Kryształowy Globus

Křišťálový glóbus

Przyznający	Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach
Państwo	Czechy
Lokalizacja	Karlowe Wary, Czechy
Pierwsze rozdanie	1948
Strona internetowa

Kryształowy Globus (cz. Křišťálový glóbus) – główna nagroda przyznawana przez jury Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Karlowych Warach dla najlepszego filmu w konkursie głównym.

Nagroda przyznawana jest od 1948, chociaż nosiła różne nazwy od początku istnienia imprezy. W czasie trzeciej edycji festiwalu (podczas dwóch pierwszych nagród nie przyznawano) nazywała się po prostu Wielką Nagrodą Międzynarodową, później przez kolejne dziesięciolecia funkcjonowała jako Grand Prix. Nazwa Kryształowy Globus funkcjonuje od 1986^[1].

Najwięcej filmów nagrodzonych Kryształowym Globusem pochodziło z ZSRR (13). Zaledwie trzykrotnie reżyserami filmów wyróżnionych główną nagrodą były kobiety: Laurie Collyer, Kristina Grozewa i Sadaf Foroughi.

Jak dotychczas dwóch reżyserów uhonorowano Kryształowym Globusem dwukrotnie. Byli to radzieccy twórcy filmowi:

• Micheil Cziaureli – nagrody za filmy Upadek Berlina (1950) i Niezapomniany rok 1919 (1952);
• Siergiej Gierasimow – za filmy Cichy Don (1958) i Lew Tołstoj (1984).

Polscy twórcy filmowi dwukrotnie sięgali w Karlowych Warach po Kryształowy Globus. Byli to: Wanda Jakubowska za film Ostatni etap (1948) oraz Krzysztof Krauze za film Mój Nikifor (2005).

Zestawienie państw, których filmy zdobyły Kryształowy Globus (stan na październik 2024), przedstawia się następująco:

Państwo	Kryształowy Globus
ZSRR	13
Czechosłowacja	3
Czechy	3
Francja	3
Stany Zjednoczone	3
Belgia	2
Bułgaria	2
Hiszpania	2
Izrael	2
Polska	2
Węgry	2
Wielka Brytania	2
Włochy	2
Australia	1
Brazylia	1
Chiny	1
Dania	1
Gruzja	1
Indie	1
Iran	1
Islandia	1
Japonia	1
Kanada	1
Kuba	1
Norwegia	1
NRD	1
Rosja	1
Rumunia	1
Serbia	1

Następujące filmy zdobyły główną nagrodę w konkursie głównym festiwalu^[2]:

Rok	Tytuł	Reżyseria	Kraj pochodzenia
1948	Ostatni etap	Wanda Jakubowska	Polska*
1949	Bitwa stalingradzka (Сталинградская битва / Stalingradskaja bitwa)	Władimir Pietrow	ZSRR*
1950	Upadek Berlina (Падение Берлина / Padienije Bierlina)	Micheil Cziaureli	ZSRR
1951	Kawaler Złotej Gwiazdy (Кавалер Золотой Звезды / Kawalier Zołotoj Zwiezdy)	Julij Rajzman	ZSRR
1952	Niezapomniany rok 1919 (Незабываемый 1919 год / Niezabywajemyj 1919 god)	Micheil Cziaureli	ZSRR
1954	Sól ziemi (Salt of the Earth) Dygnitarz na tratwie (Верные друзья / Wiernyje druzja)	Herbert J. Biberman Michaił Kałatozow	Stany Zjednoczone*  ZSRR
1956	Gdyby wszyscy ludzie dobrej woli… (Si tous les gars du monde…)	Christian-Jaque	Francja*
1957	Łapać złodzieja (जागते रहो / Jagte Raho)	Amit Mitra i Sombhu Mitra	Indie*
1958	Cichy Don (Тихий Дон / Tichij Don) Przeklęci bracia (異母兄弟 / Ibo kyoudai)	Siergiej Gierasimow Miyoji Ieki	ZSRR  Japonia*
1960	Sierioża (Серёжа)	Gieorgij Danelija i Igor Tałankin	ZSRR
1962	Dziewięć dni jednego roku (Девять дней одного года / Diewiat' dniej odnogo goda)	Michaił Romm	ZSRR
1964	Oskarżony (Obžalovaný)	Ján Kadár i Elmar Klos	Czechosłowacja*
1966	Nagrody nie przyznano.
1968	Kapryśne lato (Rozmarné léto)	Jiří Menzel	Czechosłowacja
1970	Kes	Ken Loach	Wielka Brytania*
1972	Ujarzmienie ognia (Укрощение огня / Ukroszczenije ognia)	Daniił Chrabrowicki	ZSRR
1974	Romanca o zakochanych (Романс о влюблённых / Romans o wliublionnych)	Andriej Konczałowski	ZSRR
1976	Kantata o Chile (Cantata de Chile)	Humberto Solás	Kuba*
1978	Biały Bim Czarne Ucho (Белый Бим Чёрное ухо / Biełyj Bim - Czornoje ucho) Cienie gorącego lata (Stíny horkého léta)	Stanisław Rostocki František Vláčil	ZSRR  Czechosłowacja
1980	Narzeczona (Die Verlobte)	Günter Reisch i Günther Rücker	NRD*
1982	Czerwone dzwony - Meksyk w ogniu (Красные колокола. Фильм 1. Мексика в огне / Krasnyje kołokoła, film pierwyj - Mieksika w ognie)	Siergiej Bondarczuk	ZSRR
1984	Lew Tołstoj (Лев Толстой)	Siergiej Gierasimow	ZSRR
1986	A Street to Die	Bill Bennett	Australia*
1988	Miasteczko Hibiskus (芙蓉镇 / Fu rong zhen)	Xie Jin	Chiny*
1992	Krapatchouk	Enrique Gabriel	Francja
1994	Moja bratnia dusza (Mi hermano del alma)	Mariano Barroso	Hiszpania*
1995	Jazda (Jízda)	Jan Svěrák	Czechy*
1996	Jeniec Kaukazu (Кавказский пленник / Kawkazskij pliennik)	Siergiej Bodrow starszy	Rosja*
1997	Różowe lata (Ma vie en rose)	Alain Berliner	Belgia*
1998	Serce na dłoni (Le coeur au poing)	Charles Binamé	Kanada*
1999	Jana i przyjaciele (החברים של יאנה / Ha-chaverim shel Yana)	Arik Kaplun	Izrael*
2000	Ja, ty, oni (Eu Tu Eles)	Andrucha Waddington	Brazylia*
2001	Amelia (Le fabuleux destin d'Amélie Poulain)	Jean-Pierre Jeunet	Francja
2002	Rok diabła (Rok ďábla)	Petr Zelenka	Czechy
2003	Okna (La finestra di fronte)	Ferzan Özpetek	Włochy*
2004	Skradzione dzieciństwo (Certi bambini)	Andrea Frazzi i Antonio Frazzi	Włochy
2005	Mój Nikifor	Krzysztof Krauze	Polska
2006	Sherry (Sherrybaby)	Laurie Collyer	Stany Zjednoczone
2007	Bagno (Mýrin)	Baltasar Kormákur	Islandia*
2008	Strasznie szczęśliwi (Frygtelig lykkelig)	Henrik Ruben Genz	Dania*
2009	Anioł nad morzem (Un ange à la mer)	Frédéric Dumont	Belgia
2010	Moskitiera (La mosquitera)	Agustí Vila	Hiszpania
2011	Konserwator (בוקר טוב אדון פידלמן / Boker tov adon fidelman)	Josi Madmoni	Izrael
2012	Mężczyzna prawie idealny (Mer eller mindre mann)	Martin Lund	Norwegia*
2013	Duży zeszyt (A nagy füzet)	János Szász	Węgry*
2014	Wyspa kukurydzy (სიმინდის კუნძული / Simindis kundzuli)	Giorgi Owaszwili	Gruzja*
2015	Bob i jego drzewa (Bob and the Trees)	Diego Ongaro	Stany Zjednoczone
2016	To nie są najlepsze dni mojego życia (Ernelláék Farkaséknál)	Szabolcs Hajdu	Węgry
2017	Mały krzyżowiec (Křižáček)	Václav Kadrnka	Czechy
2018	Nie obchodzi mnie, czy przejdziemy do historii jako barbarzyńcy (Îmi este indiferent dacă în istorie vom intra ca barbari)	Radu Jude	Rumunia*
2019	Ojciec (Бащата / Bashtata)	Kristina Grozewa i Petyr Wyłczanow	Bułgaria*
2020	Festiwal nie odbył się.
2021	Dopóki mogę iść (Страхиња Бановић / Strahinja Banović)	Stefan Arsenijević	Serbia*
2022	Lato z nadzieją (تابستان با امید / Tabestan Ba Omid)	Sadaf Foroughi	Iran*
2023	Lekcje Błagi (Уроците на Блага / Urotsite na Blaga)	Stefan Komandarew	Bułgaria
2024	Nagłe spojrzenie na głębsze rzeczy (A Sudden Glimpse to Deeper Things)	Mark Cousins	Wielka Brytania

*_{Pierwsza wygrana dla danej kinematografii.}

• Strona internetowa Festiwalu w Karlowych Warach