Wnętrze kościoła (na środku żłóbek, który co roku podziwiać można w okresie Bożego Narodzenia)
Kościół pw. św. Wojciecha w Poznaniu – świątynia wznosząca się na Wzgórzu św. Wojciecha, w dzielnicy Święty Wojciech, w Poznaniu. Od 2017 r. wielkopostny kościół stacyjny.
Historia
Po raz pierwszy zostaje wymieniona w 1244, kiedy książę Przemysł I zamienił się z biskupem poznańskim odstępując kościół i otaczającą go osadę w zamian za osadę i kościół św. Gotarda. Pośrednio z dokumentów wynika, że świątynię wzniesiono w 1222. Według podania kościół wzniesiono w miejscu, gdzie św. Wojciech wygłosił kazanie przed udaniem się z wyprawą misyjną do Prus i gdzie prawdopodobnie od XI wieku znajdowała się drewniana kaplica. W miejscu pierwszej świątyni, w XV wieku postawiono nowy, gotycki kościół. W pierwszej połowie XVI wieku dobudowano nawy boczne, a sto lat później szczyty wieńczące wschodnią i zachodnią fasadę. W 1634 roku przy południowej nawie wzniesiono kaplicę św. Antoniego. Podczas remontu w latach 1911–1912 wnętrze otrzymało secesyjnepolichromie autorstwa Antoniego Procajłowicza oraz witraże wykonane według projektów Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera.
Podczas okupacji hitlerowskiej był to jeden z dwóch dostępnych dla Polaków kościołów w Poznaniu. Podczas walk o Cytadelę wzgórze znalazło się na linii najbardziej zaciętych walk. Kościół został poważnie uszkodzony. Zniszczony został cały dach, runęła część sklepienia i murów, ucierpiało również wnętrze. Zniszczone zostały również cenne witraże, ocalał natomiast bogaty skarbiec.
Świątynię odbudowano w latach 1946–1949 (rekonsekracji dokonał ks. Hieronim Lewandowski, a mszę odprawił 9 grudnia 1945 abp Walenty Dymek[2]). Podczas tych prac usunięto tynki ze wszystkich ścian poza późnorenesansowymiszczytami. Odsłonięto również gotyckie portale na północnej i południowej elewacji, podczas gdy główne wejście od strony zachodniej wymagało rekonstrukcji. Natomiast w latach 1951–1952 przeprowadzono prace konserwacyjne we wnętrzu. Nowe witraże wykonali Stanisław Powalisz – w nawach głównej i północnej, oraz Henryk Jackowski-Nostitz w nawie południowej.
Przed kościołem znajduje się drewniana, kryta gontem, dzwonnica pochodząca z przełomu XVI i XVII wieku – najstarszy drewniany zabytek w mieście.
Budowa
Z zewnątrz z daleka zwraca uwagę wysoki, dwuspadowy dach kryty dachówką. Na fasadzie znajduje się gotycki fryz ze skośnie ułożonej cegły, całość zaś wieńczy późnorenesansowy szczyt o łagodnych liniach.
Wnętrze pseudobazylikowe, trójnawowe. W nawach głównej i północnej sklepienia gwiaździste, zaś w południowej sieciowe (siatkowe). Z dawnych dwunastu ołtarzy do naszych czasów dotrwało pięć[3]. W prezbiterium znajduje się ołtarz szafowy z rzeźbą przedstawiającą wniebowzięcie pochodzącą z XVI wieku (szafa została odtworzona w XX wieku) wykonany prawdopodobnie przez osoby związane z warsztatem Wita Stwosza. W nawie północnej, w późnorenesansowym ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający Anioła Stróża z 1630, za którego autora uznaje się Krzysztofa Boguszewskiego, który był proboszczem tego kościoła w latach 1630–1635. W nawie południowej, w ołtarzu, który również pochodzi z późnego renesansu, znajduje się obraz przedstawiający Opłakiwanie Chrystusa. Malowidło powstało w połowie XVI wieku w szkole florenckiej. Na zachodniej ścianie wisi kilka portretów trumiennych oraz blach herbowych należących w dużej części do rodu Naramowickich, a pochodzących z XVII i XVIII wieku.
Wejście do kaplicy św. Antoniego zamyka kuta, żelazna krata z pierwszej połowy XVII wieku wykonana w stylu renesansowym.
Krypta zasłużonych powstała w roku 1923 z inicjatywy proboszcza ks. Bogusława Kościelskiego na wzór Skałki w Krakowie. Zaczęto wówczas przenosić do kościoła prochy zasłużonych Wielkopolan.
W samym kościele, w nawie południowej znajduje się marmurowy sarkofag dłuta Marcina Rożka, w którym złożono szczątki ochrzczonego w tym kościele Karola Marcinkowskiego[4]. Natomiast w kaplicy św. Antoniego znajdują się epitafia osób spoczywających w Krypcie Zasłużonych znajdującej się pod kościołem. W krypcie spoczywają prochy:
↑Zofia Kurzawa, Andrzej Kusztelski: Historyczne kościoły Poznania.Przewodnik. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2006, s. 147. ISBN 83-7015-841-2.
JerzyJ.SobczakJerzyJ., Kościoły Poznania, ZbigniewZ.Szmidt, MichałM.Woźniak (ilustr.), Poznań: Wydawnictwo Debiuty, 2006, ISBN 83-922466-4-0, OCLC832205456. Brak numerów stron w książce
ZbigniewZ.SzymanowskiZbigniewZ., MartaM.TomczyszynMartaM., Poznań, Bielsko-Biała: Pascal, 1999, ISBN 83-87696-24-2, OCLC749589201. Brak numerów stron w książce
