PROFILPELAJAR.COM

Laki
	; Laki
Państwo	Islandia
Położenie	Skaftárhreppur
Wysokość	818 m n.p.m.
	Położenie na mapie Islandii Laki
	64°03′53″N 18°13′34″W/64,064722 -18,226111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Laki (isl. Lakagígar – Kratery Laki) – wulkan szczelinowy w południowej Islandii, znajdujący się w pobliżu miasteczka Kirkjubæjarklaustur, na południowy zachód od lodowca Vatnajökull. Osiąga wysokość 818 m n.p.m. Kratery tworzą pasmo górskie ciągnące się na długości ponad 25 km. Laki wchodzi w skład kompleksu wulkanicznego Grímsvötn, współtworzonego przez znany z dużej erupcji w roku 934 system szczelin Eldgjá.

^[1]^[2].

Erupcja z 1783 roku i jej skutki

Erupcja o charakterze szczelinowym, trwała od 8 czerwca 1783 do lutego 1784. Lawa wydostawała się z systemu szczelin ze 130 kraterów, rozciągających się z południowego zachodu na północny wschód. Wydostało się z nich łącznie 14–15 km³ lawy, która rozlała się na powierzchni 565 km². Była to największa odnotowana w historii ilość lawy, jaka kiedykolwiek wydostała się podczas jednej erupcji. Oprócz tego, w powietrze wyrzuconych zostało 12,3 km³ materiału piroklastycznego.

Fontanny lawy, sięgające setek metrów wysokości były widoczne z daleka. Lawa wypłynęła na odległość 80 km od szczeliny, pokrywając obszar 580 km² i zalewając koryto rzeki Skaftá. Chmura gazów i popiołów, które zasypały większą część wyspy, dotarła także do kontynentalnej części Europy. Zjawisko to przyczyniło się do obniżenia średniej temperatury powietrza na półkuli północnej o około 1 °C, a w samej Islandii o 5 °C.

Nad znaczną częścią półkuli północnej przez kilka miesięcy utrzymywała się sucha mgła. W Ameryce Północnej nastąpiła mroźna zima – można było zaobserwować nawet spływające rzeką Missisipi aż do Zatoki Meksykańskiej kry lodowe. Lato w 1783 roku było najchłodniejsze od przeszło 400 lat. Według niektórych uczonych, klęska głodu spowodowana erupcją wulkanu doprowadziła do niemal całkowitego wyginięcia eskimoskiego plemienia Kauwerak z północnego zachodu Alaski. Toksyczny obłok spowodował, że w ciągu jednej nocy uschły liście wzdłuż rzeki Ems w Niemczech. W Wielkiej Brytanii liście drzew pokruszyły się, a warzywa zwiędły. Podobne zjawiska obserwowano na terenie obecnych krajów, takich jak Finlandia, Francja, Holandia, Norwegia, Rumunia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy. Trującą mgłę zauważono w Portugalii, Tunezji, Syrii, Rosji, Nowej Fundlandii, a także na zachodzie Chin.

Erupcja Laki była największą klęską żywiołową, jaka kiedykolwiek spotkała Islandię. Z powodu następstw wybuchu (takich jak: śmierć bydła, koni, owiec oraz głód) zmarło około 10 000 osób, czyli około 20–25% ludności kraju.

Zobacz też

Przypisy

↑ Grímsvötn. [w:] Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-01]. (ang.).
↑ Informacje o kompleksie wulkanicznym Grímsvötn. [w:] Catalogue of Icelandic Volcanoes [on-line]. [dostęp 2019-03-01]. (ang.).

Bibliografia

Brayshay and Grattan, 1999.
Demarée and Ogilvie, 2001.
BBC Timewatch: „Killer Cloud”, 19 January 2007.
The eruption that changed Iceland forever.
Volcanology: Iceland’s Doomsday Scenario? – Stone 306 (5700): 1278.
Jón Steingrímsson: Fires of the Earth, The Laki Eruption (1783-1784), ISBN 9979-54-244-6.
Jón Steingrímsson: A Very Present Help in Trouble: The Autobiography of the Fire-Priest, ISBN 0-8204-5206-8.
Volcano Seasons. Weather reports from northern Britain, 1783. [w:] Pastpresented.info [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-29)]. (ang.).
Richard H. Grove: Global Impact of the 1789–93 El Niño, Nature 393 (1998), 318–319.
Wood, C.A.: The climatic effects of the 1783 Laki eruption in C. R. Harrington (Ed.): The Year Without a Summer?, Canadian Museum of Nature, Ottawa 1992, s. 58–77.
Luke Oman, Alan Robock, Georgiy L. Stenchikov, and Thorvaldur Thordarson: High-latitude eruptions cast shadow over the African monsoon and the flow of the Nile, Geophysical Research Letters, Vol. 33, L18711, 2006.
Icelandic Volcano Caused Historic Famine In Egypt, Study Shows. „ScienceDaily”. November 22, 2006.