Potok Oliwski (Radosna Struga) (kaszub. Òlëwskô Strëga) (w dolnym odcinku zwany również „Potokiem Jelitkowskim” bądź „Jelitkowską Strugą”) – jeden z głównych cieków odwadniających obszar Lasów Oliwskich, spływający ze strefy krawędziowej wysoczyzny kaszubskiej znajdującej się na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i uchodzący bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej.
Przebieg
Źródła znajdują się na wysokości ok. 140 m n.p.m. w Złotej Karczmie. W początkowym biegu przecina drogę ekspresową S6, i dalej w swym odcinku źródłowym płynie wartkim nurtem poprzez Dolinę Bobrów. Wpływając do Doliny Radości przyjmuje stosunkowo duży lewy dopływ (Potok Zajączkowski, zwany też Dziczym Potokiem[2]) zwiększający w dwójnasób ilość wiedzionej wody.
Dysponując od tego miejsca znaczną ilością wód został w przeszłości zagospodarowany poprzez wykorzystanie energii spadku. Na jego drodze (aż niemal po same ujście) wybudowany został szereg urządzeń, z których najbardziej znane są młyny[3] oraz Kuźnia Wodna w Oliwie.
Potok płynie dalej poprzez Oliwę, zasilając w wodę stawy parkowe, a następnie w kierunku wschodnim aż po swe ujście w Jelitkowie.
Jest jednolitą częścią wód powierzchniowych Potok Oliwski o typie potok nizinny (PN). Do 2023 miał kod PLRW20001847994, następnie PLRW20000947994[6]. W 2022 jego potencjał ekologiczny oceniono jako słaby, o czym zadecydował stan makrobezkręgowców bentosowych, podczas gdy parametry fizykochemiczne z reguły mieściły się w kryteriach stanu dobrego[7].
Historia
Do 1945 roku dolna część przepływu potoku nosiła nazwę niemieckąGlettkaubach.
Przy Potoku Oliwskim i jego dopływach funkcjonowało w ciągu wieków ponad dwadzieścia młynów[8] i zakładów przemysłowych pracujących dzięki sile wody. Numerowane były pod prąd potoku – od I młyna w Jelitkowie, do XXIV w Dolinie Krzaczastego Młyna[9]. Zespół młynów nad Potokiem Oliwskim w większości został zniszczony przez czas i różne okoliczności (wojny, pożary, brak gospodarza). Dokonane w przeszłości zagospodarowanie całego potoku jest przykładem na wykorzystanie naturalnych możliwości środowiska do rozwoju gospodarczego określonej przestrzeni osiedleńczej. Ten unoszący się w przestrzeni duch miejsca (genius loci) spowodował, iż właśnie w Dolinie Radości w oparciu o wody potoku, założył swoje poletko doświadczalne Instytut Budownictwa Wodnego PAN.
Ostatnimi czasy obserwuje się nasilone parcie miasta dążącego w swej ekspansji do własnego zagospodarowania (zabudowy) tego obszaru. Widomym dowodem tego nacisku jest nadanie obiektowi fizjograficznemu jakim jest Dolina Radości miana osiedla.
↑Dariusz Podbereski, Marcin S. Wilga: Wędrówki Przyrodnicze, Trasy wycieczek przyrodniczych. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1995, s. 19. ISBN 83-85843-48-5.