Oodes helopioides

Oodes helopioides
(Fabricius, 1792)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

dzierowate

Nadplemię

Chlaeniitae

Plemię

Oodini

Rodzaj

jajuszek

Podrodzaj

Oodes s.str.

Gatunek

Oodes (Oodes) helopioides

Synonimy
  • Carabus helopioides Fabricius, 1792
  • Oodes fiorii Porta, 192
  • Oodes parallelogrammus Motschulsky, 1858
  • Oodes thessalonicensis Schatzmayr, 1909
  • Oodes parallelus Motschulsky, 1858
  • Oodes varians Letzner, 1851
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oodes helopioides – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1792 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Carabus helopioides[1].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym, szeroko-owalnym w zarysie ciele długości od 7,6 do 9,4 mm[2], ubarwionym matowo czarno[2][3], co najwyżej z góra trzema początkowymi członami czułków rudobrązowymi. Ogólny pokrój jest bardziej przysadzisty, krótszy i szerszy niż u O. gracilis[2]. Wierzch ciała jest nagi i gładki[2][4]. Głowa ma wargę górną o przedniej krawędzi zaopatrzonej w trzy pary chetoporów (punktów szczecinkowych)[3]. Długość pokryw jest mniejsza niż półtorakrotność ich szerokości, ósmy międzyrząd u szczytu kilowato wyniesiony[2], ósmy rząd u szczytu wgłębiony i osiągający szew[3][4], a dziewiąty rząd ma między dużymi punktami punktowanie drobniejsze[2]. Przedpiersie ma zaokrąglony wierzchołek wyrostka międzybiodrowego[3]. Poza tym spód ciała odznacza się wyraźnie, grubo punktowanymi episternitami zatułowia[2][3]. Odnóża przedniej pary u samców odznaczają się stopami o trzech początkowych członach rozszerzonych, trzykrotnie szerszych od członu czwartego[2].

Ekologia i występowanie

Owad rozmieszczony od nizin po przedgórza[2]. Zasiedla stanowiska wilgotne i zacienione, niedalekie od wody, w tym pobrzeża wód słodkich, torfowiska i mokradła[2][5]. Preferuje gleby gliniaste[5].

Gatunek palearktyczny[2]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Afryce Północnej stwierdzony został z Maroka. W Azji podawany jest z syberyjskiej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Kazachstanu, Tadżykistanu oraz Iranu[6][7]. Na północ sięga do koła podbiegunowego[5].

Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” oraz na „Czerwonej liście chrząszczy województwa śląskiego” umieszczony został jako gatunek narażony na wymarcie (VU)[8][9].

Przypisy

  1. ↑ J.C. Fabricius: Entomologia systematica emendata et aucta, secundum classes, ordines, genera, species adiectis synonimis, locis, observationibus, descriptionibus. Tomus I. Pars I. Hafniae: C.G. Proft, 1792, s. 155.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 373-374.
  3. ↑ a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 407-408.
  4. ↑ a b Г.Я. Бей-Биенко: Жесткокрылые и веерокрылые // Определитель насекомых европейской части СССР в пяти томах. Moskwa: Наука, 1965, s. 283-303.
  5. ↑ a b c Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  6. ↑ Wolfgang Lorenz, Oodes helopioides (Fabricius, 1792) in: CarabCat, O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-15].
  7. ↑ Oodini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 444-445, ISBN 87-88757-73-0.
  8. ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 88-110. ISBN 83-901236-8-1.
  9. ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.