Wojciech Stec

Wojciech Jacek Stec
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 października 1940
Warszawa

Profesor nauk chemicznych
Specjalność: chemia bioorganiczna
Alma Mater

Politechnika Łódzka

Doktorat

1968 – nauki chemiczne

Habilitacja

1974 – nauki chemiczne
Instytut Chemii Organicznej PAN

Profesura

1979

Polska Akademia Nauk
Status

członek rzeczywisty

Funkcja

Wiceprezes PAN (2007–2010)

Doktor honoris causa
Politechnika Łódzka – 2012
Praca naukowa
Jednostka

Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Wojciech Jacek Stec (ur. 15 października 1940 w Warszawie) – polski chemik specjalizujący się w chemii bioorganicznej.

Życiorys

Uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 3 oraz I Liceum Ogólnokształcącego im. J. Śniadeckiego w Pabianicach, gdzie w 1958 uzyskał świadectwo dojrzałości. Od 1962 członek PZPR[1]. W 1963 roku ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Podejmując pracę w Instytucie Chemii Organicznej Polska Akademia Nauk (PAN) specjalizował się w lekkiej syntezie organicznej. W 1968 na tej samej uczelni uzyskał stopień doktora nauk chemicznych. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1974 w Instytucie Chemii Organicznej PAN. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1979, a profesora zwyczajnego w 1986 roku[2].

Pracuje w Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN, gdzie kieruje Zakładem Chemii Bioorganicznej. Jego wczesne prace dotyczyły syntezy i stereochemii organicznych związków fosforu, w tym syntezy enancjomerów grupy leków przeciwnowotworowych, takich jak cyklofosfamid, ifosfamid, trofosfamid. Jego badania były podstawą opracowania technologii wytwarzania Macdafenu (jednego z leków, opartych na ifosfamidzie)[2].

Zajmował się również stosowaniem wytwarzanych związków fosforu jako narzędzi badawczych w biologii molekularnej i medycynie. Opracował metodę stereokontrolowanej syntezy tiofosforanowych analogów DNA, stosowanej w tzw. technologii antygenowej.

Wypromował 17 doktorów nauk chemicznych[3]. Współtwórca 108 zgłoszeń patentowych[4].

Członek Prezydium PAN (2001–2004), wiceprezes PAN (kadencja 2007–2010), wiceprzewodniczący PAN (1987–1989), przewodniczący Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN (1990–1995). Przewodniczący Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodowym Centrum Inżynierii Genetycznej i Biotechnologii ICGEB (od 1994 roku). Prowadził wykłady i badania w USA, Chinach, Japonii i Niemczech[2].

W 2004 roku otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za otrzymanie nowych biologicznie czynnych związków o dużym potencjale terapeutycznym za pomocą oryginalnej, opracowanej przez siebie metody syntezy tiofosforanowych analogów DNA.

Publikacje

Jest autorem ponad 300 publikacji naukowych w czasopismach międzynarodowych, cytowanych przez innych autorów blisko 6000 razy. W roku 2015 jego indeks H wynosił 45. Do najczęściej cytowanych prac należą[5]:

  • Morgan, Wayne E., Stec, Wojciech J., Van Wazer, John R.. Inner-orbital binding-energy shifts of antimony and bismuth compounds. „Inorganic Chemistry”. 12 (4), s. 953–955, 1973. DOI: 10.1021/ic50122a054.  (188 cytowań do stycznia 2015)
  • Stec, Wojciech J., Zon, Gerald, Egan, William. Automated solid-phase synthesis, separation, and stereochemistry of phosphorothioate analogs of oligodeoxyribonucleotides. „Journal of the American Chemical Society”. 106 (20), s. 6077–6079, 1984. DOI: 10.1021/ja00332a054.  (301 cytowań do stycznia 2015)
  • Stec, Wojciech J., Zon, Gerald, Uznanski, Bogdan. Reversed-phase high-performance liquid chromatographic separation of diastereomeric phosphorothioate analogues of oligodeoxyribonucleotides and other backbone-modified congeners of DNA. „Journal of Chromatography A”. 326, s. 263–280, 1985. DOI: 10.1016/S0021-9673(01)87452-5.  (114 cytowań do stycznia 2015)
  • Stec, Wojciech J., Grajkowski, Andrzej, Koziolkiewicz, Maria, Uznanski, Bogdan. Novel route to oligo(deoxyribonucleoside phosphorothioates). Stereocontrolled synthesis of P-chiral oligo(deoxyribonucleoside phosphorothioates). „Nucleic Acids Research”. 19 (21), s. 5883–5888, 1991. DOI: 10.1093/nar/19.21.5883. PMID: 1945876. PMCID: PMC329042.  (117 cytowań do stycznia 2015)
  • Clark, Jeremy L., Hollecker, Laurent, Mason, J. Christian, Stuyver, Lieven J. i inni. Design, Synthesis, and Antiviral Activity of 2'-Deoxy-2'-fluoro-2'-C-methylcytidine, a Potent Inhibitor of Hepatitis C Virus Replication. „Journal of Medicinal Chemistry”. 48 (17), s. 5504–5508, 2005. DOI: 10.1021/jm0502788. PMID: 16107149.  (118 cytowań do stycznia 2015)

Wyróżnienia i nagrody

Przypisy

  1. ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1248
  2. ↑ a b c Roman Kubiak - My Pabianiczanie. Agencja Dziennikarzy, 2019, s. 283-284, język polski, ISBN 978-83-945659-1-6
  3. ↑ Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Wojciech Jacek Stec, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-05-14].
  4. ↑ Inventor: Wojciech Stec. Espacenet. [dostęp 2014-07-16].
  5. ↑ Wojciech J. Stec w bazie Web of Science [dostęp 2015-01-29].
  6. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 1996 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 12, poz. 103).
  7. ↑ Wybitny chemik prof. Wojciech J. Stec otrzymał doktorat h.c. PŁ. [w:] Nauka w Polsce [on-line]. PAP, 2012-11-22. [dostęp 2015-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych
XX wiek
XXI wiek