Stowarzyszenie Architektów Polskich

Stowarzyszenie Architektów Polskich
Ilustracja
Pałac Zamoyskich, siedziba Zarządu Głównego SARP
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Data założenia

lipiec 1934

Rodzaj stowarzyszenia

stowarzyszenie

Zasięg

Rzeczpospolita Polska

Prezes

Marek Chrobak

Nr KRS

0000081335

Data rejestracji

31 stycznia 2002

brak współrzędnych
Strona internetowa

Stowarzyszenie Architektów Polskich (oficjalny skrót SARP) – założone w 1934 ogólnopolskie stowarzyszenie zawodowe zrzeszające architektów.

Siedziba Zarządu Głównego SARP mieści się w pałacu Zamoyskich przy ul. Foksal 2 w Warszawie.

Historia

Historia działalności stowarzyszeniowej architektów w Polsce sięga 1877. Z inicjatywy budowniczych i inżynierów założono Krakowskie Towarzystwo Techniczne, późniejsza zaś aktywność architektów działała w ramach warszawskiego Towarzystwa Popierania Handlu i Przemysłu (1899). Kontynuacją tych starań stała się samodzielna Delegacja Architektów Polskich utworzona w 1908 po Międzynarodowym Kongresie Architektów w Wiedniu. Głównym zadaniem DAP miało być reprezentowanie dążeń architektów polskich działających we wszystkich zaborach. Dzięki tworzeniu wspólnych ekspozycji architektonicznych na wystawach i kongresach oraz organizacji konkursów, architektura polska zaistniała na arenie międzynarodowej. Wypracowywano także jednolite stanowisko wobec ochrony wykonywania zawodu architekta oraz szereg postulatów w sprawie organizacji szkolnictwa architektonicznego. Jednym z ważniejszych osiągnięć środowiska przed uzyskaniem niepodległości było opracowanie zasad regulaminów konkursów architektonicznych (1911)[1][2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Koło Architektów w Warszawie zorganizowało I Powszechny Zjazd Architektów (1919). W 1926 roku powstało w Warszawie Stowarzyszenie Architektów Polskich – SAP. Jednocześnie na zjeździe polskich stowarzyszeń architektonicznych uchwalono powołanie instytucji periodycznych zjazdów delegatów pod nawiązującą do tradycji nazwą Delegacja Architektów Polskich. W tym samym roku w Poznaniu utworzono Związek Stowarzyszeń Architektów Polskich – ZSAP. 8 lat później, w lipcu 1934, Walny Zjazd Delegatów w Warszawie powołał jednoczące wszystkie organizacje architektów Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej – SARP. Nazwa ta przetrwała do 1952, kiedy to na VI Walnym Zjeździe Delegatów SARP zmieniono nazwę na Stowarzyszenie Architektów Polskich, zachowując tradycyjny skrót SARP[2].

W czerwcu 1938 na walnym zjeździe w Warszawie SARP przyjął paragraf aryjski[3]. W ramach „walki o prawdziwe oblicze architektury polskiej” wykluczono członkostwo w stowarzyszeniu osób narodowości żydowskiej[4]. W głosowaniu oddano 29 głosów „za”, przeciw zagłosował jeden z delegatów Oddziału Katowickiego SARP dysponujący 2 głosami[4].

SARP zostało reaktywowane w listopadzie 1944 na I Zebraniu Architektów Wyzwolonych Ziem Polski w Lublinie[5].

W 1977 SARP został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[6].

Działalność

Statutowymi celami działalności SARP są:

  • dbałość o jakość architektury i środowiska – zbudowanego oraz naturalnego – pojmowanych jako interes publiczny,
  • tworzenie warunków dla rozwoju twórczości architektonicznej i jej ochrona,
  • rozwój warsztatu architekta i ochrona zawodu.

SARP prowadzi zarówno szeroko pojętą działalność kulturalną, naukowo-oświatową (organizacja sympozjów i wystaw), organizuje konkursy architektoniczne, jak i służy świadczeniu wzajemnej pomocy przez polskich architektów. Od 1966 Stowarzyszenie przyznaje Honorową Nagrodę SARP, od 1983 Nagrodę Roku SARP. Od 1997 jest współorganizatorem konkursu Polski Cement w Architekturze[7].

Decyzją Ministra Kultury z 16 lutego 1995 wydano stowarzyszeniu zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych oraz urbanistycznych na następujących polach eksploatacji: utrwalenie, zwielokrotnienie (techniką graficzną, drukarską, fotograficzną, kserograficzną i cyfrową), wprowadzenie do obrotu, wprowadzenie do pamięci komputera, najem, dzierżawa[8].

W latach 2000–2010 wydawało dwumiesięcznik architektoniczny Arch[9].

Oddziały SARP

Oddziały SARP znajdują się w następujących miastach: Bielsko-Biała, Białystok, Bydgoszcz, Częstochowa, Gorzów Wielkopolski, Jelenia Góra, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Łódź, Lublin, Olsztyn, Opole, Poznań, Radom, Rzeszów, Słupsk, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław, Wybrzeże w Gdańsku, Zakopane, Zielona Góra

Prezesi SARP[10]

Lp. Imię i nazwisko Daty urzędowania Długość urzędowania
1. Kazimierz Tołłoczko 30 maja 1934 10 czerwca 1934 11 dni
2. Romuald Miller (1) 10 czerwca 1934 październik 1936 1085 dni
październik 1936 30 maja 1937
3. Adolf Szyszko-Bohusz 30 maja 1937 1939 brak danych
4. Lech Niemojewski 5 listopada 1944 8 kwietnia 1945 154 dni
5. Romuald Miller (2) 8 kwietnia 1945 27 sierpnia 1945 141 dni
6. Gustaw Trzciński 28 sierpnia 1945 14 lipca 1946 320 dni
7. Witold Plapis 16 lipca 1946 18 października 1947 795 dni
19 października 1947 18 września 1948
8. Józef Ufnalewski 20 września 1948 7 lipca 1951 1544 dni
8 lipca 1951 12 grudnia 1952
9. Eugeniusz Wierzbicki 14 grudnia 1952 21 grudnia 1954 1485 dni
22 grudnia 1954 7 stycznia 1957
10. Jerzy Hryniewiecki 9 stycznia 1957 6 kwietnia 1959 1535 dni
8 kwietnia 1959 24 marca 1961
11. Tadeusz Ptaszycki 25 marca 1961 4 kwietnia 1963 1543 dni
5 kwietnia 1963 15 czerwca 1965
12. Henryk Buszko (1) 16 czerwca 1965 1 czerwca 1967 1637 dni
3 czerwca 1967 9 grudnia 1969
13. Jerzy Kowarski 10 grudnia 1969 23 kwietnia 1972 865 dni
14. Henryk Buszko (2) 24 kwietnia 1972 15 marca 1975 1056 dni
15. Jerzy Buszkiewicz 16 marca 1975 15 kwietnia 1978 1126 dni
16. Tadeusz Mrówczyński 16 kwietnia 1978 7 grudnia 1981 1331 dni
17. Zbigniew Zawistowski 8 grudnia 1981 16 marca 1985 1194 dni
18. Roman Hordyński 17 marca 1985 27 lipca 1986 (zmarł) 497 dni
19. p.o. Andrzej Kiciński 28 lipca 1986 7 maja 1988 649 dni
20. Ryszard Semka 27 maja 1988 12 maja 1991 1080 dni
21. Krzysztof Chwalibóg 13 kwietnia 1991 20 maja 1994 3352 dni
21 maja 1994 12 czerwca 1997
13 czerwca 1997 16 czerwca 2000
22. Ryszard Jurkowski 17 czerwca 2000 23 września 2003 2366 dni
24 października 2003 9 grudnia 2006
23. Jerzy Grochulski (1) 9 grudnia 2006 12 grudnia 2009 2191 dni
12 grudnia 2009 8 grudnia 2012
24. Mariusz Ścisło 8 grudnia 2012 12 grudnia 2015 2549 dni
12 grudnia 2015 1 grudnia 2019
25. Bohdan Lisowski 2 grudnia 2019 9 lutego 2022 (zrezygnował) 800 dni
26. p.o. Jerzy Grochulski (2) 17 lutego 2022 23 czerwca 2022 126 dni
27. Agnieszka Kalinowska-Sołtys 24 czerwca 2022 6 czerwca 2024 713 dni
28. Marek Chrobak 7 czerwca 2024 obecnie 176 dni

Członkowie

 Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Kontrowersje

W 2014 Stowarzyszenie uzyskało zgodę na tymczasowe (na okres 1 miesiąca) ustawienie na terenie ogrodu warszawskiego pałacu Zamoyskich, którym zarządza, letniego pawilonu. Pawilon został rozebrany w lutym 2017 wskutek protestów właściciela sąsiedniego pałacu Przezdzieckich. Krótko potem bez wymaganego pozwolenia stołecznego konserwatora zabytków pawilon został odtworzony. Powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego wydał nakaz rozbiórki obiektu jako samowoli budowlanej[11].

W 2019 w ogrodzie przy pałacu powstał kolejny pawilon wzniesiony bez wymaganej zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków[12].

Wyżej wymienione obiekty były samowolami budowlanymi stawianymi bez zgody Stowarzyszenia, które podjęło długoletnią batalię o usunięcie tych obiektów. 22 maja 2017 Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał decyzję nakazującą rozbiórkę hali namiotowej, jednak kolejne odwołania najemcy (także na drodze sądowej) skutecznie wstrzymywały działania Stowarzyszenia. 18 stycznia 2022 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną najemcy w sprawie przywrócenia zabytku do stanu pierwotnego, a w dniu 21 kwietnia 2022 roku zapadł prawomocny wyrok Sądu Okręgowego o wykonanie zastępcze rozbiórki namiotu za firmę najemcy przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał 21 marca 2022 roku odpowiedni tytuł wykonawczy. Na tej podstawie Stowarzyszenie Architektów Polskich dokonało demontażu hali namiotowej w dniu 31 marca 2022, a następnie dokonało uporządkowania terenu i odtworzyło zniszczony trawnik parkowy[13][14].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Adam Kotarbiński, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, 1985, s. 18.
  2. ↑ a b Stowarzyszenie Architektów Polskich - Historia SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich, 2014-03-01. [dostęp 2018-05-10].
  3. ↑ Paragraf aryjski w S.A.R.P., „Mały Dziennik”, Niepokalanów, 5 lipca 1938, Cytat: W dniach 28 i 29 czerwca odbył się w Warszawie ogólnopolski zjazd Stow. Architektów R.P. Na zjeździe przeprowadzono prawie jednogłośnie zasadę, że członkami stowarzyszenia nie mogą być żydzi i osoby pochodzenia żydowskiego.
  4. ↑ a b Grzegorz Rytel: Lucjan Korngold. Warszawa-São Paulo 1897–1963. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2014, s. 85. ISBN 978-83-930937-4-8.
  5. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
  6. ↑ Sztandar Pracy I klasy dla SARP. „Dziennik Polski”. Nr 108, s. 1-2, 14-15 maja 1977. 
  7. ↑ Konkurs Polski Cement w Architekturze - Architektura Betonowa [online], architekturabetonowa.pl [dostęp 2022-10-20] (pol.).
  8. ↑ Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (M.P. z 2009 r. nr 21, poz. 270)
  9. ↑ Zawieszenie wydawania dwumiesięcznika ARCH | Oddział Warszawski SARP [online] [dostęp 2022-10-20] (pol.).
  10. ↑ Prezesi SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich. [dostęp 2017-06-16].
  11. ↑ Michał Wojtczuk. SARP: samowola architektów polskich. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 2 czerwca 2017. 
  12. ↑ Mateusz Kowalik: Imprezowy pawilon wyrasta na Foksal. O zgodę konserwatora nikt nie pytał. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. 23 września 2019. [dostęp 2019-09-23].
  13. ↑ Stowarzyszenie Architektów Polskich - Siedziba SARP [online], sarp.pl [dostęp 2024-04-25].
  14. ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2022-08-04].

Linki zewnętrzne