kandydatką lewicy, Michelle Bachelet.
W 2009 po raz drugi uzyskał nominację prezydencką. 8 sierpnia 2009 został oficjalnie nominowany przez własną partię, RN[2]. 22 sierpnia 2009 uzyskał poparcie partii UDI (Unión Demócrata Independiente)[3]. 29 marca 2009 poparła go partia CH1 (Chile Primero)[4]. 9 września 2009 zarejestrował swoją kandydaturę w komisji wyborczej[5].
Eduardo Frei, prezydent Chile w latach 1994-2000, w grudniu 2008 został wybrany kandydatem prezydenckim swojej partii PDC[6]. W styczniu 2009 swoim kandydatem wybrały go Socjalistyczna Partia Chile (PS) oraz Partia dla Demokracji (PD)[7]. Ponieważ czwarta z partii tworzących koalicję, Socjaldemokratyczna Partia Radykalna (PRSD), wybrała własnego kandydata, José Antonio Gómeza, konieczne stało się przeprowadzenie prawyborów[8]. W prawyborach w kwietniu 2009 Frei uzyskał 65% głosów, pokonując rywala[9]. 22 sierpnia 2009 został ogłoszony oficjalnym kandydatem Concertación w wyborach w 2009[10]. 12 września 2009 zarejestrował swoją kandydaturę w komiji wyborczej[11].
Marco Enríquez-Ominami, członek Socjalistycznej Partii Chile (PS), 15 grudnia 2008 ogłosił gotowość do rywalizacji w partyjnych prawyborach, ostatecznie jednak nie uczynił tego[12]. 8 stycznia 2009 ogłosił udział w prawyborach Concertación jako kandydat niezależny, jednak i tym razem nie przedłożył ostatecznie swojej kandydatury[13]. 13 czerwca 2009 wystąpił z PS i ogłosił start w wyborach prezydenckich jako kandydat niezależny[14]. We wrześniu 2009 uzyskał poparcie ze strony chilijskiej partii zielonych, Partido Ecologista i Partii Humanistycznej[15]. 10 września 2009 zarejestrował swoją kandydaturę w komisji wyborczej[16].
Jorge Arrate 26 kwietnia 2009 uzyskał nominację prezydencką z ramienia skrajnie lewicowego bloku Juntos Podemos Más. Dzień wcześniej, jako kandydat bezpartyjny, wygrał prawybory, pokonując kandydata Partii Humanistycznej (PH), Tomása Hirscha. Przed prawyborami uzyskał wsparcie ze strony kandydata Komunistycznej Partii Chile (PCCH), który wycofał na jego rzecz swoją kandydaturę[17]. W lipcu Arrate wstąpił w szeregi PCCH. W tym samym miesiącu poparcie dla niego wycofała PH. 9 września 2009 zarejestrował swoją kandydaturę w komisji wyborczej[18].
Kampania wyborcza
Prezydencka debata telewizyjna, listopad 2009.Plakat wyborczy Eduarda Freia.
Kampania wyborcza w Chile rozpoczęła się 14 września 2009 i trwała do końca wyborów. W jej trakcie główni kandydaci do prezydentury zaprezentowali swoje programy wyborcze.
Sebastián Piñera podkreślał rolę sektora prywatnego w pobudzaniu gospodarki i tworzeniu miejsc pracy. W swoim programie zawarł postulaty: osiągnięcia przez Chile wzrostu gospodarczego rzędu 6% rocznie i stworzenia miliona miejsc pracy w latach 2010-2014; systemu zachęt dla sektora prywatnego, szczególnie małego i średniego biznesu, dla tworzenia miejsc pracy; poprawy zarządzania spółek państwowych i decentralizacji państwa, wprowadzenia nowych regulacji dla giełdy i banków; wstrzymania inwestycji w alternatywne źródła energii i badania górnicze; akceptacji dla zawierania jednopłciowych związków partnerskich, przy sprzeciwie dla małżeństw homoseksualnych[19].
Eduardo Frei w swoim programie podkreślał rolę państwa w gospodarce i życiu społecznym. Opowiadał się za: kontynuacją polityki społecznej prezydent Bachelet i rozszerzeniem jej na klasę średnią; wprowadzeniem reform na rynku pracy, które umożliwiłyby tworzenie większej liczby związków zawodowych w celu ochrony praw pracowniczych; stopniowym zmniejszaniem składki zdrowotnej z poziomu 7%; inwestycjami w alternatywne źródła energii i energię nuklearną; określeniem maksymalnych zysków prywatnych funduszy zdrowotnych; wprowadzeniem równych praw dla związków jednopłciowych i otwartą debatą na temat aborcji[19].
Trzeci z kandydatów, Marco Enríquez-Ominami, który opuścił szeregi lewicy i startował jako kandydat niezależny, postulował w swoim programie: zwiększenie roli państwa w sektorze zdrowotnym, edukacyjnym, transporcie i sprawach społecznych; podniesienie podatków dla sektora wydobywczego z 5 do 8%; podniesienie podatków dla elektrowni hydroelektrycznych oraz przemysłu leśniczego i rybołówstwa; podniesienie akcyzy na alkohol i papierosy; likwidację ulg podatkowych; wprowadzenie regulacji dotyczących telewizji cyfrowej; akceptację dla związków jednopłciowych; zmianę systemu rządzenia z prezydenckiego na półprezydencki i utworzenie stanowiska premiera[19].
Wyniki wyborów
Wybory prezydenckie
I tura wyborów
13 grudnia 2009, w dniu wyborów parlamentarnych i I tury wyborów prezydenckich, lokale wyborcze w Chile otwarte były od godziny 7:00 do 16:00[20]. Według oficjalnych wyników wyborów prezydenckich, zwycięstwo odniósł w nich Sebastián Piñera, zdobywając 44,05% głosów poparcia. Drugie miejsce zajął Eduardo Frei (29,60% głosów), który razem z Piñerą przeszedł do II tury wyborów. Trzecie miejsce, z wynikiem 20,13% głosów, zajął Marco Enríquez-Ominami, a czwarte Jorge Arrate (6,21%)[21].
Piñera stwierdził po swoim zwycięstwie, że „jest to triumf dla zmian, przyszłości i nadziei”. Enríquez-Ominami ze swojej strony nie udzielił poparcia przed II turą wyborów żadnemu z kandydatów, określając zarówno Piñerę jak i Freia mianem „dinozaurów”, którzy tkwią w przeszłości. Arrate zadeklarował natomiast wsparcie kandydatury Freia. Według sondaży, Sebastian Piñera pozostawał faworytem do wygranej w II turze wyborów prezydenckich[22][23].
Zwycięzcy I tury wyborów według okręgów: niebieski - Piñera, czerwony - Frei, zielony - Enríquez-Ominami.
13 stycznia 2010, wobec utrzymującej się w sondażach przewagi Sebastiána Piñery, Enríquez-Ominami zdecydował się na poparcie kandydatury Freia, nie wymieniając jednak przy tym jego nazwiska[24].
W II turze wyborów z 17 stycznia 2010 zwycięstwo odniósł Piñera, zdobywając 51,6% głosów. Było to pierwsze zwycięstwo prawicy w wyborach prezydenckich od ponad 50 lat. Piñera obejmie urząd 11 marca 2010, zostając tym samym pierwszym prawicowym prezydentem Chile od czasu upadku dyktatury Augusto Pinocheta w 1990[25]. Po zwycięstwie stwierdził, że „dla Chile nadchodzą lepsze czasy”. Powiedział, że po 20 latach zmiana władzy będzie korzystna dla kraju, porównując ją do „otwarcia okna w domu w celu wpuszczenia świeżego powietrza”. Frei zaakceptował swoją porażkę, oświadczając, że lewica „będzie stała na straży wolności obywatelskich i wszystkich zdobyczy socjalnych”[26].
Zwycięzcy II tury wyborów według okręgów: niebieski - Piñera, czerwony - Frei.
W wyborach do Izby Deputowanych 58 mandatów zdobyła prawicowa Koalicja na rzecz Zmiany; 57 mandatów startująca wspólnie z Juntos Podemos Más lewicowa Concertación; 2 mandaty zdobyli kandydaci niezależni, a 3 koalicja Chile Limpio Vote Feliz. W wyborach do Senatu po 9 mandatów zdobyła Koalicja na rzecz Zmiany i Concertación.
.jpg)
.jpg)
.svg)
