Obszar zbliżony do zajmowanego przez te dzielnice nazywany jest współcześnie Przymorzem.
Historyczne
Przymorze, wbrew nazwie, nie sięgało pierwotnie do kąpieliska. Morfogenetycznie, obszar nadmorskiego Parku im. Ronalda Reagana należy bowiem do Jelitkowa. Przez większość czasu istnienia Przymorza, określeniem tym nazywano północny fragment współczesnego Przymorza Małego, od ul. Piastowskiej na północ, a także południową część dzisiejszej dzielnicy Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia. Całość była skupiona wokół Potoku Oliwskiego i stanowi jednostkę morfogenetyczną Przymorze[2]. Części południowa i wschodnia dzielnicy zaliczane są do jednostki morfogenetycznej Zaspa[3]; w jej skład wchodzą m.in. Czarny Dwór, Czerwony Dwór i Biały Dwór[4].
Historia
Pierwsze wzmianki o wsi Przymorze pochodzą z XI wieku[5], kiedy to wieś ta była dobrem klasztoru Cystersów w Oliwie. Dawniej wieś wzmiankowana jako Primore w 1279 i Prsimore w 1283[6]. Około roku 1540 Przymorze przeszło w posiadanie Jana Konerta (Conrada), który wybudował młyn na Potoku Oliwskim zwany Kuźnią Konrada (Konradshammer - leżący poza granicami współczesnego Przymorza).
W 1591 teren w rejonie ul. Subisława nad Potokiem Oliwskim został przekazany Janowi Doręgowskiemu. Powstały tam duży dwór i kuźnicażelaza (później miedzi) czynna do około 1750. W 1672 właścicielem nieruchomości został Gottfried Günter, a od jego nazwiska dwór nazwano Güntershof. W 1736 działała tam kuźnica miedzi, w drugiej połowie XVIII wieku przekształcona w kaszarnię, kolejno w olejarnię (w 1786), następnie w zakład, w którym odlewano żeliwo do produkcji karabinów, później maszyn (do 1860). W 1863 powstał tam młyn zbożowy[7]; po dewastacji została wykonana w latach 1994-1999 rekonstrukcja na oryginalnych fundamentach[8].
W 1874 Przymorze stało się wsią gminną w okręgu urzędowym Zaspa. W 1907 weszło w skład ówczesnego miasta Oliwy, a następnie wraz z nią w granice administracyjne miasta Gdańska w 1926.
W 1957 dla obecnej dzielnicy próbowano wprowadzić nazwę Kowacze, następnie Oliwa - Przymorze, jednak ostatecznie przyjęto nazwę działającej tu od 1959 spółdzielni mieszkaniowej[9].
10 czerwca 1959 przy ul. Śląskiej wmurowano kamień węgielny pod pierwszy budynek Spółdzielni Mieszkaniowej Przymorze[10]. W pierwszej kolejności zrealizowano projekt tzw. Przymorza Małego (autorzy: zespół W. Andersa, J. Kołodziejskiego, C. Swędrzyńskiego), dopiero później na terenach położonych bliżej morza powstało Przymorze Wielkie. W sumie SM Przymorze od 1960 do 1981 wybudowała 15252 mieszkania w ponad 100 blokach[6].
↑Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 92.