PROFILPELAJAR.COM

Hermann Oberth
	; Hermann Oberth w latach 50.
Data i miejsce urodzenia	25 czerwca 1894 ; Nagyszeben, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	28 grudnia 1989 ; Norymberga, Republika Federalna Niemiec
Zawód, zajęcie	fizyk, inżynier
Narodowość	niemiecka
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hermann Julius Oberth (ur. 25 czerwca 1894 w Sybinie^[1], zm. 28 grudnia 1989 w Norymberdze^[1]) – austriacko-niemiecki fizyk i wynalazca, pionier techniki rakietowej i wizjoner eksploracji kosmosu^[1].

Życiorys

Urodził się w austro-węgierskim Siedmiogrodzie, w Nagyszeben (dziś Sybin w Rumunii) w rodzinie Sasów siedmiogrodzkich, którzy zwali miasto Hermannstadt. Większą część dzieciństwa spędził w Sighișoarze, gdzie dzięki lekturze dzieł Juliusza Verne’a zafascynował się kosmonautyką^[1].

Od 1912 roku studiował medycynę w Monachium^[1]. W czasie I wojny światowej służył w jednostce medycznej i doświadczenie to skłoniło go do porzucenia kariery lekarskiej. W czasie wojny stracił na froncie brata^[2].

Po wojnie rozpoczął studia fizyki, chemii i matematyki najpierw w Klużu, w 1919 przeniósł się do Monachium, potem do Getyngi, wreszcie Heidelbergu^[3]. Jego praca doktorska z 1922 poświęcona budowie i wykorzystywaniu rakiet została odrzucona przez uniwersytet w Heidelbergu jako „zbyt fantastyczna”^[1]. Na jej podstawie opublikował rok później traktującą o fizyce lotów rakietowych rozprawę Die Rakete zu den Planetenräumen (Rakietą w przestrzeń międzyplanetarną)^[1]. Książka opisywała m.in. zjawisko znane dziś jako efekt Obertha, rakiety wielostopniowe wraz z matematycznymi wywodami rozwiązań technicznych^[4]. Wkrótce mniej teoretyczna wersja jego pracy została opracowana i wydana przez Maksa Valiera, co doprowadziło w Republice Weimarskiej do boomu rakietowego, który manifestował się powstawaniem szeregu amatorskich klubów rakietowych (m.in.: Verein für Raumschiffahrt, VfR). W tym założonym w 1927 towarzystwie obok Obertha znalazł się m.in. Wernher von Braun^[1].

Od 1924 do 1938 pracował jako profesor matematyki, fizyki i chemii w gimnazjum w siedmiogrodzkim Mediaș^[3].

Za swą drugą książkę z 1929 roku, 429-stronnicową Die Wege zur Raumschiffahrt (Podróż w przestrzeń kosmiczną) otrzymał nagrodę ufundowaną przez francuskiego wynalazcę Roberta Esnault-Pelterie, którą przeznaczył na zakup materiałów dla klubów VfR. W nowej książce opisał m.in. konstrukcję silników jonowych^[1].

Razem z Willim Leyem doradzał Fritzowi Langowi, reżyserowi niemego filmu science-fiction pt. Die Frau Im Mond (Kobieta na Księżycu)^[1]. Na potrzeby filmu – reżyserowi zależało na naukowej poprawności dzieła – zbudowali oni realistyczną makietę rakiety kosmicznej. W trakcie prac nad filmem Lang dla dodania dramaturgii wymyślił sekwencję odliczania do startu rakiety^[1].

W 1929 odpalił silnik swej pierwszej rakiety na paliwo ciekłe nazwanej Kegeldüse^[5]. W 1931 uzyskał w Rumunii patent na rakietę napędzaną paliwem ciekłym. Pierwszy model został wystrzelony 7 maja 1931 w pobliżu Berlina^[6].

Od 1938 pracował na Politechnice Wiedeńskiej^[3]. W 1941 otrzymał obywatelstwo III Rzeszy^[1]. Od 1941 do 1943^[7] pod pseudonimem Felix Hann^[3] pracował z Wernherem von Braunem w Peenemünde przy konstrukcji niemieckiej rakiety balistycznej A4 (V2)^[1]. Za ratowanie wyposażenia ośrodka po alianckim bombardowaniu został odznaczony Krzyżem Zasługi Wojennej I Klasy z Mieczami^[8]. Krótko potem odszedł z projektu. W 1944 wskutek eksplozji w czasie prób rakietowych w Redl-Zipf, austriackim ośrodku programu zginęła córka Obertha^[9], Ilse.

Po wojnie od 1948 przebywał w Szwajcarii, a w latach 1950–1953 we Włoszech, gdzie pracował nad rakietami przeciwlotniczymi^[3]. W 1954 opublikował książkę Menschen im Weltraum (Ludzie w kosmosie), w której nakreślił cele eksploracji kosmosu^[3]:

„Uczynić dostępnymi dla życia wszelkie miejsca, gdzie to jest możliwe, zaludnić wszystkie światy jeszcze nie zaludnione i dać cel wszelkiemu życiu”.

Opublikował także szereg książek na temat filozofii człowieka i jego przyszłości.

W 1955 von Braun zaprosił go do współpracy w kierowanym przez siebie Marshall Space Flight Center^[5] w Huntsville w Alabamie^[1]. W 1959 przeszedł na emeryturę^[3] i wrócił do Feucht koło Norymbergi, gdzie mieszkał do końca życia^[1].

Już na emeryturze wracał do USA jako doradca firmy Convair w San Diego. W 1969 został zaproszony za ocean, aby oglądać start misji Apollo 11 – pierwszej, która zakończyła się lądowaniem na Księżycu^[1].

Życie prywatne

W 1918 poślubił Mathilde Hummel (1895–1981), z którą miał czworo dzieci:

Julius (ur. 1919, zaginął w 1943)^[3],
Erna Roth-Oberth (1922–2012) – dokumentowała dorobek ojca^[3],
Ilse (1924–1944) – techniczka rakietowa, zginęła w wypadku w Redl-Zipf(inne języki)^[9],
Adolf (1928–2007) – chemik rakietowy, pracował z ojcem nad paliwem stałym do rakiet^[3].

Poglądy polityczne

Sam Oberth zarzekał się, że nie ma uprzedzeń szowinistycznych i z racji tego, że żył w przeciągu swego życia w 12 krajach i mówił w 5 językach, uważał się za „obywatela świata”^[10]. Według jednego z jego biografów, Daniela Mellema brak informacji, aby Oberth był członkiem NSDAP^[2]. Jednak od 1965 do 1967 był członkiem Narodowodemokratycznej Partii Niemiec^[10]^[2].

W 1962 przemawiając z okazji przyznania honorowego członkostwa w Związku Wypędzonych powiedział^[11]:

„Liczyłem, że uda mi się wynaleźć broń rakietową, która pozwoliłaby zniszczyć haniebny Traktat Wersalski. Nie udało mi się”^[11].

Po jego śmierci wspierająca dawnych nazistów organizacja Stille Hilfe opublikowała nekrolog, w którym określiła go jako „wiernego pomocnika i darczyńcę”^[12].

Nagrody i odznaczenia

1929 – nagroda Roberta Esnault-Pelterie^[1]
1941 – Krzyż Zasługi Wojennej I Klasy z Mieczami^[8]^[3]
1961 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi RFN^[3]
1969 – medal Wilhelma Exnera
1984 – Bawarski Order Zasługi^[3]

Upamiętnienie

W Feucht od 1971 znajduje się poświęcone mu „Muzeum Podróży Kosmicznych”^[13]. Jego nazwiskiem określa się tzw. efekt Obertha, opisany przez niego w pierwszej książce z 1923. Imię Obertha nosi krater (60 km średnicy) na niewidocznej stronie Księżyca oraz planetoida (9253) Oberth. W 1952 w Bremie zostało założone towarzystwo jego imienia, Hermann-Oberth-Gesellschaft.

Tablica pamiątkowa z 1974 w hali berlińskiego lotniska Tegel
Tablica przy wejściu do muzeum Obertha w Feucht
Jeden z pamiątkowych znaczków Poșta Română

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Launius 1998 ↓, s. 107–109.
↑ ^a ^b ^c Nora Voit: Technologie kann man für jede Ideologie missbrauchen. Fluter, 2020-10-16. [dostęp 2022-02-22]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Oberth, Hermann, [w:] Karl-HeinzK.H. Ingenhaag Karl-HeinzK.H., Neue Deutsche Biographie, wyd. 19, 1999, s. 400–402 [dostęp 2022-02-22] (niem.).
↑ Ordway 1979 ↓, s. 78.
↑ ^a ^b The Hermann Oberth Raumfahrt Museum. [dostęp 2022-02-22]. (ang.).
↑ Encyklopedia Britannica. Ziemia i Wszechświat. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ S.A., 2006, s. 97. ISBN 978-83-60563-25-0.
↑ Ordway 1979 ↓, s. 64.
↑ ^a ^b Ordway 1979 ↓, s. 116.
↑ ^a ^b Ordway 1979 ↓, s. 85.
↑ ^a ^b HansH. Barth HansH., Hermann Oberth: „Nie an Angriffswaffen gearbeitet”, „Siebenbürgische Zeitung”, 29 stycznia 2002 [dostęp 2022-02-22] (niem.).
↑ ^a ^b Politik / Hermann Oberth, „Der Spiegel” (39/1962), 25 września 1962 [dostęp 2022-02-22], Cytat: Ich hatte gehofft, eine Raketenwaffe zu finden, die den Schandvertrag von Versailles hätte zerschlagen können. Das ist mir nicht gelungen. (niem.).
↑ Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Augsburg Weltbild, s. 441–442. Cytat: ein getreuer Helfer und Spender zur Unterstützung unserer Hilfsbedürftigen.
↑ 40-Jahr-Feier des Hermann-Oberth-Raumfahrt-Museums in Feucht, „Siebenbürgische Zeitung”, 20 września 2011 [dostęp 2022-02-22] (niem.).

Bibliografia

Hermann Oberth (1894–1989). W: Roger D. Launius: Frontiers of Space Exploration. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1998, s. 107–109. ISBN 0-313-32524-3. (ang.).
Frederick I. Ordway: The rocket team. New York: Crowell, 1979. ISBN 0-690-01656-5. (ang.).