Smardz jadalny

Smardz jadalny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

smardzowate

Rodzaj

smardz

Gatunek

smardz jadalny

Nazwa systematyczna
Morchella esculenta (L.) Pers.
Syn. Met. Fung. 2: 618 (Getynga, 1801)
Zasięg
Mapa zasięgu

Smardz jadalny, smardz zwyczajny (Morchella esculenta (L.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae)[1].

Systematyka

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Morchella, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Jest to gatunek typowy rodzaju smardz (Morchella). Zgodnie z zasadami nomenklatury botanicznej (dotyczącej także grzybów) przyjęto, że gatunek ten został poprawnie zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Karola Linneusza (jako Phallus esculentus) w Species Plantarum w 1753 r. Do rodzaju Morchella został przeniesiony przez Christiana Persoona w Synopsis methodica fungorum w 1801 r.[2] i zatwierdzony przez Eliasa Friesa w Systema mycologicum II w 1822 r.[3]

Ma ok. 100 synonimów naukowych. Niektóre z nich:

  • Helvella esculenta (L.) Sowerby 1797
  • Morchella conica Pers. 1818
  • Morchella conica var. angusticeps Peck 1912
  • Morchella esculenta var. rotunda (Fr.) I.R. Hall 1998
  • Morchella esculenta var. umbrina (Boud.) S. Imai 1954
  • Morchella esculenta var. vulgaris (Pers.) A. Gennari 2000
  • Morchella esculenta var rotunda Pers. 1801
  • Morchella esculenta ß vulgaris Pers. 1801
  • Morchella rotunda (Pers.) Boud. 1897
  • Morchella rotunda var. cinerea Boud. 1897
  • Morchella rotunda var. esculenta (L.) Jacquet. 1985
  • Morchella umbrina Boud. 1897
  • Morchella vulgaris (Pers.) Boud. 1897
  • Morellus esculentus (L.) Eaton 1818
  • Phallus esculentus L. 1753
  • Phallus esculentus L. 1753, var. esculentus[4].

Morfologia

Główka

Przeważnie wysokości 3–10 cm i 3–7 cm średnicy, barwy beżowej lub ochrowej (czasami szara lub prawie czarna), o owalnym lub stożkowatym pokroju (pusta w środku), przyrośnięta do trzonu, z nieregularnymi alweolami (wnękami) na powierzchni, między którymi żeberka ułożone są w sposób niewyróżniający żadnego kierunku[5][6].

Trzon

Długości 2–6 cm i 2–4 cm średnicy. Barwy kremowej, żółtej lub białawy, pusty w środku, o powierzchni chropowatej lub ziarnistej. U dojrzałych owocników podstawa trzonu jest rozszerzona i pofałdowana[5].

Miąższ

Białawy, kruchy, o woskowatej konsystencji, łagodnym smaku i korzennej woni[5].

Zarodniki

Eliptyczne, gładkie, o wymiarach 16–23 × 11–14 μm, o powierzchni często pokrytej kropelkami. Wysyp zarodników jest barwy żółtoochrowej[5].

Gatunki podobne

Występowanie i siedlisko

Występowanie smardza jadalnego potwierdzono na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Najwięcej stanowisk podano w Europie, występuje tu na całym jej obszarze[8]. W Polsce jest rzadki. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status R – gatunki rzadkie[9]. Występuje na terenie całego kraju, do 2020 r. podano około 260 jego stanowisk. Wymagają one jednak sprawdzenia co do prawidłowości oznaczenia gatunku, gdyż w ostatnim czasie dużo zmieniło się w taksonomii tych grzybów[10].

Grzyb podziemny. Rozwija się w lasach liściastych i mieszanych, także na łąkach i łęgach, często pod jesionami, czasami na wysypiskach porośniętych zielenią, na nawożonych glebach. W Europie owocniki wytwarza w kwietniu i maju. Według niektórych autorów jest grzybem mykoryzowym tworzącym związki ze świerkiem pospolitym, daglezją zieloną, modrzewiem, sosną wydmową i jesionem wyniosłym. Prawdopodobnie jednak są to słabe, fakultatywne związki biotroficzne[10].

Znaczenie

Kulinarne

Owocniki są jadalne, opisywane jako cenne pod względem spożywczym, smaczne, przydatne do obróbki zarówno świeże, jak i suszone, jednak w stanie surowym toksyczne dla człowieka[6].

Ochrona

W latach 1983–2014 podlegał ochronie ścisłej, a od 2014 roku objęty jest ochroną częściową. Zbiór owocników na użytek własny i pozyskiwanie do celów gospodarczych dopuszczalne jest tylko w ogrodach, uprawach ogrodniczych, szkółkach leśnych oraz na terenach zieleni[10].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 31 sierpnia 2012 r. znaczek pocztowy przedstawiający smardza jadalnego, o nominale 1,95 , w serii Grzyby w polskich lasach. Wydrukowano 300 000 sztuk, techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym. Autorem projektu znaczka była Marzanna Dąbrowska. Znaczek posiadał przywieszkę z piestrzenicą kasztanowatą[11].

Galeria

Przypisy

  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  2. Christian Persoon, Synopsis methodica fungorum, t. 2, 1801, s. 618.
  3. Elias Fries, Systema Mycologicum II, t. 1, 1822, s. 6.
  4. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  5. a b c d E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  6. a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  7. a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  8. Występowanie smardza jadalnego na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  9. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  10. a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  11. Marek Jedziniak: Grzyby w polskich lasach. www.kzp.pl. [dostęp 2023-05-21]. (pol.).

Read other articles:

بلاندونم مانور     الإحداثيات 40°48′54″N 73°41′57″W / 40.815°N 73.699166666667°W / 40.815; -73.699166666667  [1] تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2]  التقسيم الأعلى مقاطعة ناسو  خصائص جغرافية  المساحة 1.310675 كيلومتر مربع (1 أبريل 2010)  ارتفاع 11 متر  عدد السكان &#...

 

Institut des hautes études de défense nationale Situation Création 1936 Type Établissement public à caractère administratif Siège Paris France Coordonnées 48° 51′ 09″ N, 2° 18′ 13″ E Organisation Directeur Général de corps d'armée Benoît Durieux Présidente du conseil d’administration Sylvie Bermann Organisations affiliées Premier ministre Site web https://www.ihedn.fr/ modifier  L’Institut des hautes études de Défense nationale...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Ipeľ – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2009) (Learn how and when to remove this template message) Eipel redirects here. For the town in the Czech Republic, see Úpice. River in Slovakia and HungaryIpeľIpeľ river near ŠahyCurrent and wa...

Untuk penghargaan militer Polandia, lihat Ordo Salib Militer dan Salib Militer (Polandia). Military Cross Military Cross Dianugerahkan oleh Britania Raya dan Persemakmuran Jenis Dekorasi militer Persyaratan penerima Britania, (dulunya) Persemakmuran, dan pasukan sekutu Dianugerahkan atas dasar ... gallantry during active operations against the enemy.[1] Status Masih diberikan Keterangan Salib perak dengan lengan persegi, Royal Cypher di bagian tengah (bagian depan)(bagian belakang) da...

 

Stasiun Kras D23 Tampak luar Stasiun Kras, 2020LokasiJalan Stasiun KrasPurwodadi, Kras, Kediri, Jawa Timur 64172IndonesiaKoordinat7°56′44″S 111°57′50″E / 7.94556°S 111.96389°E / -7.94556; 111.96389Koordinat: 7°56′44″S 111°57′50″E / 7.94556°S 111.96389°E / -7.94556; 111.96389Ketinggian+75 mOperator KAI Commuter Letakkm 170+979 lintas Bangil-Blitar-Kertosono[1] Jumlah peron2 (satu peron sisi yang rendah dan satu per...

 

† Человек прямоходящий Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапсиды�...

Not to be confused with Patuxent people or Pawtucket tribe. Village in Massachusetts, United StatesPatuxet VillageVillageHistoric area of the Patuxet tribeCoordinates: 41°57′30″N 70°40′04″W / 41.95833°N 70.66778°W / 41.95833; -70.66778CountryUnited StatesStateMassachusettsCountyPlymouthSettledlate 15th or 16th centuryDefunct~1617Elevation[1]187 ft (57 m)Population0 Historical Native American Tribal Territories of Southern New England The P...

 

Romanian jurist and politician Cristian DiaconescuDiaconescu in 2009Leader of the People's Movement PartyIn office7 March 2021 – 19 February 2022Preceded byEmil-Marius Pașcan (Acting)Succeeded byEugen TomacMinister of Foreign AffairsIn office24 January 2012 – 7 May 2012Prime MinisterEmil BocMihai Răzvan UngureanuPreceded byTeodor BaconschiSucceeded byAndrei MargaIn office22 December 2008 – 1 October 2009Prime MinisterEmil BocPreceded byLazăr ComănescuSucce...

 

Lambang TurkmenistanVersions2000-20031992-2000DetailPemangkuTurkmenistanMustakaBulan sabit dan lima bintangPerisaiLingkaran biru dengan gambar kuda Akhal-Teke di dalam sebuah lingkaran merah dengan lima buah karpet dan dikelilingi beberapa tangkai gandum dan tujuh bunga.Elemen lainLambang berada di dalam bintang bersudut delapan Rub al-hizb Lambang Turkmenistan digunakan saat kemerdekaan dari Uni Soviet pada tahun 1991. Lambang ini menampilkan bintang bersudut delapan (Rub al-hizb) yang merup...

EthnologueHistoireFondation 1951CadreType Publication scientifiquePays  États-UnisOrganisationPropriétaire SIL InternationalSite web (en) www.ethnologue.commodifier - modifier le code - modifier Wikidata Ethnologue, Languages of the World, souvent abrégé en Ethnologue, est une publication de SIL International visant à inventorier toutes les langues du monde. Publiée en version sur papier depuis 1951, elle est également disponible sur internet depuis 1997. Historique La premi...

 

坐标:43°11′38″N 71°34′21″W / 43.1938516°N 71.5723953°W / 43.1938516; -71.5723953 此條目需要补充更多来源。 (2017年5月21日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目,无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者:请搜索一下条目的标题(来源搜索:新罕布什尔州 — 网页、新闻、书籍、学术、图像),以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源...

 

Stirena akrilonitril Nama Nama lain SAN Penanda Nomor CAS 9003-54-7 Y 3DMet {{{3DMet}}} ChemSpider none Nomor EC Nomor RTECS {{{value}}} CompTox Dashboard (EPA) DTXSID50895140 Sifat Rumus kimia (C8H8)n-(C3H3N)m Massa molar variable Kecuali dinyatakan lain, data di atas berlaku pada suhu dan tekanan standar (25 °C [77 °F], 100 kPa). Y verifikasi (apa ini YN ?) Referensi Stirena akrilonitril (SAN) adalah plastik kopolimer tahan panas...

Cet article concerne la langue kighize. Pour le peuple kirghiz, voir Kirghizes. Kirghizeкыргыз тили, кыргызчаقىرعىزچا, قىرعىز تىلى Pays Kirghizistan, Tadjikistan, Chine, Afghanistan, Russie Nombre de locuteurs 4 331 020[1] Typologie SOV, agglutinante, accusative, à accent d'intensité Classification par famille - langues turciques - langues kiptchak - groupe kiptchak méridional (aralo-caspien) - kirghiz Statut officiel Langue officielle Kir...

 

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言,清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日(哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統) 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

 

  هفيزد هفيزد (إفانو-فرانكيفسكا) هفيزد (إفانو-فرانكيفسكا) تقسيم إداري البلد أوكرانيا  [1] خصائص جغرافية إحداثيات 48°40′53″N 24°32′38″E / 48.681388888889°N 24.543888888889°E / 48.681388888889; 24.543888888889   المساحة 1455 كيلومتر مربع  الارتفاع 399 متر  معلومات أخرى التوقيت ت ع م+02:00 (...

52°27′39″N 09°41′06″E / 52.46083°N 9.68500°E / 52.46083; 9.68500 مطار هانوفر لانغنهاغن Flughafen Hannover-Langenhagen   مطار هانوفر لانغنهاغن إياتا: HAJ – ايكاو: EDDV موجز نوع المطار عام يخدم هانوفر البلد ألمانيا  الموقع لانغنهاغن -  ألمانيا الارتفاع 56 م؛ 183 قدم إحداثيات 52°27′39″N 09°41′06″E /...

 

Кинг Видорангл. King Vidor Дата рождения 8 февраля 1894(1894-02-08)[1][2][…] Место рождения Галвестон, Техас, США Дата смерти 1 ноября 1982(1982-11-01)[1][2][…] (88 лет) Место смерти Пасо-Роблес[вд], Сан-Луис-Обиспо, Калифорния, США Гражданство  США[3] Профессия кин�...

 

Pashtun tribal confederacy Karrani redirects here. For the dynasty in Bengal founded by the tribe, see Karrani dynasty. Karlāṇī or Karrani (Pashto: کرلاڼي) is a Pashtun tribal confederacy.[1] They primarily inhabit the FATA region of Khyber Pakhtunkhwa province of Pakistan and certain parts of eastern Afghanistan. In the 16th century the Karlani founded the Karrani dynasty, the last dynasty to rule the Bengal Sultanate. KarlaniکرلاڼيEthnicityPashtunLocationAfghanistan,...

Japanese footballer Genki Haraguchi Haraguchi with Japan in 2018Personal informationDate of birth (1991-05-09) 9 May 1991 (age 33)Place of birth Kumagaya, Saitama, JapanHeight 1.78 m (5 ft 10 in)[1]Position(s) Attacking midfielderYouth career Konan Minami SSS2004–2009 Urawa Red DiamondsSenior career*Years Team Apps (Gls)2008–2014 Urawa Red Diamonds 167 (33)2014–2018 Hertha BSC 91 (4)2018 → Fortuna Düsseldorf (loan) 13 (1)2018–2021 Hannover 96 94 (15)2021...

 

Men at the 2010 Asian GamesVenueAoti Hockey FieldDate15 November 2010 (2010-11-15) – 25 November 2010 (2010-11-25)Competitors160 from 10 nationsMedalists   Pakistan  Malaysia  India← 20062014 → Field hockey at the2010 Asian Gamesmenwomenvte Main article: Field hockey at the 2010 Asian Games The men's field hockey tournament at the 2010 Asian Games was held in Guangzhou, China, from Novembe...