PROFILPELAJAR.COM

Palmojad
	Gypohierax angolensis
	(J.F. Gmelin, 1788)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	orłosępy
Plemię	Gypaetini
Rodzaj	Gypohierax; Rüppell, 1836
Gatunek	palmojad
Synonimy
	Rodzaju: Racama G.R. Gray, 1840; Recama Selys, 1842; Gyphierax G.R. Gray, 1844; Gatunku: Falco angolensis J.F. Gmelin, 1788;
	Rodzaju: Racama G.R. Gray, 1840; Recama Selys, 1842; Gyphierax G.R. Gray, 1844; Gatunku: Falco angolensis J.F. Gmelin, 1788;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Palmojad^[9], rakama (Gypohierax angolensis) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), jedyny przedstawiciel rodzaju Gypohierax^[10]. Występuje na terenie Afryki Subsaharyjskiej.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1788 roku niemiecki zoolog Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Falco angolensis^[7]. Holotyp na podstawie tekstu „Angola Vulture” Johna Lathama^[11] pochodził z Angoli^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[10]^[12].

Etymologia

Gypohierax (Gyphierax): gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; ἱεραξ hierax, ἱερακος hierakos „jastrząb, sokół”^[13].
Racama (Recama): według Bruce’a (1790) Rachamah była nazwą ścierwnika (Neophron percnopterus) w Egipcie i Afryce Północnej; Goodman (1986) sugeruje, że Rakhama jest ogólnym określeniem dla sępów w Egipcie^[14].
angolensis: Angola (port. Angola, od słowa Ngola będącego tytułem władców Ndongo)^[15].

Morfologia

Wyglądem przypomina bielika, długość ciała 57–65 cm, masa ciała 1200–1800 g (średnio 1470 g), rozpiętość skrzydeł 135–155 cm^[12]. Jego głowa jest nieopierzona wyłącznie wokół oczu. Głowa i tułów pokryte są białymi piórami, ogon i skrzydła są czarno-białe, dziób żółtawy, u nasady szaroniebieski.

Ekologia i zachowanie

Występuje głównie na sawannach, na obrzeżach wilgotnych lasów tropikalnych i nadrzecznych, na wybrzeżach, w lasach mangrowych, lagunach i na terenach z plantacjami palm olejowych^[16].

Duże gniazdo z patyków buduje wysoko na drzewie, zwykle w pobliżu wody; może być ono używane w kolejnych latach. Samica składa tylko jedno jajo^[16].

Żywi się głównie owocami palm: Raphia vinifera i olejowca gwinejskiego (Elaeis guineensis). Rzadziej pożywia się małymi zwierzętami, w tym pisklętami ptaków, wężami, rybami, krabami (słodkowodnymi i morskimi), mięczakami, gryzoniami, dużymi ślimakami, chrząszczami gnojowymi, termitami, latającymi mrówkami i szarańczą. Niekiedy zjada też padlinę^[16].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje palmojada za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny^[8].

Przypisy

↑ Gypohierax angolensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Gypohierax, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-12-30] (ang.).
↑ E. Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. Frankfurt am Main: S. Schmerber, 1835–1840, s. 46. (niem.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 2. (ang.).
↑ E. de Selys Longchamps: Faune belge. 1re partie, Indication méthodique des mammifères, oiseaux, reptiles et poissons observés jusqu’ici en Belgique. Liége: H. Dessain, 1842, s. 256. (fr.).
↑ G.R. Gray: The genera of birds: comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 1. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1849, s. ryc. 3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer., 1788, s. 252. (łac.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Gypohierax angolensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-29] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gypaetini Bonaparte, 1831 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-12].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
↑ J. Latham: A general synopsis of birds. Cz. 1. London: Printed for Benj. White, 1781, s. 18. (ang.).
↑ ^a ^b A.C. Kemp & G.M. Kirwan: Palm-nut Vulture (Gypohierax angolensis). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Gypohierax [dostęp 2018-07-29] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Racama [dostęp 2018-07-29] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Angolae [dostęp 2018-07-29] .
↑ ^a ^b ^c Species account: Palm-nut Vulture Gypohierax angolensis. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-12]. (ang.).

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).