Pierwsza Dzielnica

Pierwsza Dzielnica od strony zachodniej w marcu 2023 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Bogucice
Data budowy	od maja 2019
Architekt	Przemo Łukasik i Łukasz Zagała
Położenie na mapie Katowic Pierwsza Dzielnica
Położenie na mapie Polski Pierwsza Dzielnica
Położenie na mapie województwa śląskiego Pierwsza Dzielnica
50°15′57,6″N 19°02′04,1″E/50,266000 19,034472
Multimedia w Wikimedia Commons

Pierwsza Dzielnica – osiedle mieszkaniowe w Katowicach, położone w rejonie ulic H.M. Góreckiego i T. Dobrowolskiego, w dzielnicy Bogucice, w rejonie katowickiej Strefy Kultury.

Osiedle wzniesiono na terenach dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, a jego inwestorem jest katowicka spółka TDJ Estate. Zostało ono zaś zaprojektowane przez bytomską pracownię Medusa Group, a głównymi architektami kompleksu byli Przemo Łukasik i Łukasz Zagała. Osiedle zaprojektowano jako kompleks ogólnodostępny, składający się z dziewięciu wieżowców mieszkalnych otoczonych przestrzenią parkową. Budowa osiedla ruszyła w maju 2019 roku, a pierwszy etap składający się z trzech budynków oddano do użytku w III kwartale 2021 roku.

Pierwsza Dzielnica położona jest w północnej części Katowic, około 600 metrów od centrum miasta^[1], w granicach dzielnicy Bogucice^[2], w rejonie ulic H.M. Góreckiego i T. Dobrowolskiego^[3].

Osiedle to powstało na terenach poprzemysłowych dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”^[4], w bezpośrednim sąsiedztwie Strefy Kultury obejmującej halę widowiskowo-sportową „Spodek”, Międzynarodowe Centrum Kongresowe, siedzibę Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Muzeum Śląskie w Katowicach^[3].

Najbliższy przystanek transportu miejskiego ZTM znajduje się w odległości 310 metrów od osiedla – jest to przystanek autobusowy Katowice Strefa Kultury Muzeum Śląskie^[5], zaś w odległości 370 m znajduje się przystanek Katowice Strefa Kultury NOSPR^[1].

Początki osiedla mieszkaniowego Pierwsza Dzielnica sięgają 2015 roku. W tym czasie tereny przyszłego osiedla należały do firmy Eurostar Real Estate. Zostały one wystawione na licytację komorniczą, a pierwsza z nich miała odbyć się w styczniu 2015 roku, lecz na wniosek jednego z wierzycieli została ona wstrzymana. Później ten sam wierzyciel poprosił o ogłoszenie przetargu na zbycie nieruchomości. Druga licytacja została zaplanowana na 22 września 2015 roku w sali konferencyjnej Hotelu „Monopol”, a wstępne zainteresowanie działkami przy Muzeum Śląskim w Katowicach było duże. Cena wywoławcza gruntów o powierzchni 50 535 m² wynosiła 10,132 mln zł^[6]. Działki te nabyła za 20 mln złotych firma TDJ Estate z przeznaczeniem na budowę nowego osiedla mieszkaniowego^[7].

W dniu 16 października 2015 roku do biura Rady Miasta Katowice wpłynął projekt uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów m.in. przyszłego osiedla Pierwsza Dzielnica. Władze miasta chciały określić kierunek rozwoju tej części miasta i zagwarantować możliwość powstania tu obiektów usługowych i mieszkaniowych o wysokim standardzie^[8]. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic: Katowickiej i H.M. Góreckiego – część I został uchwalony przez Radę Miasta Katowice 28 maja 2020 roku^[9].

W dniu 28 grudnia 2016 roku Urząd Miasta Katowice wydał decyzję o warunkach zabudowy dla pierwszego etapu osiedla. Pierwotnie inwestor zaplanował dwa budynki z około 100 mieszkaniami, a ich wysokość miała być zróżnicowana – jeden z sześcioma piętrami, a drugi z siedmioma. Spółka TDJ Estate zorganizowała konkurs architektoniczny, który miał wyłonić pracownię odpowiedzialną za zaprojektowanie nowego osiedla. Trzy pracownie zostały później zaproszone do dalszych rozmów, by wspólnie opracować ostateczny kształt osiedla^[10]. O rozstrzygnięciu konkursu architektonicznego inwestor poinformował w styczniu 2017 roku. Do współpracy przy projektowaniu osiedla wybrano bytomskie studio projektowe Medusa Group^[11]. Zwycięski zespół zobowiązany był do wystąpienia do władz miasta o ustalenie warunków zabudowy, zaś zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wskazały tereny przyszłego osiedla jako obszar pod strategiczne inwestycje o wysokiej intensywności^[4].

Plany budowy osiedla budziły w niektórych środowiskach kontrowersje. Przeciw budowie osiedla w tej skali protestowała m.in. Alicja Knast – ówczesna dyrektor Muzeum Śląskiego w Katowicach, a także niektórzy mieszkańcy Katowic. Wynikało to z lokalizacji inwestycji – bliskość Strefy Kultury, a także jej skali – bryły miały przewyższyć zabudowę Muzeum Śląskiego w Katowicach i zdominować przestrzeń^[12]. Obawiano się też, że drogie apartamentowce pogłębią gentryfikację tego obszaru miasta^[13]. Sprawa ta stała się szczególnie głośna na przełomie 2017 i 2018 roku, a Alicja Knast w tej sprawie doprowadziła m.in. do zwołania Wojewódzkiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej 12 stycznia 2018 roku^[14].

W maju 2019 roku spółka TDJ Estate wybrała generalnego wykonawcę pierwszego etapu inwestycji – została nią wówczas spółka Chemobudowa-Kraków. Jeszcze w tym samym okresie rozpoczęła się realizacja pierwszego etapu osiedla, składającego się z trzech dwunastokondygnacyjnych budynków^[15]. Również na początku maja 2019 roku ogłoszono też nazwę dla nowego osiedla – „Pierwsza Dzielnica”. Nazwa ta wg inwestora ma podwójne znaczenie: po pierwsze podkreśla ona położenie osiedla, które miało stworzyć nową tkankę miejską, w centrum Katowic, a z drugiej stronie nawiązuje do historii Katowic, których to zalążkiem był obszar pomiędzy Kuźnicą Bogucką i hutą „Fanny”^[15].

Na początku czerwca 2019 roku ruszyła sprzedaż mieszkań i lokali usługowych pierwszego etapu inwestycji^[16]. Biuro sprzedaży Pierwszej Dzielnicy działało przy placu Sławika i Antalla 1, w budynku Międzynarodowego Centrum Kongresowego^[17]. W połowie lipca 2019 roku na placu budowy pojawił się pierwszy żuraw wieżowy. W tym czasie trwały zaś prace ziemne pod parking podziemny, wykonywano tzw. „poduszki” z kruszywa na warstwie betonów podkładowych, a także rozpoczęły się prace nad montażem zbrojenia płyty fundamentowej^[18]. W połowie sierpnia 2019 roku poziom rezerwacji mieszkań pierwszego etapu Pierwszej Dzielnicy przekroczył 70%. Wówczas trwały intensywne prace przy budowie płyty fundamentowej, a poziom jego zaawansowania różnił się od segmentu kompleksu budynków^[19].

W styczniu 2020 roku prace na kondygnacjach podziemnych stopniowo zmierzały ko końcowi, a w niektórych segmentach sięgały już 1. i 2. piętra^[20]. W kwietniu 2020 roku kontynuowano prace nad konstrukcją budynków. Do tego czasu zaś ukończono prace konstrukcyjne segmentów D i E pomiędzy głównymi budynkami. W budynku A przygotowywano w tym czasie elementy pionowe dla kondygnacji 5., w budynku B prace trwały na kondygnacji 3., zaś w części C na kondygnacji 4. Na niższych kondygnacjach do tego czasu zamontowano już pierwsze prefabrykowane balkony. Zakończono prace murowe w garażach podziemnych, a także powstały ściany działowe pomieszczeń technicznych. Prowadzono także m.in. prace nad montażem instalacji technicznych^[21].

Do września 2020 roku trzy wieżowce pierwszego etapu Pierwszej Dzielnicy osiągnęły docelową wysokość. Wykonano do tego czasu wszystkie ściany zewnętrzne i elementy żelbetowe. W tym okresie trwały prace nad elewacjami, wykonywanymi ze spieków kwarcowych, a także trwały przygotowania do montażu zewnętrznej warstwy elewacji. W budynkach w różnym stopniu zaawansowania wykonywano wylewki i wykończenia ścian, instalowano stolarkę okienną oraz przygotowywano szyny pod montaż paneli na balkonach i tarasach. W garażach podziemnych prace zmierzały już do końca^[22]. Do tego czasu sprzedano zaś około 85% mieszkań^[22].

W listopadzie 2020 roku elewacje budynków były wykonane w 90%. Trwały m.in. prace nad systemem Lumon 6. Od strony ulicy H.M. Góreckiego trwały zaś roboty nad montażem żelbetowych prefabrykowanych schodów, a jednocześnie prowadzono ostatnie prace związane ze zjazdami do garaży podziemnych. Wewnątrz budynków rozpoczęto prace przy montażu stolarki drzwiowej i aluminiowej, a na podłodze holu windowego w wieży A położono pierwsze płytki. W części usługowej 3 z 4 segmentów zostały już zaszklone. Do tego czasu sprzedano 90% mieszkań^[23].

W marcu 2021 roku prowadzono prace porządkowe. Czyszczono elewacje, mieszkania i części wspólne, na paterach trwały roboty związane z wykończeniem strefy wejściowej, stropów i ścian. Kontynuowano także roboty drogowe^[24]. Prace przy realizacji pierwszego etapu osiedla ukończono w połowie 2021 roku^[25], zaś jego oddanie do użytku nastąpiło w III kwartale 2021 roku^[1], zaś we wrześniu tego samego roku otwarte zostało przedszkole^[26]. Pierwsza Dzielnica stała się jednym z najdroższych osiedli w województwie śląskim. Pod koniec sierpnia 2021 roku mieszkania na rynku wtórnym na osiedlu kosztowały ponad 12 tysięcy złotych za m²^[27].

W dniach 5 i 9 marca 2021 roku TDJ Estate uzyskał pozwolenie na budowę czterech kolejnych budynków Pierwszej Dzielnicy^[28], zaś w pierwszej kolejności inwestor postanowił wybudować dwa z nich^[29]. Na początku listopada 2021 roku inwestor rozpoczął sprzedaż mieszkań w ramach drugiego etapu Pierwszej Dzielnicy^[30].

Dwie inwestycje TDJ Estate – osiedle Pierwsza Dzielnica i kompleks biurowców .KTW we wrześniu 2022 roku zostały polskimi laureatami międzynarodowego konkursu European Property Awards 2022, z czego Pierwsza Dzielnica w kategorii Residential High-rise Architecture^[31][32].

Na początku sierpnia 2024 roku rozpoczęły się prace budowlane nad trzecim etapem osiedla, w którym zaprojektowano dwa siedemnastopiętrowe budynki^[33].

Projekt architektoniczno-urbanistyczny Pierwszej Dzielnicy został opracowany przez bytomską pracownię Medusa Group^[34], zaś głównymi architektami osiedla byli Przemo Łukasik i Łukasz Zagała^[35].

Na osiedlu mieszkaniowym zaprojektowano łącznie dziewięć budynków mieszkalnych^[30] rozlokowanych w formie punktowej celem zapewnienia większej powierzchni zieleni, dobrego nasłonecznienia i otwartej przestrzeni międzybudynkowej^[15]. Architekci zastosowali zamiast form zieleni w postaci zieleńców czy trawników międzyblokowych rozwiązania o charakterze parkowym. W ten sposób starano się zrezygnować z tworzenia miejskich wysp ciepła^[34]. W pierwszym etapie osiedla wytyczono ścieżki i postawiono elementy małej architektury, zaś w całym kompleksie zaprojektowano place zabaw, siłownie plenerowe, miejsca dla dorosłych do gry w szachy i piłkarzyki, a wokół całego zielonego dziedzińca rolkostradę, bieżnię oraz miejsca spacerowe^[36]. Zaprojektowano także trasę w dawnym przebiegu ulicy Bogucickiej, by ułatwić mieszkańcom centralnej części Bogucic dojście do centrum Katowic i korzystanie z transportu miejskiego^[37]. Cała przestrzeń Pierwszej Dzielnicy jest w zamyśle projektantów ogólnodostępna^[34].

W ramach pierwszego etapu osiedla powstały trzy dwunastokondygnacyjne budynki o wysokości 42 m^[38], zintegrowanych ze sobą wspólnym parterem usługowym. W budynkach tych znajduje się łącznie 265 mieszkań, z czego ponad połowę to mieszkania duże (trzy- i czteropokojowe o metrażach 59-94 m²). Największe z nich powstały na najwyższych kondygnacjach, a ich metraż wynosi 102-235 m². Część mieszkań to także kawalerki i mieszkania dwupokojowe^[15]. Metraż 13 lokali usługowo-handlwoych to 28-292 m²^[16]. Pod tą częścią osiedla znajduje się parking podziemny dla 292 samochodów oraz 6 motocykli, a także stacja ładowania samochodów elektrycznych^[15]. Powierzchnia całkowita obiektów powstałych w pierwszym etapie wynosi 38 090 m², a powierzchnia użytkowa 16 100 m²^[32]. Na kilkunastu różnych poziomach terenu wokół budynków pierwszego etapu Pierwszej Dzielnicy znajdują się tarasy i siedziska z desek kompozytowych oraz schody łączące poziom ulicy z kompleksem budynków. Pośród nich powstały tereny zieleni z bylinami, trawami ozdobnymi, krzewami i drzewami (sosny i brzozy)^[24].

W drugim etapie osiedla Pierwsza Dzielnica zaprojektowano dwa szesnastopiętrowe budynki o wysokości około 55 m, mieszczące łącznie 256 mieszkań i apartamentów o zróżnicowanych metrażach, lokale usługowe oraz pomieszczenia wspólne dla mieszkańców, zaś pomiędzy nimi zaprojektowano przestrzenie rekreacyjne, trasę spacerową oraz bieżnię i rolkostradę. W podziemiach budynków zaprojektowano parking podziemny z 264 miejscami postojowymi, komórki lokatorskie oraz stacje do ładowania samochodów elektrycznych^[30].

Trzeci etap to dwa siedemnastopiętrowe budynki z 255 mieszkaniami i apartamentami zróżnicowanych metrażach uzupełnione o cztery lokalne handlowo-usługowe w każdym z budynków. Zaprojektowano w nich także lobby, wózkownie, rowerownie i komórki lokatorskie, a wokół nich tereny zielone z rolkostradą^[33]. W podziemiach zaplanowano natomiast podziemny parking z 262 miejscami postojowymi oraz stacje ładowania samochodów elektrycznych^[39].

Elewacja budynków tworzących Pierwszą Dzielnicę składa się z dwóch warstw. Zewnętrzna tworzy systemy szklenia przy balkonach i tarasach w systemie Lumon 6^[22], zaś do części mieszkalnej przylega bezpośrednio warstwa zbudowana z grafitowych kwarcowych płyt o strukturze kamienia^[24]. W loggiach zastosowano szklane panele, które w wybranych fragmentach można przesuwać^[16]. Mieszkania wyróżniają się ponadstandardową wysokością pomieszczeń – w zależności od kondygnacji wynosi ona od 275 do 300 cm^[16]. Budynki na osiedlu Pierwsza Dzielnica zostały wyposażone w takie udogodnienia, jak m.in.: komórki lokatorskie, całodobowa ochrona i monitoring, dwupoziomowe parkingi podziemne, stacje ładowania pojazdów elektrycznych, rowerownie i wózkownie, aplikacja budynkowa na telefon^[40] czy inteligentne skrzynki pocztowe^[41]. Na najwyższych piętrach zastosowano zaś instalacje przygotowane do montażu klimatyzacji^[16].

Części wspólne budynków, jak korytarze, hole i windy oznakowano przygotowanym przez Medusę Group systemem identyfikacji wizualnej^[16]. Grafiki zdobiące ściany części wspólnych budynków zaprojektowało zaś interdyscyplinarne biuro Kolektyf i przedstawiają architekturę i maszyny górnicze (opowiadają o historii kopalni „Katowice”^[36]), a dominują w nich czerwień i czerń. Odpowiadają oni również za adaptację systemu identyfikacji wizualnej osiedla^[42].

Inwestorem osiedla jest katowicka spółka deweloperska TDJ Estate, która w Katowicach postawiła także m.in. wieżowce .KTW czy osiedle Franciszkańskie^[43].

Na parterach budynków osiedla znajdują się ogólnodostępne pasaże usługowe^[44] – pierwszym etapie osiedla lokali jest łącznie 13^[15], a w marcu 2023 roku na osiedlu prócz przedszkola funkcjonowały: salon masażu tajskiego (ul. H.M. Góreckiego 13)^[45] oraz winiarnia Wine Taste (ul. H.M. Góreckiego 13)^[46]. W najbliższym otoczeniu Pierwszej Dzielnicy położone są różnego typu placówki publiczne, oświatowe i handlowo-usługowe, związane m.in. z zaspokajaniem podstawowych potrzeb^[3].

Przedszkole znajduje się w budynku A, w lokalu o powierzchni 331 m². Projekt przedszkola opracowała pracownia Medusa Group^[24]. Program nauczania w przedszkolu został oparty na fazach rozwoju dzieci i przy otwarciu na współpracę z rodzicami, na tutoring. W placówce znajdują się trzy sale dla trzech grup dzieci, w każdej z nich łazienka z toaletami, a w najmłodszej grupie także prysznic. Przedszkole posiada łącznie 72 miejsca^[47]. Poza przedszkolem w Pierwszej Dzielnicy, do najbliższych placówek oświatowo-wychowawczych według stanu z listopada 2022 roku należą m.in. Miejskie Przedszkole nr 20 w Katowicach (210 m) i Szkoła Podstawowa nr 62 im. Józefa Kocurka w Katowicach (310 m)^[1].

Na osiedlu wydzielono kilka wspólnych przestrzeni dla mieszkańców Pierwszej Dzielnicy – przy pierwszym etapie osiedla są to: Strefa Kreatywna (wyposażona m.in. w strefę majsterkowicza, kącik malarski czy przestrzeń ekspozycyjną), Strefa Relaksu (wyposażona m.in. w kącik zabaw, pralko-suszarki czy miejsca do czytania) i Strefa Spotkań (zawiera miejsce do coworkingu i aneks kuchenny)^[48]. Firma TDJ Estate wraz z zarządcą nieruchomości – firmą Integrum Management prowadziły także inicjatywy mające na celu integrację mieszkańców oraz najemców osiedla, jak np. zorganizowany 3 czerwca 2022 roku Dzień Sąsiada^[49].