PROFILPELAJAR.COM

Marian Opania
Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1943 ; Puławy
Zawód	aktor
Współmałżonek	Anna Opania
Lata aktywności	od 1962
	Zespół artystyczny
	Teatr Ateneum w Warszawie
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Marian Opania (ur. 1 lutego 1943 w Puławach) – polski aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, wykonawca piosenki aktorskiej, artysta kabaretowy.

Życiorys

Urodził się 1 lutego 1943 w Puławach jako drugi syn Juliana i Jadwigi. Jego ojciec był oficerem piechoty Wojska Polskiego, zginął w powstaniu warszawskim^[2].

W 1960 ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. A.J. ks. Czartoryskiego w Puławach^[1]. W 1964 został absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.

Należał do grupy najciekawszych młodych aktorów rozpoczynających swoją karierę na początku lat 60. W 1962 wcielając się w rolę Miśka w noweli Warszawa w filmie ''Miłość dwudziestolatków” (L’amour à vingt ans) Andrzeja Wajdy zadebiutował na dużym ekranie. W teatrze zadebiutował w 1964 rolą Księcia Edwarda w sztuce „Edward II” Christophera Marlowe’a w reżyserii Stanisława Bugajskiego, na scenie Teatru Klasycznego w Warszawie.

Za role Pawła w Skoku i Truchaczka (młodego bohatera wydarzeń „czarnej niedzieli” w Bydgoszczy w 1939) w Sąsiadach, Opania otrzymał w 1970 Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego. W tych latach wielokrotnie wcielał się w postacie nadwrażliwych młodzieńców, czasem zawadiackich, szarpanych nadziejami i rozterkami swojego wieku. Jedną z jego najbardziej złożonych ról był Tadeusz, bohater filmu Antoniego Krauzego – „Palec boży” z 1972, młody prowincjusz walczący o zrealizowanie swoich marzeń.

Wystąpił w filmie „Człowiek z żelaza” Andrzeja Wajdy (1981), który otrzymał Złotą Palmę na 34. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, wielu dziełach komediowych m.in. w serialu Stanisława Barei „Zmiennicy” (1986), filmie „Rozmowy kontrolowane” Sylwestra Chęcińskiego (1991) czy „Saunie” Filipa Bajona (1992). Występował jako profesor Zybert w serialu TVP2 „Na dobre i na złe” (1999) i jako ojciec tytułowej bohaterki w serialu TVN „Prawo Agaty” (2012), w filmach „Mała matura 1947” Janusza Majewskiego (2010), „Wałęsa. Człowiek z nadziei” Andrzeja Wajdy (2013) oraz „Bogowie” Łukasza Palkowskiego (2014) i innych.

W 2016 zagrał w komedii „7 rzeczy, których nie wiecie o facetach” w reżyserii Kingi Lewińskiej. W teatrze Opania występował m.in. w spektaklach Józefa Szajny w warszawskim Teatrze Studio. Występował także w spektaklach muzycznych, m.in. w „Brelu” Emiliana Kamińskiego i Wojciecha Młynarskiego (1985) oraz w „Wysockim” (1989) czy „Hemarze” (1987).

Od 1965 związany jest z Teatrem Telewizji, gdzie wziął udział w prawie stu spektaklach. Wystąpił w około dwustu przedstawieniach Teatru Polskiego Radia^[3].

W latach 1964–1971 występował w Teatrze Klasycznym w Warszawie, następnie w Teatrze Studio (1971–1977), Teatrze Kwadrat (1978) i Teatrze Komedia (1979–1981). Od 1981 jest aktorem Teatru Ateneum w Warszawie. Na deskach teatru gra monogram „W progu” Glena Bergera w reżyserii Bartosza Konopki, którego premiera odbyła się 12 czerwca 2013^[4].

Znany z wykonań piosenki aktorskiej, z występów w kabaretach i ról komediowych. Współpracował m.in. z Teatrem Scena Prezentacje w Warszawie. Przez wiele lat współpracował z Marcinem Wolskim i kabaretem „60-tka”. Wraz z Wiktorem Zborowskim tworzył kabaret „Super-duo”. Wykonywał pieśni Włodzimierza Wysockiego, Bułata Okudżawy, Jacques’a Brela w tłumaczeniu Wojciecha Młynarskiego, teksty Antoniego Słonimskiego, Juliana Tuwima, Mariana Hemara, Jonasza Kofty, Marcina Wolskiego czy Jana Pietrzaka^[5].

W 2015 nagrał płytę z piosenkami Leonarda Cohena i Jaromira Nohavicy – Opania Cohen Nohavica^[6].

Życie prywatne

Żonaty z Anną, z którą poznali się w 1960^[7]. Mają dwoje dzieci, aktora Bartosza Opanię oraz córkę Magdalenę. Jest rzeźbiarzem amatorem^[8].

Zespoły artystyczne

Teatr Klasyczny w Warszawie 1964 – 1972 aktor
Teatr Studio Warszawa 1972 – 1977 aktor
Teatr Kwadrat Warszawa 1978 – 1978 aktor
Teatr Komedia Warszawa 1979 – 1981 aktor
Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza Warszawa od 1981 aktor

Odznaczenia i nagrody

Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego od tygodnika „Ekran” dla najlepszego młodego aktora roku za role w filmach Skok i Sąsiedzi (1970).
Odznaka Honorowa „Zasłużony Działacz Kultury” (1988).
Nagroda na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej za rolę w spektaklu Moskwa – Pietuszki (1992).
Nagroda za najlepszą rolę męską na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej za film Sauna (1993).
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2003)^[9]^[10].
Nagroda Teatru Polskiego Radia Wielki Splendor (2004)^[11].
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009)^[12].

Filmografia

Miłość dwudziestolatków (L’amour a vingt ans) – Warszawa (Misiek, 1962)
Beata (Olek Smoleński „Ramzes”, 1964)
Augenblick des friedens – Abitur, matura (Kazio Kominek, 1965)
Podziemny front odc. Przeprawa (6, „Wicek”, 1965)
Don Gabriel (harcerz Snitka, 1966)
Morderca zostawia ślad (Zenek, 1967)
Opowieści niezwykłe odc. Ja gorę! (Walek, 1967)
Skok (Paweł, 1967)
Stajnia na Salvatorze („Dudek”, członek grupy Michała, 1967)
Westerplatte (żołnierz, 1967)
Lalka (kamieniarz Węgiełek, 1968)
Ostatni po Bogu (marynarz Wątorek, 1968)
Stawka większa niż życie odc. Ściśle tajne (3, Kazik Truchanowicz, 1968)
Do przerwy 0:1 odc. Pożegnanie z wakacjami (7, młody robotnik w szpitalu, 1969)
Sąsiedzi (1969, harcerz Truchaczek, 1969)
Czterej pancerni i pies odc. Klin (17), Pierścienie (18), Tiergarten (19), Brama (20, kapral podchorąży Marian Łażewski „Zadra”, 1970)
Prawdzie w oczy (Wacek, 1970)
Prom (Arent, 1970)
Kłopotliwy gość (strażak Przesieka, 1971)
Perła w koronie (Albert, 1971)
Ocalenie (Szczeniak, 1972)
Palec boży (Tadeusz Kasprzak, 1972)
Poślizg (Mały, 1972)
Droga (serial TV, 1973) odc. Stan wyjątkowy (6, 1973)
Sobie król (1973)
Awans (magister Marian Grzyb, 1974)
Gościnny występ (1974)
Ile jest życia odc. Nauka chodzenia (5), Izba tonów (6), Rola główna (10, 1974)
Pełnia nad głowami (Frączak, zastępca przewodniczącego, 1974)
Bezkresne łąki (kierowca, 1976)
Sytuacje rodzinne odc. Trochę wielkiej miłości (1976)
Indeks. Życie i twórczość Józefa M. (redaktor naczelny, 1977)
Wszyscy i nikt – (Glina, funkcjonariusz MO, 1977)
Zaległy urlop (Dybczak, 1978)
Zielona miłość – (Heniek, pacjent w szpitalu, 1978)
Golem (lekarz „tworzący” Pernata, 1979)
Gwiazdy poranne (Janek, 1979)
Czułe miejsca (monter 13-04 (kolega Jana), 1980)
Człowiek z żelaza (Winkel, 1981)
Dreszcze (Zbyszek, chłopak druhny przewodniczki, 1981)
On, ona, oni odc. On (dyrektor fabryki, 1981)
Przyjaciele odc. Praca (3, 1981)
Przypadki Piotra S. (1981)
Wierne blizny (Globus, 1981)
Matka królów (adwokat Stasia, 1982)
Popielec odc. Herod (5, Wykukal, 1982)
Śpiewy po rosie (kierowca ciężarówki, 1982)
Wyłap (1982)
Stan wewnętrzny (dziennikarz Maciek Sumiński, 1983)
Wedle wyroków twoich... (fotograf Mach, 1983)
Przyspieszenie (operator, 1984)
Kronika wypadków miłosnych (pan Kieżuń, listonosz, 1985)
Bohater roku (redaktor naczelny, 1986)
Maskarada (Krzysztof, reżyser filmu „Mistrz sportu”, 1986)

Weryfikacja („Siwy”, członek komisji weryfikacyjnej, 1986)
Zmiennicy odc. Ceny umowne (1), Dziewczyna do bicia (3), Spotkania z Temidą (13), Pocałuj mnie, Kasiu (14), Nasz najdroższy (15, Ceglarek, 1986)
Opowiadanie wariackie (Antoni Tomicz „Einstein”, 1987)
Dekalog VIII (dziekan, 1988)
Dotknięci (aktor występujący z Marią, 1988)
Pięć minut przed gwizdkiem (Leon Misiak, 1988)
Piłkarski poker (Bolo, 1988)
Goryl, czyli ostatnie zadanie... (Szef, 1989)
Napoleon odc. Le 18 Brumaire (1, Collot, 1990)
Superwizja (Kuba, 1990)
Rozmowy kontrolowane (Zenon Zambik, generał SB, 1991)
Sauna (Jurij, 1992)
Człowiek z... (Wityński, były działacz opozycyjny, 1993)
Do widzenia wczoraj. Dwie krótkie komedie o zmianie systemu odc. Skok, Betores (Stefan, 1993)
Pajęczarki (hurtownik, 1993)
Wesoła noc smutnego biznesmena (1993)
Panna z mokrą głową (doktor Zenobiusz Lipień, 1994)
Panna z mokrą głową (serial TV, doktor Zenobiusz Lipień, 1994)
Gracze (Wacha, członek kierownictwa sztabu wyborczego Wałęsy, 1995)
Ekstradycja 2 odc. 9 (minister, 1996)
Ekstradycja 3 odc. 1, 2, 4, 7, 8, 9, 10 (Tomasz Osowski, minister współpracy z zagranicą, 1998)
Siedlisko (Wacław Kotula, sołtys Panistrugi, 1998)
Lot 001 odc. Obcy (9, 1999)
Na dobre i na złe (profesor Tadeusz Zybert, dyrektor naczelny szpitala, od 1999)
13 posterunek 2 odc. 22, 42 (tata Kasi, 2000)
Weiser (ksiądz proboszcz, 2000)
Garderoba damska odc. Reklama (3), Wywiad (5), Oczarowanie (11) (Bodzio, mąż Doroty, 2001)
Marszałek Piłsudski (oficer wywiadu w sztabie XII Armii Czerwonej, 2001)
Czarna plaża (2001)
Chopin. Pragnienie miłości (Jan, służący Chopina, 2002)
Zerwany (2002)
Królewska ruletka (Kierownik, 2003)
Dogrywka (stary, 2003)
Cudownie ocalony (Mikołaj Biesaga, 2004)
Komornik (Chełst, 2005)
Dobrze (Starzec, 2006)
Wszystko (Andrzej, 2007)
Bulionerzy (dziadek Leon Bystrzycki, 2004–2008/2011)
Złodziej w sutannie (ksiądz Wojciech Staromłyński, 2008)
Niania (Stefan Maj, ojciec Frani, 2009)
Enen (profesor Dębicki, 2009)
Po prostu chcę (Jan Bajera, 2009)
Piksele (samobójca, 2010)
Mała matura 1947 (profesor Schlapka, germanista, 2010)
Śluby panieńskie (szlachcic, 2010)
Ojciec Mateusz (Roman Nocul, 2011)
Prawo Agaty (Andrzej Przybysz, ojciec Agaty, 2012–2015)
Rozmowy ze śmiercią (dziennikarz, 2012)
Wałęsa. Człowiek z nadziei (Winkel, sceny archiwalne, 2013)
Matka brata mojego syna (Wincenty Laskus, 2013)
Wkręceni (major Grygalewicz, 2014)
Bogowie (prof. Jan Nielubowicz, 2014)
7 rzeczy, których nie wiecie o facetach (ojciec Stefana, 2016)
Czarny mercedes (ogrodnik, 2019)
Koniec świata, czyli kogel-mogel 4 (Leopold Kapusta, 2022)
Mój agent odc. 11 (on sam, 2023)

Polski dubbing

1960: Flintstonowie
1970: Aryskotraci – Scatcat (dubbing z 1994 roku)
1975: Zaklęte rewiry – Fryc (dubbing)
1986: Amerykańska opowieść – Tygrys / Śpiew piosenek
1991: Amerykańska opowieść. Fievel jedzie na Zachód – Tygrys
1992: Tom i Jerry: Wielka ucieczka – Doktor Jabłuszko
1993–1995: Szmergiel – Maniuś Bąbel
1996: Zakochany kundel – Kilt
1996: Dzwonnik z Notre Dame – Hugo
1996: Walter Melon – w roli tytułowej
1997: Tajemnica Sagali – Daga
1997–2001: Przygody Misia Paddingtona
1998: Walter Melon – Walter Melon
1998: Magiczny miecz – Legenda Camelotu – Cornwall
1999: Stuart Malutki – Reginald Skręt
1999–2000: Produkcje Myszki Miki – Jose Carioca
2000: Ratunku, jestem rybką! – Joe
2001: Cafe Myszka – Trybik (odc. 28)
2001: Harry Potter i Kamień Filozoficzny – Lord Voldemort
2001: Zakochany kundel II: Przygody Chapsa – Kilt
2003: Piotruś Pan – Plama

2004: Lucky Luke – Meksykanin
2004: W 80 dni dookoła świata – Pułkownik Kitchner
2005: Oliver Twist – Limbkins
2005: Szeregowiec Dolot – Meteor
2006: Neverwinter Nights 2 (gra) – Daeghun Farlong
2007: Ratatuj – Szponder
2008: Speed Racer – Ben Burns
2009: Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków – Gburek
2009: Prawdziwa historia Kota w Butach – kucharz
2009: Opowieść wigilijna – Fezziwig
2009: Odlot – Beta
2010: Nadzwyczajna misja Asa – Beta
2011: Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część II – Aberforth Dumbledore
2012: Rozmowy ze śmiercią – Dziennikarz
2014: Samoloty 2 – Mayday
2017: Auta 3 – Złomek
2017: Piękna i Bestia – Trybik
2017: Coco – Papá Julio
2019: Dumbo – Max Medici
2021: Czarna Wdowa – Drejkow

Dyskografia

Marek Grechuta – Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka (1979), w utworach „Spił się mój anioł” oraz „Chcę być pomylony”
Złota kolekcja – Portrety muzyczny – Cukierki dla panienki mam (2001)
Fascynacje (2013)^[13]

Przypisy

↑ ^a ^b Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 27, 7 lipca 2016, s. 68–69.
↑ Julian Opania. 1944.pl. [dostęp 2018-10-31].
↑ Marian Opania [online], dziennikteatralny.pl [dostęp 2021-07-21] .
↑ Marian Opania | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2021-07-21] (pol.).
↑ Marian Opania, muzeum.krosno.pl [dostęp 2021-07-21] [zarchiwizowane 2021-07-21] (pol.).
↑ Marian Opania: Cohen i Nohavica to zbliżone światy [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2021-07-21] .
↑ Marian Opania już 60 lat świętuje z żoną tę rocznicę. I nie chodzi o datę ślubu [online], Fakt24.pl, 21 września 2020 [dostęp 2021-07-21] (pol.).
↑ Rzeźbienie to moja modlitwa. Z Marianem Opanią o rzeźbiarstwie, aktorstwie i wierze rozmawia Rafał Dajbor. „Stolica”, s. 44–46, październik 2017.
↑ M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445 – pkt 7.
↑ Odznaczenia dla zasłużonych pracowników Teatru Ateneum. prezydent.pl, 31 marca 2003. [dostęp 2010-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 marca 2010)].
↑ Wielki Splendor – nagrody Teatru Polskiego Radia wręczone. prsa.pl, 2008-12-01. [dostęp 2010-12-06].
↑ Glorie dla przedstawicieli świata rozrywki. mkidn.gov.pl, 20 maja 2009.
↑ Fascynacje Marian Opania. mtj.pl. [dostęp 2016-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-30)].