Pierwotnie ulica nosiła nazwę Zielona. Na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku dokonano przebudowania ulicy, poszerzenia powiązane z wykupem gruntów, przetarg na przebudowę wygrał Esig Herzig, pracami kierował inż. Henryk Stoy[2]. W trakcie budowy gmachu C. K. Gimnazjum uchwałą Rady Miejskiej z 8 lutego 1883 ulica Zielona została uznana drogą gminną[3]. 5 kwietnia 1883 zatwierdzono projekt regulacji ulicy Zielonej[4]. Na wniosek obywateli 2 sierpnia 1883 Rada Miejska, w ramach obchodów dwusetnej rocznicy bitwy pod Wiedniem z 12 września 1683, uchwaliła przemianować nazwę ulicy nadając jej patronat Jana III Sobieskiego[5]. 6 września 1883 zatwierdzono program uroczystości na dzień 11 września 1883, w trakcie których ustanowiono tablicę pamiątkową z napisem ulicy[6][7][8][9]. W 1913 ulica została przydzielona do dzielnicy Śródmieście[10].
Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej ulica istniała pod nazwami Sobieskistrasse[11][12][13] oraz Kasernenstrasse[13][14]. W tym czasie ulicę otaczało od zachodu getto w Sanoku. Podczas walk w Sanoku w 1944 w ramach frontu wschodniego ulica była terenem zmagań zbrojnych; w budynku gimnazjum bronili się Niemcy, którzy w lipcu 1944 spalili położony od strony północnej budynek poczty[15].
W 1951 zmieniono nazwę na Jarosława Dąbrowskiego[16][17][14]. W okresie PRL przy ulicy powstały bloki mieszkalne, zaś obszar był określany jako „Osiedle Dąbrowskiego”[18]. W 1990 został przywrócony dla ulicy patronat Jana III Sobieskiego[14].
Zabudowa i mieszkańcy ulicy
Przychodnia i zespół gabinetów lekarskich pod numerem 1[19].
Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 6. W 1938 do tego adresu był przypisany lekarz dr Włodzimierz Karanowicz[23][24], który podczas okupacji niemieckiej przy ulicy Sobieskiego 6 urzędował jako Kreisarzt (lekarz powiatowy)[11][12][13][25]. Mieszkał tam także z rodziną przedwojenny lekarz powiatowy, dr Antoni Dorosz[26]. Pod numerem 6 ul. J. Dąbrowskiego mieszkał Stefan Gölis (1909-1959, syn Zygfryd)[27]. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[21].
Kamienice przy ul. Jana III Sobieskiego 8 i 10. Pierwotnym właścicielem był inż. Władysław Beksiński[28], następnie przejęli go jego spadkobiercy[29]. Przed 1939 pod numerami 4 i 6[20]. Do 1939 do numeru 4 byli przypisani: Jan Ptyś, skup i eksport jaj, który prowadził Wolf Krämer[30][31]. Budynki pod numerem 8 i 10 zostały wpisane do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[21].
Ulica Jana III Sobieskiego 9 w Sanoku. Pod adresem są zlokalizowane:
Piekarnia i punkt handlowy firmy Jadczyszyn[32]. Jest położony na skrzyżowaniu ulicy Jana III Sobieskiego w Sanoku i ulicy Sokolej po północnej stronie.
W tym miejscu stał obecnie nieistniejący budynek poczty, figurujący pod numerem ulicy 7[33], ulokowany poniżej gimnazjum przy zbiegu z ulicą Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Jego budowniczym na początku XX wieku był inż. Wilhelm Szomek, przez którego obiekt został wydzierżawiony na rzecz działającej w nim poczty[34]. Budynek został spalony przez Niemców na przełomie lipca i sierpnia 1944[34].
Dom przy ul. Jana III Sobieskiego 9, położony poniżej piekarni Jadczyszyn w kierunku północnym. Pierwotnie drewniany dom, później murowany, należał do pań Dydyńskich[35]. Pod numerem 9 zamieszkiwali Stanisław Domański z żoną Janiną[29]). Do 1939 pod numerem 9 ulicy funkcjonowała Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok[36]. Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej w domu funkcjonowały Deutsche Zollschule[37], Knabeschule (Szkoła Męska)[38][39]. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[21].
Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 12. Wybudowana przez Szymona Pijanowskiego, później należała do rodzin Edelheitów, Trendotów i Jankowskich. Przed 1939 oraz w okresie PRL pod numerem 8[40]; wówczas pod tym adresem byli przepisani: kopalnia nafty „Artur” w Tyrawie Solnej, inż. Leon Friedländer, adwokat Augustyn Nowotarski[41][24]. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[21].
Nieistniejący dom rodziny Rudaków. Przed 1939 pod numerem 10; mieszkał w nim przedsiębiorca budowlany Emil Rudak[24]. Podczas okupacji niemieckiej działała firma Bauunternehmung B. Kędzierski u. E. Rudak pod numerem ulicy 10a[12][13]. Budynek znajdował się poniżej kamienicy Trendotów[42].
Nieistniejący dom rodziny Drewińskich (orientacyjnie położony naprzeciw budynku przy ul. Teofila Lenartowicza 2), który został zlikwidowany w latach 70. XX wieku, a na jego miejscu powstał blok mieszkalny[43]. W domu zamieszkiwali Szymon Drewiński (przybyły do Galicji po 1831 z zaboru rosyjskiego, radny miejski w Sanoku[44]), jego żona Klara z rodu Rylskich oraz ich dzieci Sabina, Maurycy (lekarz[45], dyrektor Szpitala Powszechnego w Sanoku[46]), Teodozja (nauczycielka[47]).
Blok mieszkalny. W przeszłości ten obszar (pomiędzy domem 9 a ulicą Teofila Lenartowicza) należał do ukraińskiego towarzystwa Narodnyj Dom[48].
Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego (dawniej Zespół Szkół Ekonomicznych) pod numerem 23, w przeszłości koszary wojskowe. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[21].
Budynek pod numerem 24. Do 1954 pod tym adresem zamieszkiwał Maksymilian Siess[55]. W 1972 obiekt pod ówczesnym adresem ul. Jarosława Dąbrowskiego 24, stanowiący drewniany dom z XVIII wieku, przebudowywany w XIX w., został włączony do uaktualnionego wówczas spisu rejestru zabytków Sanoka[56].
Pod numerem 30 ulicy Jarosława Dąbrowskiego do końca życia zamieszkiwał profesor gimnazjalny Andrzej Grasela (zm. 1965)[57].
W 1911 przy ulicy zamieszkiwali wzgl. urzędowali sędzia Marian Kowiński, adwokat Jan Staruszkiewicz, lekarz powiatowy Jacek Jabłoński[58]. Przy ulicy był dom należący do rodzin Płazów i Gondylowskich, następnie do Lewickich, w którym zamieszkiwał Franciszek Kuszczak[59]. Ponadto w latach 30. II RP do ulicy byli przypisani Efroim Krämer (nr 166), Referat Spraw Inwalidów Wojennych, Samuel Schorr, prowadzący handel luster i szkła, adwokat dr Efraim Weidman[60][61]. Przy ulicy w domu mieszkał także szewc Franciszek Chrabąszcz[62].
W przeszłości gminnejewidencji zabytków Sanoka zostały wpisane budynki przy ulicy Jana III Sobieskiego pod numerami: 5, 6, 8, 9, 10, 12[64]. Do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015, zostały wpisane budynki pod numerami 5, 6, 8, 9, 10, 12, 16, 23 ulicy[21].
Przypisy
↑O dzielnicy. sanoksrodmiescie.pl. [dostęp 2015-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].
↑Marta Szramowiat. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Przemiany gospodarcze w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 31-32, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 364.
↑W toku wielu zmian nazw ulic w Sanoku w 1951 podjęto projekt przemianowania ulicy Jana III Sobieskiego na ulicę Jarosława Dąbrowskiego. Zob.: Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 137, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑Maria Łapiszczak: Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. II. Sanok: 2001, s. 47. ISBN 83-915388-1-8.
↑Borys Łapiszczak: Sanok w Galicji i Lodomerii (Judaika) na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. XIII. Sanok: Poligrafia, 2010, s. 72. ISBN 83-918650-7-1.
↑Borys Łapiszczak: Okupacja niemiecka Sanoka 1939-1944. Sanok na dawnej pocztówce i fotografii. Galicja i Lodomeria, Kresy Wschodnie, I wojna światowa. Cz. XV. Sanok: Poligrafia, 2012. ISBN 83-918650-9-6. Brak numerów stron w książce
↑Marcin Smoter. Próba reaktywacji Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w latach 1945-1949. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 143, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN0557-2096.
↑Ksiądz Pomidor. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 54. Ksiądz „Pomidor”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 157. ISBN 83-919470-9-2.