PROFILPELAJAR.COM

Perkuć
	rezerwat leśny
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Mezoregion	Równina Augustowska
Data utworzenia	1970
Akt prawny	M.P. z 1970 r. nr 27, poz. 228; M.P. z 1985 r. nr 17, poz. 135
Powierzchnia	209,82 ha
Ochrona	czynna
	Położenie na mapie gminy Płaska Perkuć
	Położenie na mapie Polski Perkuć
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Perkuć
	Położenie na mapie powiatu augustowskiego Perkuć
	53°53′22″N 23°20′00″E/53,889444 23,333333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rezerwat przyrody Perkuć – rezerwat przyrody położony na terenie gminy Płaska w powiecie augustowskim w województwie podlaskim.

Charakterystyka

Rezerwat powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970^[1]. Według aktu powołującego powierzchnia rezerwatu wynosiła 64,45 ha^[1]. W 1985 powierzchnia rezerwatu została powiększona do 209,82 ha^[2]. Według pomiarów nadleśnictwa z lat 2005–2014 powierzchnia ewidencyjna wynosi 208,44 ha i wymaga skorygowania w zarządzeniach^[3].

W aktach prawnych nie określono rodzaju, typu i podtypu rezerwatu^[4]. W materiałach Nadleśnictwa Płaska określany jest jako rezerwat leśny, zaś typ jego ekosystemu jako leśny i borowy^[5].

Celem ochrony w rezerwacie według aktu powołującego było zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych boru sosnowo-świerkowego typowego dla Puszczy Augustowskiej, o charakterze pierwotnym^[1]. Zarządzenie z 1985 określiło cel ochrony jako zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych związanych z zanikającym zbiornikiem wodnym^[2]. Program ochrony przyrody nadleśnictwa Płaska uszczegóławia cel ochrony jako zachowanie naturalnych, dobrze wykształconych zbiorowisk borów mieszanych sosnowo-świerkowych, zbiorowisk bagiennych okalających zarastające jezioro Kruglak, ekosystemu wodnego jeziora, jak również całości procesów ekologicznych rezerwatu^[5].

Rezerwat leży na obszarze Nadleśnictwa Płaska w obrębie Płaska w leśnictwie Mały Borek (oddziały 98, 99, 115, 116, 132, 133a-h, 150, 151a-h, 152a-f, 168a-f, 169a-h, 170a,b, 171a)^[5]. Długość granic rezerwatu wynosi około 8,8 km, z czego około 3,7 km to granica z lasami gospodarczymi, 3,9 km z wodami Kanału Augustowskiego i jeziorem Mikaszewo, a 1,2 km z drogą powiatową nr 1209B^[6].

Flora i fauna

Teren rezerwatu ma bogate ukształtowanie, dzięki czemu występuje w nim duża różnorodność zbiorowisk roślinnych charakterystycznych dla Puszczy Augustowskiej^[6].

W północnej i południowo-zachodniej części rezerwatu położone są wyniesienia morenowe, okalające zatorfione obniżenie z jeziorem Kruglak^[7]. Porasta je sosnowo-świerkowy bór mieszany z dość ubogim runem, ale dobrze rozwiniętą warstwą mchów^[7]. Dużą część jeziora zajmują zbiorowiska roślinności wodnej otoczone pierścieniem szuwaru^[7].

W północno-wschodniej części rezerwatu, u podnóża wyniesienia morenowego, występują niewielkie obszary grądu i olsu^[7].

Środkową i wschodnią część obniżenia w rezerwacie zajmują zbiorowiska torfowiskowe z brzozowo-świerkowym borem torfowcowym, na który składa się brzoza omszona i świerk pospolity z niewielką domieszką olszy czarnej i sosny^[7]. Dość duże powierzchnie zajmuje tu też bór świerkowy torfowcowy z dobrze rozwiniętą warstwą mchów (głównie torfowców) oraz zespoły turzyc^[7].

Przeciętny wiek drzew w rezerwacie według danych z 2015 wynosił 117 lat, udział siedlisk borowych 52,5%, zaś gatunków iglastych – 72,3%^[8].

Wybrane rośliny i grzyby na terenie rezerwatu objęte ochroną gatunkową:

ochrona całkowita: aldrowanda pęcherzykowata, kruszczyk błotny, storczyk męski, tajęża jednostronna, turzyca życicowa^[7]
ochrona częściowa: bagno zwyczajne, gnidosz błotny, torfowiec Girgensohna, torfowiec magellański, torfowiec ostrolistny, torfowiec błotny, torfowiec kończysty, torfowiec czerwonawy, widłak jałowcowaty, widłak wroniec, wawrzynek wilczełyko, bobrek trójlistkowy, grzybienie białe, smardz jadalny, szyszkowiec łuskowaty, chrobotek leśny^[9]

Badania z 1985 wykazały obecność na terenie rezerwatu przynajmniej ośmiu gatunków mrówek, zakładających gniazda w zmurszałych pniakach, w ziemi pod kamieniami oraz przy pniach świerków^[10]. Najliczniej występowała hurtnica pospolita, mniej licznie wścieklica uszatka, gmachówka cieśla i Myrmica laevinodis, zaś sporadycznie wścieklica Schencka, podziemnica cieniolubna, kartonówka zwyczajna i Camponotus vagus^[10].

Ochrona i zagrożenia

Obszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną^[11]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku^[4]. Rezerwat leży też na terenie obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” (PLB200002) w sieci Natura 2000^[12].

Od 2008 obowiązuje dla rezerwatu plan ochrony przyrody^[11]. Plan ten identyfikuje zagrożenia dla rezerwatu oraz sposoby ich eliminacji lub ograniczenia^[11]:

Zagrożenia	Działania ochronne
zagrożenia ze strony szkodników owadzich	monitoring stan sanitarnego lasu, inwentaryzacja posuszu, wykładanie pułapek feromonowych
presja turystyczna	kontrola porządku i przestrzegania przepisów, ograniczanie dzikiego biwakowania, konserwacja ławek, zadaszeń i tablic informacyjnych
zmniejszanie powierzchni siedlisk owadów związanych z martwymi i starymi drzewami	pozostawienie martwych i zamierających drzew, nieniosących ryzyka zasiedlenia owadami zagrażającymi trwałości lasu
redukcja liczebności ptaków związanych ze starymi dziuplastymi drzewami	zachowanie starodrzewi, zwłaszcza drzew dziuplastych
utrudniony dojazd pojazdów straży pożarnej i służby leśnej	oczyszczanie drogi, usuwanie przydrożnych uszkodzonych drzew
rozprzestrzenianie się pasożytów wśród ptaków zasiedlających budki lęgowe	czyszczenie budek lęgowych

Drzewostany sosnowe starszych klas wieku są w większości przerzedzone i w znacznym stopniu porażone przez hubę^[13]. Naturalne odnawianie się sosny jest hamowane przez dynamicznie rozwijający się świerk, co utrudnia spełnienie głównego celu rezerwatu, czyli zachowania zbiorowisk boru świerkowo-sosnowego^[13]. Na drzewostany siedlisk wilgotnych i bagiennych położonych w środkowej części rezerwatu przy jeziorze Kruglak negatywny wpływ mają nagłe zmiany stosunków wodnych, zwłaszcza podtopienia, powodujące usychanie drzew i powstawanie płazowin^[13].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody. [dostęp 2019-02-13].
↑ ^a ^b Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 13 czerwca 1985 r. zmieniające zarządzenie w sprawie uznania za rezerwaty przyrody. [dostęp 2019-02-13].
↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 21,24,108.
↑ ^a ^b Rezerwat przyrody Perkuć. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-02-13].
↑ ^a ^b ^c Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 21.
↑ ^a ^b Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 24.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 25.
↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 27.
↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 25–26.
↑ ^a ^b Krzysztofiak 1985 ↓, s. 140–141.
↑ ^a ^b ^c Rozporządzenie nr 6/08 wojewody podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Perkuć”. Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego. Nr 204. Poz. 2040 s. 17230–17232. [dostęp 2019-02-13].
↑ Natura 2000 – Standardowy formularz danych. Puszcza Augustowska PLB200002. Natura 2000. [dostęp 2019-02-13].
↑ ^a ^b ^c Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 26.

Bibliografia

Program ochrony przyrody. Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Płaska na okres 01.01.2015–31.12.2024. Białystok: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, 2015.
Lech Krzysztofiak. Rozmieszczenie i zagęszczenie gniazd mrówek w Puszczy Augustowskiej (Pojezierze Mazurskie). „Fragmenta Faunistica”. 10, s. 137–149, 1985.