PROFILPELAJAR.COM

Piłkarski poker
Gatunek	komedia; film sensacyjny; film obyczajowy; film sportowy
Rok produkcji	1988
Data premiery	31 marca 1989
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	101 min
Reżyseria	Janusz Zaorski
Scenariusz	Jan Purzycki
Główne role	Janusz Gajos; Mariusz Dmochowski; Marian Opania; Małgorzata Pieczyńska
Muzyka	Piotr Figiel
Zdjęcia	Witold Adamek
Scenografia	Jerzy Sajko
Kostiumy	Małgorzata Obłoza; Hanna Ćwikło
Montaż	Halina Prugar-Ketling
Produkcja	Zespół Filmowy „Dom”
	Cytaty w Wikicytatach

Piłkarski poker – polska sportowa komedia sensacyjna z 1988 roku w reżyserii Janusza Zaorskiego na podstawie scenariusza Jana Purzyckiego, poświęcona korupcji w polskiej lidze piłki nożnej. Film został oparty na autentycznej sprawie „niedzieli cudów” z 1986 roku. Krytycy i filmoznawcy uznawali Piłkarski poker za wyraz zgnilizny moralnej towarzyszącej upadkowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, podkreślając jednocześnie status filmu jako dzieła kultowego wśród widzów.

Fabuła

Jan Laguna jest sędzią piłkarskim. Kiedyś był dobrym zawodnikiem, zasłynął ze zdobycia dwóch bramek i złamania poprzeczki bramce drużyny ZSRR. Coraz bardziej popada w alkoholizm, ale wciąż zachowuje niezależność w obliczu komercjalizacji meczów i prób ich ustawiania przez kluby piłkarskie. Kiedy odkrywa, że jego własna żona Irena i prezes klubu piłkarskiego Powiśle Warszawa Kmita manipulują nim, postanawia zrobić interes życia. Razem z Bolem, dawnym kolegą z drużyny, postanawiają „wydrukować” ostatnią kolejkę I ligi (tzn. zmanipulować wyniki spotkań zależnie od wysokości łapówek wręczanych im przez kluby) i zarobić duże pieniądze^[2].

Obsada aktorska

Źródło: Filmpolski.pl^[2]

Janusz Gajos jako Jan Laguna, sędzia piłkarski
Małgorzata Pieczyńska jako Irena „Łapówka” Laguna, żona Laguny
Marian Opania jako Bolo
Mariusz Dmochowski jako Kmita, prezes klubu „Powiśle” Warszawa
Jan Englert jako prezes klubu „Czarni” Zabrze
Edward Lubaszenko jako stary Grom
Olaf Lubaszenko jako Olek Grom
Mariusz Benoit jako Józef Grundol, piłkarz „Czarnych”
Zdzisław Wardejn jako prezes klubu „Mutra” Lubin
Henryk Bista jako sędzia Jaskóła
Piotr Grabowski jako konferansjer w nocnym lokalu
Bohdan Łazuka jako on sam
Dariusz Szpakowski jako komentator sportowy
Janusz Zaorski jako cinkciarz przed bankiem
Bronisław Pawlik jako Bronek, działacz starej daty w „Powiślu”
Stefan Szmidt jako trener „Powiśla”
Adam Baumann jako dyrektor banku na Śląsku
Jan Jurewicz jako taksówkarz z Białegostoku
Bohdan Ejmont jako Łapiński z Białegostoku
Adrianna Biedrzyńska jako żona Grundola
Grzegorz Warchoł jako prezes klubu „Oceania” Gdynia
Andrzej Zaorski jako prezes klubu „Koks” Wałbrzych
Jerzy Januszewicz jako prezes klubu „Odlew” Poznań
Marek Bargiełowski jako prezes klubu „Kokon” Łódź
Borys Marynowski jako „Narciarz”, pracownik w klubie „Czarnych”
Jerzy Bińczycki jako działacz
Dariusz Dziekanowski jako Dykta, piłkarz „Powiśla”
Józef Kalita jako sędzia Jerzy Eisenstein, przedstawiciel PZPN-u w studiu telewizyjnym
Krzysztof Zaleski jako oficjel
Kazimierz Górski jako on sam

Produkcja

Piłkarski poker powstał w Zespole Filmowym „Dom” pod kierownictwem Tadeusza Lampki^[2]. Podstawą scenariusza, opracowanego przez Jana Purzyckiego, była autentyczna „niedziela cudów” z 1986 roku (między innymi niesławny mecz pomiędzy GKS-em Katowice a Motorem Lublin)^[3]. Film wyreżyserował Janusz Zaorski^[2]. Zdjęcia do Piłkarskiego pokera nakręcił operator Witold Adamek, scenografię opracował Jerzy Sajko, a kostiumy wykonały Małgorzata Obłoza i Hanna Ćwikło^[2]. Muzykę do filmu skomponował Piotr Figiel, natomiast materiał zmontowała Halina Prugar-Ketling^[2]. Jako lejtmotyw pojawiający się w filmie wykorzystano piosenkę retro Trzej przyjaciele z boiska do słów Artura Międzyrzeckiego i muzyki Władysława Szpilmana^[2].

Odbiór

Krzysztof Mętrak z magazynu „Film” pochlebnie wyrażał się o filmie Zaorskiego, traktując go jako „film-przebój, niewątpliwie popisowy produkt naszej pop-kultury ostatniego sezonu”^[4]. Stanisław Kuszewski z pisma „Kino” podkreślał związki Piłkarskiego pokera z konwencją gatunkową filmu sensacyjno-kryminalnego, porównując film Zaorskiego do Wielkiego Szu (1982) Sylwestra Chęcińskiego (tym bardziej że scenariusz Wielkiego Szu też napisał Jan Purzycki)^[5].

Wraz z upływem czasu pojawiały się jednak głosy krytyczne wobec filmu Zaorskiego. Jakub Majmurek jako słabą stronę Piłkarskiego pokera wskazywał zakończenie, które unieważnia tak akcentowaną przedtem „szczerość intencji” Laguny, pozornie sprzeciwiającego się systemowi przeżartemu korupcją: „Tak jak Jurek z Wielkiego Szu, wszyscy w świecie Piłkarskiego pokera zbyt mocno tkwią w grze, by byli w stanie z niej wyjść”^[6].

Zdaniem Tadeusza Lubelskiego, pomimo mało wiarygodnej końcówki, Piłkarski poker mógł być odczytywany przez widzów jako diagnoza upadku moralnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. „Zdegenerowany, całkowicie przeżarty korupcją świat piłki nożnej jest tu odwzorowaniem gnijącego systemu. Fabuła filmu sugeruje, że żaden ligowy mecz nie jest rozgrywany uczciwie; wszystkie są kupowane przez bogatsze od przeciwników kluby u sprzedajnych sędziów”^[7]. Wiarygodność samego filmu podkreślało także obsadzenie w roli komentatora Dariusza Szpakowskiego, a także gościnny występ Kazimierza Górskiego. W ogólnym rozrachunku jednak czyn Laguny, jakim jest ukazanie stanu korupcji w polskiej piłce i obnażenie choroby systemu, nie jest zdaniem Lubelskiego wystarczający: „o realnej szansie na wyleczenie film milczy”^[7].

Mimo to Iwona Kurz i Piotr Kubkowski podkreślali trwały status Piłkarskiego pokera jako filmu kultowego. Oboje zaznaczyli, że wiele wynaturzeń kultury sportowej lat 80., dobrze znanych ówczesnym widzom filmu, przetrwało do czasów współczesnych^[8]. O nieprzemijalności diagnozy stawianej przez Zaorskiego i Purzyckiego świadczyła późniejsza „niedziela cudów” z sezonu 1992/1993, która wywołała jeszcze większy skandal w środowisku piłkarskim^[3].

Film został uhonorowany w 1989 roku Nagrodą Szefa Kinematografii za twórczość filmową w dziedzinie filmu fabularnego^[2].