Kabassu jednopaskowy

Kabassu jednopaskowy
Cabassous unicinctus
(Linnaeus, 1758)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

pancernikowce

Rodzina

Chlamyphoridae

Podrodzina

bolity

Rodzaj

kabassu

Gatunek

kabassu jednopaskowy

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kabassu jednopaskowy[9], kabassu[10] (Cabassous unicinctus) – gatunek ssaka z podrodziny bolit (Tolypeutinae) w obrębie rodziny Chlamyphoridae. Występuje na terenie Ameryki Środkowej i Południowej. W polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku Cabassous unicinctus używana była również nazwa zwyczajowa „kabassu”[10]; w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” zaproponowano nazewnictwo dwuczłonowe i dla C. unicinctus zaproponowano nazwę kabassu jednopaskowy. Nazwa rodzajowa „kabassu” została w publikacji PAN zarezerwowana dla rodzaju Cabassous[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Dasypus unicinctus[1]. Miejsce typowe według oryginalnie zostało błędnie podane jako „Afryka” (w oryg. łac. Habitat in Africa)[1]; w 1763 roku Georges-Louis Leclerc de Buffon poprawił miejsce typowe na „Amerykę” (fr. l'Amérique), ograniczone w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Surinamu[11][12]. W 2021 roku José Anderson Feijó i Teresa Cristina Anacleto na lektotyp wyznaczyli okaz przedstawiony na rycinie (rysunek 3 na tablicy xxx) z książki Albertusa Seby Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio, et iconibus artificiosissimis expressio, per universam physices historiam[13][14].

Wyróżniany wcześniej podgatunek squamicaudis[11][15][16] został w toku rewizji taksonomicznej uznany za odrębny gatunek[14][12].

Autorzy All the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[17].

Etymologia

  • Cabassous: fr. nazwa Cabassou lub Kabassou dla pancerników, od karib. nazwy capacou dla pancerników[18].
  • unicinctus: nowołac. unicinctus „jednopasmowy”, od łac. uni- „jeden-”, od unus „jeden”; cinctus „w paski”, od cingere „otaczać”[19].

Zasięg występowania

Kabassu jednopaskowy występuje w Kolumbii, Wenezueli, regionie Gujana, północna Brazylii, Ekwadorze i północno-wschodnim Peru, na wschód od Andów i na północ od Amazonki[16][17].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 350–450 mm, długość ogona 140–210 mm, długość ucha 32–39 mm, długość tylnej stopy 75–84 mm; masa ciała 2–3,8 kg[15][17]. Ubarwienie ciemnoszare lub ciemnobrązowe, ciało jest okryte pancerzem.

Tryb życia

Kabassu jednopaskowy porusza się na pazurach kończyn przednich i na podeszwach kończyn tylnych. Prowadzi nocny tryb, odżywia się termitami i mrówkami[20].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[8].

Uwagi

  1. ↑ Nomen nudum.

Przypisy

  1. ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 50. (łac.).
  2. ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1778, s. ryc. lxxv. (niem.).
  3. ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 113-114. (łac.).
  4. ↑ J.K.W. Illiger. Ueberblick der Säugethiere nach ihrer Verbreitung über die Welth. „Abhandlungen der physikalischen Klasse der Königlich-Preussischen Akademie der Wissenschaften”. 1804–1811, s. 108, 1815. (niem.). 
  5. ↑ C.P. Thunberg. Tekning ef en ny art Myr-Ätare eller Balta ifran Brasilien. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. For år 1818, s. 68, 1818. (szw.). 
  6. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 171. (niem.).
  7. ↑ J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: The Trustees, 1873, s. 23. (ang.).
  8. ↑ a b Cabassous unicinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  9. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 25. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 122, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  11. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cabassous unicinctus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-06].
  12. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cabassous unicinctus (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
  13. ↑ A. Seba: Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio, et iconibus artificiosissimis expressio, per universam physices historiam: opus, cui, in hoc rerum genere, nullum par exstitit. Amstelaedami: Apud J. Wetstenium, & Gul. Smith, & Janssonio-Waesbergios, 1734, s. tab. xxx. (łac.).
  14. ↑ a b A. Feijó & T.C. Anacleto. Taxonomic revision of the genus Cabassous McMurtrie, 1831 (Cingulata: Chlamyphoridae), with revalidation of Cabassous squamicaudis (Lund, 1845). „Zootaxa”. 4974 (1), s. 47–78, 2021. DOI: 10.11646/zootaxa.4974.1.2. (ang.). 
  15. ↑ a b M. Superina & A. Abba: Family Chlamyphoridae (Chlamyphorid Armadillos). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 79. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  16. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  17. ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 80. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  18. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 149, 1904. (ang.). 
  19. ↑ unicinctus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-28] (ang.).
  20. ↑ Genus Cabassous. Armadillo Online, 5 sierpnia 2014. [dostęp 2014-09-09]. (licencja CC BY-NC-SA)

Bibliografia