Indianie Kumeyaay, rdzenni mieszkańcy okolic San Diego
Okolice San Diego były zamieszkane już 10 tys. lat temu przez Indian Kumeyaay. W 1542 roku dopłynął tu Juan Rodríguez Cabrillo, portugalski odkrywca podróżujący pod hiszpańską banderą. Cabrillo ogłosił, że zatoka należy do Hiszpanii i nazwał miejsce San Miguel.
W 1602 roku w okolice dzisiejszego San Diego przybył Sebastián Vizcaíno, aby stworzyć mapę Kalifornii. Vizcaíno postanowił nazwać dzisiejsze rejony Mission Bay i Piont Loma San na cześć świętego Dydaka (hiszp. San Diego). W 1769 powstał tam pierwszy fort w okolicy dzisiejszego Old Town San Diego State Historic Park, a w 1797 roku – misja chrześcijańska Mission San Diego de Alcalá prowadzona przez franciszkanina, ojca Junípero Serra.
Pierwsze zabudowania miejskie powstały w San Diego w okolicach dzisiejszego Old Town San Diego State Historic Park. Lokalizacja nie była jednak idealna – ludzie osiedlili się zbyt daleko do oceanu, portu i szlaków żeglugi. Pod koniec lat 60. XIX wieku tutejszy kupiec Alonzo Horton postanowił przenieść główną część miasta na brzeg oceanu, tam gdzie obecnie znajduje się centrum (Downtown). Zbudował pierwsze budynki i namówił do tego samego innych zamożnych mieszkańców[4]. Miasto zaczęło bardzo dynamicznie się rozwijać.
Geografia
Miasto położone jest na południowo-zachodnim krańcu Kalifornii i kontynentalnego USA, ok. 2 godzin jazdy samochodem od Los Angeles. Na południu graniczy z Meksykiem. Po stronie meksykańskiej znajduje się miasto Tijuana. Na zachodzie – Ocean Spokojny, na wschodzie – pasmo gór (Laguna Mountains) i pustynny Park Stanowy Anza-Borrego. Samo miasto poprzecinane jest kanionami. Przez miasto przepływa rzeka San Diego (ang. San Diego River).
Klimat
W San Diego występuje klimat śródziemnomorski. Lata są suche i ciepłe, zimy – łagodne. Średnia temperatura roczna to +18,0 °C (średnie maksimum +21,6 °C a średnie minimum +14,5 °C), roczny opad wynosi 274 mm (średnio 43 dni z opadami >¼ mm). Opady występują głównie od stycznia do marca, 52–58 mm miesięcznie. Latem temperatura w dzień wynosi od +22 do +26 °C, tylko przez kilka dni w roku osiąga +32 °C. Roczne nasłonecznienie wynosi 3057 godz. Zimy są łagodne, z temperaturami od +16 do +19 °C.
W najbardziej suchych i gorących miesiącach na wzgórzach w okolicy miasta często wybuchają pożary[5]. W 2003 ogromny pożar zwany Cedar Fire (ogłoszony największym pożarem w Kalifornii w ciągu ostatnich 100 lat) zniszczył ponad 1200 km² lasów, zniszczył 2200 domów i spowodował śmierć 15 osób[6]. Równie duże pożary miały miejsce w 2007 roku.
Główne gałęzie gospodarki San Diego to przemysł obronny, elektroniczny i turystyka. W połowie pierwszej dekady XXI wieku, według rankingu amerykańskiego instytutu The Milken Institute, miasto stało się czołowym ośrodkiem rozwoju biotechnologii[10]. Swoje siedziby albo centra badawcze ma tutaj wiele największych firm biotechnologicznych (m.in. Neurocrine Biosciences, Nventa Biopharmaceuticals, BD Biosciences, Biogen Idec, Integrated DNA Technologies, Merck, Pfizer, Élan, Genzyme, Cytovance, Celgene, Vertex). Znajdują się tu także znane instytuty badawcze: The Scripps Research Institute, Salk Institute for Biological Studies, Burnham Institute oraz Uniwersytet Kalifornijski w San Diego.
San Diego to również ośrodek przemysłu lotniczego, rakietowego i elektronicznego. Dobrze rozwinięty jest tu przemysł stoczniowy, metalowy, spożywczy, poligraficzny i odzieżowy. Znajdują się tu wielkie zakłady odsalania wody morskiej. San Diego jest też ważnym węzłem drogowym i posiada międzynarodowy port lotniczy San Diego International Airport.
W San Diego znajduje się wiele instalacji wojskowych, wliczając w to porty marynarki wojennej (US Navy) oraz marines: Marine Corps Air Station Miramar i Marine Corps Recruit Depot San Diego. Miasto jest portem macierzystym największej na świecie flotylli wojennej, składającej się z trzech superlotniskowców (USS „John C. Stennis”, USS „Nimitz” oraz USS „Ronald Reagan”), pięciu dużych okrętów desantowych, kilku atomowych okrętów podwodnych i licznych mniejszych okrętów.
Edukacja i nauka
Geisel Library - główna biblioteka Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego (2008)Heppner Hall w San Diego State University (2013)
Museum of Contemporary Art San Diego (Muzeum Sztuki Współczesnej w San Diego) w 2008 rokuSan Diego Comic-Con (2013)
W San Diego znajduje się wiele galerii i muzeów (m.in. San Diego Museum of Art, Museum of Contemporary Art San Diego, The Timken Gallery, The Mingei International Museum, The Museum of Photographic Arts, The Museum of the Living Artist, The Museum of Man, The San Diego Natural History Museum, The Reuben H. Fleet Science Center, The San Diego Air & Space Museum, The San Diego Children’s Museum).
Opera – The San Diego Opera została uznana przez „Opera America” – The National Service Organization for Opera za jedną z najlepszych w USA. Działa też Symfonia The San Diego Symphony, chór The San Diego Master Chorale oraz La Jolla Symphony and Chorus i Orchestra Nova. Darmowe koncerty muzyki poważnej odbywają się regularnie w Spreckels Organ Pavillion, w Balboa Park, gdzie znajdują się największe na świecie organy postawione na świeżym powietrzu.
W San Diego jest wiele teatrów, najbardziej znane to: działający od 70 lat The Old Globe Theatre oraz The La Jolla Playhouse, którego dyrektorem jest dwukrotny zdobywca Nagrody TonyDes McAnuff. Cztery przedstawienia stworzone w San Diego zostały uhonorowane nagrodami Tony, ponad trzydzieści zostało przeniesionych na Broadway. Popularne teatry w San Diego to: The Joan B. Kroc Theatre at Kroc Center’s Performing Arts Center, The San Diego Repertory Theatre at the Lyceum Theatres, Lyric Opera San Diego i Starlight Theatre. Jest tu też spora scena teatrów niezależnych i pół-amatorskich, np. Christian Community Theater, Vanguard Theater, Lamb’s Players Theater, Diversionary Theatre i San Diego Junior Theatre.
W San Diego nakręcono ok. 1000 amerykańskich filmów. Za plan filmowy najczęściej służą plaże, deptaki przy oceanie, wybrzeże, hotele, zabytkowe XIX-wieczne kamienice, parki, stare miasto (plan wielu westernów), port i centrum z wieżowcami. San Diego nazywane jest „filmową siostrą przyrodnią” – malownicze plenery i lokalizacje często wykorzystywane są w filmach, ale zazwyczaj „udają” inne miejsca[18]. Znane filmy nakręcone w San Diego to m.in.: Obywatel Kane (posiadłość Kane’a to Balboa Park), Pół żartem, pół serio (San Diego udaje Florydę), Kaskader z przypadku (kręcony w dzielnicy-kurorcie Coronado, Children’s Pool w La Jolla i Flinn Springs), Top Gun, Mały Nikita, Pearl Harbor, Traffic, U progu sławy[19], Bliskie spotkania trzeciego stopnia, Kasyno (film) (ostatnia scena), Star Trek (film 2009), Incepcja (biblioteka Geisel Library to Śnieżna Forteca)[20]. Pierwszy raz San Diego wykorzystano jako plan filmowy w 1898 roku (nakręcono wtedy m.in. przejazd tramwaju w centrum miasta, okolice Hotelu del Coronado, plaże i wybrzeże)[18].
Balboa Park w San Diego, Museum of Man (2008)Wiktoriański Hotel del Coronado w San Diego, zdjęcie z około 1900 roku
Balboa Park z licznymi muzeami, zabytkowymi XIX-wiecznymi i XX-wiecznymi budynkami w stylu hiszpańskim i ogrodami[21]
Old Town San Diego State Historic Park – stare miasteczko zbudowane w pierwszej połowie XIX wieku, wykorzystywane jako plan filmowy w westernach
Downtown San Diego – centrum miasta, w którym pierwsze kamienice powstały w drugiej połowie XIX wieku, z Little Italy, starą dzielnicą włoskich rybaków i Gaslamp Quarter, odrestaurowanym XIX-wiecznym kompleksem ulic z latarniami gazowymi
San Diego-La Jolla Underwater Park[22] – podwodny park narodowy z wieloma gatunkami ryb i ptaków, m.in. rekiny szare, lwy morskie, albatrosy, wieloryby (przepływają nieopodal w czasie corocznej migracji z Hawajów na Alaskę)[23]
Ocean Beach – dzielnica położona nad oceanem, w latach 60. stała się centrum ruchu hippisowskiego, porównywana do Haight-Ashbury w San Francisco. Charakter z lat 60. i 70. dzielnica zachowała do dzisiaj, jest tam wiele barów, spółdzielni (np. działająca od lat 70. People’s Organic Food Co-op), sklepów vintage, sklepów z żywnością organiczną, hemp shops itp.
Wyspa Coronado i zabytkowy wiktoriański Hotel del Coronado, największy drewniany budynek w USA[24]
Hillcrest – malownicza dzielnica stanowiąca od końca lat 60. XX wieku centrum ruchu LGBT, z licznymi barami i klubami, co roku odbywa się w niej San Diego Pride Parade[25]
La Jolla – kurort z La Jolla Cove (skalista zatoka z morskimi jaskiniami) i La Jolla Childrens Pool (osłonięta falochronem plaża, rezerwat)
Plaża w dzielnicy Mission Beach w San Diego (październik 2005)
Ze względu na malownicze plaże, dobre warunki pogodowe i wysokie fale miasto jest doskonałym miejscem do uprawiania surfingu. Wytworzyła się tu subkultura surferska (ang. beach culture). Najbardziej znane spoty surfingowe to plaże Swamis i Windansea[29]. Jedna z niewielu zachowanych wzmianek o pierwszych surferach w San Diego (archiwa gazet ucierpiały w licznych pożarach) pochodzi z 1925 roku. To zdjęcie ratownika Charliego Wrighta na tle gigantycznej drewnianej deski surfingowej z gazety „Sun Diego Sun”. Wright był sponsorem jednych z pierwszych w San Diego zawodów surfingowych[30].
W latach 80. XX wieku mieszkał tu piłkarz Kazimierz Deyna. Grał w drużynach San Diego Sockers i Legends San Diego. Zginął w wypadku samochodowym na Miramar Road, w drodze do swojego domu przy 9949 Maya Linda. Został pochowany na cmentarzu El Camino Memorial Park[35].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
