Przez 30 lat na podstawie badań morfologicznych i zachowań godowych wyróżniono z P. lugubris 5 nowych gatunków, (w tym P. saltans i P. alacris) przez co w taksonomii rodzaju Pardosa nastąpiły zmiany i nieporozumienia[2]. Najlepiej poszczególne gatunki należy rozpoznać po płytce płciowej (Epigyne) samicy.
Pokrewne gatunki występują na podobnych obszarach, czasem nawet w towarzystwie swego kuzyna. W Belgii P. lugubris koegzystuje z P. saltans, który jest tam obecny poza regionem Campine[2]. W Wielkiej Brytanii częstszy jest P. saltans niż P. lugubris[5].
Istnieje u tego gatunku wyraźny dymorfizm płciowy. Samica jest większa. Głowotułów po bokach ciemnobrązowy (brunatny), pośrodku z szerokim żółtawym pasem, który sięga do oczu. Odwłok samicy jest jasnobrązowy z małymi czarnymi plamkami. Epigyne samicy jest w kształcie kotwicy[5]. Samiec jest ciemniejszy, pasy na głowotułowiu są koloru czarnego, a środkowy pas jest białawy (podobnie odwłok). Cymbium samca jest wypukłe (duże), często z czarnymi włosami[4].
Ekologia i zachowanie
Wałęsak leśny zamieszkuje lasy brzozowe, sosnowe (przede wszystkim lasy liściaste, preferuje suchą ściółkę) i ich skraje, przyleśne łąki, tereny blisko dróg[3][2][5]. Wszędzie jest równie częsty, co pokrewny gatunek – Wałęsak zwyczajny (P. amentata). Dorosłe samce obserwuje się od kwietnia do lipca, a samice do września[5], jednak czasem można obserwować go przez cały rok, gdy zima jest dość łagodna (wałęsak leśny należy do fauny naśnieżnej). Zbiera się wtedy w małe grupki, chodzące wśród traw i na jałowej glebie.
W okresie godowym samiec zaleca się do samicy, a następnie wchodzi na jej głowotułów. Następnie taka para wędruje, a samiec co jakiś czas próbuje odbyć gody (bulbusy wprowadzić do płytki płciowej). Po godach (we wczesnym czerwcu) samica przędzie kokon i składa jaja. Kokon ma barwę szarą lub zielononiebieską. W tym przypadku samica najpierw tka dolną część kokonu, na którą składa jaja, później tka część nakrywającą i wszystko łączy jedwabnym szwem. Gdy młode się wyklują samica otwiera kokon poprzez „rozdzierania” szwu[6]. Następnie samica nosi ze sobą młode (nimfy)[6].
Status
Autorzy portalu internetowegoSpider and Harvestman Recording Scheme website podaje, że wałęsak leśny jako populacja z Wielkiej Brytanii uznawany jest za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[5]. Jako iż Spider and Harvestman Recording Scheme website zajmuje się populacjami pająków i kosarzy z Wielkiej Brytanii i uznaje trend populacji brytyjskiej za nieznany, a szkockiej za stabilny[5].