Parchowo

Parchowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Mikołaja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

bytowski

Gmina

Parchowo

Liczba ludności (2008)

1019 (1098 sołectwo)

Strefa numeracyjna

59

Kod pocztowy

77-124[2]

Tablice rejestracyjne

GBY

SIMC

0748840

Położenie na mapie gminy Parchowo
Mapa konturowa gminy Parchowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parchowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Parchowo”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Parchowo”
Położenie na mapie powiatu bytowskiego
Mapa konturowa powiatu bytowskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Parchowo”
Ziemia54°12′23″N 17°40′06″E/54,206389 17,668333[1]

Parchowo (kaszub. Parchòwò) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Parchowo.

Duża kaszubska wieś, na zachodnim skraju Pojezierza Kaszubskiego, o charakterze letniskowym, jest siedzibą sołectwa Parchowo w którego skład wchodzą również Frydrychowo, Karłowo, Parchowski Bór, Parchowski Młyn, Wiślany i Zielony Dwór.
Miejscowość jest siedzibą gminy Parchowo i leży przy trasie drogi wojewódzkiej nr 228 (Kartuzy-Klukowa Huta-Sulęczyno-Bytów), znajdują się tu również placówka Ochotniczej Straży Pożarnej i liczne kwatery agroturystyczne.

Wieś królewska położona była w II połowie XVI wieku w powiecie mirachowskim województwa pomorskiego[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Integralne części wsi Parchowo[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0748885 Frydrychowo przysiółek
0748856 Karłowo część wsi (do 2023 r.)
0748891 Parchowski Bór przysiółek
0748900 Parchowski Młyn przysiółek
0748862 Wiślany część wsi
0748879 Zielony Dwór część wsi (do 2023 r.)

Historia

Pierwsze wzmianki o Parchowie pochodzą z roku 1253[6]. Od roku 1309 po zdobyciu Pomorza Gdańskiego przez zakon krzyżacki pod administracją zakonną. Od roku 1466 własność królewska i siedziba starostwa niegrodowego (większość starostów pochodziła z rodów Szczepańskich i Krokowskich). Od 1772 r. Parchowo znajdowało się na terenach objętych administracją zaboru pruskiego.

Od 5 listopada 1906 r. do co najmniej końca lutego 1907 r. (lub dłużej) w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są następujące nazwiska: Błaszkowski, Gliszczyński, F. Kuba, Kotłowski, W. Kozikowski, W. Lilla, A. Mądry, F. Neumiller, J. Pawłowski, W. Pircha, W. Radomska, W. Skwierska, Szulter, L. Waleska, W. Żywiecki. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[7].

Po I wojnie światowej Parchowo wróciło do Polski. Wieś należała do ówczesnego powiatu kartuskiego II Rzeczypospolitej. W latach okupacji niemieckiej działały tu ugrupowania ruchu oporu Gryfa Pomorskiego. Po II wojnie światowej do połowy lat 50. Parchowo znajdowało się w ówczesnym województwie gdańskim. W połowie lat 50. wieś, podobnie jak i całą gminę przyłączono do nowo utworzonego województwa koszalińskiego.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[8] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Mikołaja z 1854, nr rej.: A-1242 z 2.11.2004.

Kościół jest neogotycki z barokowym wyposażeniem wnętrza. Ponadto we wsi znajduje się XVIII- i XIX-wieczna kaszubska zabudowa wiejska oraz pałac szlachecki z XIX wieku (obecnie siedziba ośrodka opieki społecznej)[9].

Związani z Parchowem

Zobacz też

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 97299
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 903 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. GUS. Rejestr TERYT.
  6. Parchowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 862.
  7. L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 218.
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 4 [dostęp 2016-08-20].
  9. Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 189, ISBN 978-83-7495-133-3.