Józef Sigalin

Józef Sigalin
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 listopada 1909
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 grudnia 1983
Warszawa

Narodowość

żydowska

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal za Warszawę 1939–1945
Multimedia w Wikimedia Commons
Jóżef Sigalin (drugi z lewej) ze współpracownikami z Biura Odbudowy Stolicy (1945)

Józef Sigalin (ur. 6 listopada 1909 w Warszawie, zm. 25 grudnia 1983 tamże) – polski architekt i urbanista.

Życiorys

Pochodził z rodziny warszawskich fabrykantów pochodzenia żydowskiego, producentów popularnych przed II wojną światową kefirów[1] – założycielką rodzinnego przedsiębiorstwa była jego babka, Klaudia Sigalina[2]. Urodził się w rodzinie Michała i Rozalii z domu Kurlandskiej, jako najmłodszy wśród sześciorga rodzeństwa (Jakub, używający imienia Roman, Grzegorz, Anna, Aleksander, Eugenia oraz Józef)[2]. Podobnie jak bracia Grzegorz i Roman podjął studia architektoniczne, a także prawnicze, jednak nie zdołał ukończyć ich przed wybuchem wojny[1]. Jego dwaj bracia zostali zamordowani na Wschodzie, a matka i siostra Anna w obozie zagłady w Treblince[2].

W młodości działał w lewicowych organizacjach młodzieżowych i w Komunistycznej Partii Polski[3].

Okres wojny spędził w ZSRR jako naczelnik wydziałów budowlanych kopalni w Krzemieńcu i fabryki jedwabiu w Leninabadzie[4]. Następnie wstąpił do Armii Czerwonej i służył w Iranie[4]. Przystąpił do Związku Patriotów Polskich[5]. Po rekonstrukcji Wojska Polskiego w ZSRR służył w dywizji kościuszkowskiej, gdzie był oficerem sztabowym. W sierpniu 1944 roku dołączył w Lublinie do tworzącej się polskiej administracji[6]. Rozpoczął pracę w Dziale Odbudowy w resorcie gospodarki narodowej i finansów przy PKWN[6]. W listopadzie 1944 roku zorganizował w Lublinie I Zebranie Architektów Wyzwolonych Ziem Polski, na którym reaktywowano Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej[6]. Do Warszawy powrócił w 1945 w stopniu majora[1]. W 1946 ukończył studia architektoniczne i obronił dyplom u prof. Jana Zachwatowicza[1].

W swoich wspomnieniach zapisał, że odnalazł w zrujnowanej Warszawie figurę Zygmunta III z pomnika tego władcy[1].

Był jednym z założycieli Biura Planowania i Odbudowy PKWN i Biura Odbudowy Stolicy[1] (1945), współtworzył Plan Generalny Warszawy w latach 1951−1953. W latach 1951–1956 był pierwszym naczelnym architektem Warszawy, w latach 1945−1946 nadzorował budowę mostu Poniatowskiego, w latach 1947−1949 (razem z Janem Knothem i Zygmuntem Stępińskim) realizował budowę Trasy W-Z, w latach 1950–1955 Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM), a w latach 1952−1955 był formalnie, z polecenia prezydenta Bolesława Bieruta, pełnomocnikiem ds. budowy Pałacu Kultury i Nauki (w rzeczywistości budowę PKiN nadzorował Henryk Janczewski)[7]. W następnych latach (do 1974) nadzorował budowy trasy Starzyńskiego, Wybrzeża Szczecińskiego i Helskiego, obwodnicy śródmiejskiej od Okopowej do Towarowej, ul. Waryńskiego i Trasy Łazienkowskiej.

Był autorem projektów architektonicznych ukształtowania placów Zamkowego, Konstytucji, Defilad i Zawiszy. Współtworzył osiedle Mariensztat, parki Traugutta i Agrykola, tereny zieleni wokół Pałacu Kultury i Nauki, w rejonie Wisły oraz Świdra.

Ożenił się i miał córkę; następnie związał się z Krystyną Kozłowską, która urodziła jego drugą córkę[8].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D12-1-1)[9].

Publikacje

Ordery i odznaczenia

Nagrody

Upamiętnienie

W 2018 r. nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Józefa Sigalina autorstwa Andrzeja Skalimowskiego pt. Sigalin. Towarzysz odbudowy[17].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Andrzej Skalimowski, Wschód – Zachód. Odbudowa centrum Warszawy, [w:] Mówią Wieki nr 8/2010 (607), Wydawnictwo Bellona SA, Warszawa, 2010.
  2. ↑ a b c Andrzej Skalimowski, Sigalin. Towarzysz odbudowy, 2018.
  3. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 72. ISBN 978-83-280-3725-0.
  4. ↑ a b Zabytkowicze i awangardziści.
  5. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 73. ISBN 978-83-280-3725-0.
  6. ↑ a b c Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
  7. ↑ Historia PKiN. [dostęp 2012-02-12].
  8. ↑ Paula Szewczyk: Córka Józefa Sigalina. Dla niej nie był towarzyszem odbudowy, tylko zabaw i spacerów. WysokieObcasy.pl, 2023-06-03. [dostęp 2023-09-20].
  9. ↑ Lista pochowanych. Józef Sigalin. um.warszawa.pl. [dostęp 2018-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
  10. ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), budownictwa”.
  11. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1148 „za wybitne zasługi w pracy zawodowej”.
  12. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 209 „za zasługi położone przy odbudowie mostu Poniatowskiego”.
  13. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
  14. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
  15. ↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-05]. 
  16. ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 7, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-05]. 
  17. ↑ Sigalin [online], czarne.com.pl [dostęp 2022-06-02].

Bibliografia