PROFILPELAJAR.COM

Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”
Skrót	RSW „Prasa-Książka-Ruch”
Status prawny	spółdzielnia
Data założenia	1 stycznia 1973
Data zamknięcia	22 marca 1990
	Prefiks wydawcy (ISBN): 978-83-01

Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” (RSW „Prasa-Książka-Ruch”) – polskie wydawnictwo utworzone w 1973 w wyniku połączenia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”, wydawnictwa „Książka i Wiedza” oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki „Ruch”.

RSW „Prasa-Książka-Ruch” była obok pośrednich dotacji budżetowych i składek członkowskich jednym z głównych źródeł bieżących dochodów PZPR wypłacając corocznie wysokie dywidendy (zwykle w miesięcznych ratach), których wysokość ustalał Komitet Centralny PZPR w czasie planowania budżetu partii. Mniejsze dotacje płynęły również do organizacji będących formalnymi współwłaścicielami koncernu. Inną formą wykorzystywania RSW przez PZPR było zatrudnianie w koncernie funkcjonariuszy partyjnych na fikcyjnych etatach. RSW była dotowana z budżetu państwa korzystając z kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych oraz znacznych ulg w podatkach.

Struktura organizacyjna

RSW była największym koncernem prasowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Publikowało większość wysokonakładowych gazet i czasopism (w 1988 r. 45 gazet codziennych na czele z głównym organem PZPR – Trybuną Ludu i 235 czasopism o łącznym nakładzie 3,5 mln egz.). RSW wydawała także kalendarze, pocztówki, reprodukcje dzieł sztuki, płyty i kasety z muzyką, kasety wideo, a jej działalność obejmowała także działalność filmową. Działalnością kolportażową zajmowało się Przedsiębiorstwo Kolportażowe Ruch. RSW skupiała w sobie 7 wydawnictw i agencji książkowych wydających po kilkaset tytułów rocznie, głównie pozycji o tematyce społeczno-politycznej. Jej przybudówkami były także instytucje pozaprasowe, agencje (m.in. Polska Agencja Interpress, Centralna Agencja Fotograficzna, Krajowa Agencja Wydawnicza i Młodzieżowa Agencja Wydawnicza). RSW „Prasa-Książka-Ruch” miała 17 własnych drukarni (stan na 1990), sieć kolportażu, 4 centralne ośrodki wczasowe, a także podlegały jej organizacje takie jak CHZ „Ars Polona”, Przedsiębiorstwo Filatelistyczne i Ośrodek Badań Prasoznawczych. Przedostatnim prezesem koncernu był Wiesław Rydygier. W listopadzie 1989 zastąpił go Sławomir Tabkowski.

Struktura własnościowa

W 1989 roku liczba udziałów poszczególnych organizacji w spółdzielni przedstawiała się następująco:

PZPR – 100 (95,2%)
Liga Kobiet Polskich – 1 (0,95%)
Związek Harcerstwa Polskiego – 1 (0,95%)
Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej – 1 (0,95%)
Związek Młodzieży Wiejskiej – 1 (0,95%)
Zrzeszenie Studentów Polskich – 1 (0,95%).

Na początku 1990 roku po rozwiązaniu PZPR, a przed uchwaleniem przez Sejm ustawy o likwidacji RSW udziały objęły:

SdRP – 51%
ZSMP – 9%
ZMW – 9%
ZSP – 9%
Liga Kobiet Polskich – 12%
Fundacja Wschód-Zachód – 10%.

Likwidacja

22 marca 1990 roku Sejm uchwalił ustawę o likwidacji RSW^[1], która ustalała zasady podziału koncernu. 30 marca zatwierdził ją Senat. 6 kwietnia premier Tadeusz Mazowiecki powołał Komisję Likwidacyjną ds. RSW „Prasa-Książka-Ruch”, a dwa tygodnie później jej pierwszych pełnomocników terenowych. Z podziałem majątku po RSW wiązało się szereg kontrowersji co do jego zasad i niejawnie podejmowanych decyzji. Wyprowadzanie majątku do przedsiębiorstw prywatnych z koncernu zaczęło się jeszcze przed 1989 r. Jednym z jego bardziej znanych form było dotowanie przez RSW „Prasa-Książka-Ruch” na polecenie KC PZPR spółki Transakcja, co w przekonaniu niektórych z procesu prywatyzacji koncernu czyniło klasyczny przypadek tzw. uwłaszczenia nomenklatury.

RSW zostało podzielony przez Sejm w 1990 i 1991 r., jako nowi właściciele preferowane były partie polityczne. „Solidarność” i Porozumienie Centrum przejęły „Express Wieczorny”, Kongres Liberalno-Demokratyczny i część działaczy Unii Demokratycznej nabyło „Życie Warszawy”, Konfederacja Polski Niepodległej tygodnik „Razem”, a SdRP „Trybunę”^[2].

„Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” wśród przedsiębiorstw, w których RSW „Prasa-Książka-Ruch” zaangażowała swoje kapitały przed ustawą o jej likwidacji wymienia następujące firmy:

Przedsiębiorstwo polsko-radzieckie „Orbita” Spółka Wydawniczo-Poligraficzna sp. z o.o.,
„Polska Agencja Wydawnicza” SA,
„Strefa Wolnocłowa Cieszyn” sp. z o.o.,
Młodzieżowa Agencja Wydawnicza,
„Zwierciadło” sp. z o.o.,
„Tani Dom” sp. z o.o.,
Agencja Reklamowa „IKS” sp. z o.o.,
„Polvis” sp. z o.o.,
Oficyna Wydawnicza „Życie Warszawy” sp. z o.o.,
Centrala Handlu Zagranicznego „Paged” sp. z o.o.,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno Wydawnicze „Rondo-Graf” sp. z o.o.,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe „Polvist” sp. z o.o. z siedzibą w Przeworsku,
„Sirpol Ruch” sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi,
„Sponsor” sp. z o.o. z siedzibą w Olsztynie,
Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe „Cezab” SA z siedzibą w Częstochowie,
„Wtórpap” sp. z o.o.,
„Oferta dla każdego” sp. z o.o.,
„Pololimp” sp. z o.o.,
„Leskon” sp. z o.o.,
Biuro Obsługi Prawnej i Technicznej „Cons-Lex” sp. z o.o.,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowo-Wdrożeniowe „Pozgraf” sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu,
„Cresh” sp. z o.o. z siedzibą w Jarosławiu,
„Olsport” sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach,
„Promer-Soft” sp. z o.o.,
„Ilustrowany Kurier Codzienny” sp. z o.o.,
„Polareks” SA.

Zobacz też

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch” (Dz.U. z 1990 r. nr 21, poz. 125).
↑ WojciechW. Czuchnowski WojciechW., IwonaI. Szpala IwonaI., Haszysz w slipkach, Kaczyński w "Expressie": jak prezes z towarzyszami gazetę Szwajcarom sprzedali [online], wyborcza.pl, 28 marca 2017 [dostęp 2017-03-29] .

Bibliografia

Jerzy Baczyński, Prawdziwa historia „Polityki”, „Polityka” (nr 3/15-01-2000).
Andrzej Grajewski, Bitwa o prasę. Krótki zarys likwidacji koncernu prasowego RSW. „Więź”, (nr 11/1992).