Gabriel Podoski

Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1719 Stary Podoś
Data i miejsce śmierci	3 kwietnia 1777 Marsylia
Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1767–1777
Prymas Polski
Okres sprawowania	1767–1777
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	28 lipca 1743
Sakra biskupia	27 września 1767
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Gabriel Jan Podoski herbu Junosza (ur. 17 marca 1719 w Podosiu, zm. 3 kwietnia 1777 w Marsylii) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, konsyliarz Rady Nieustającej od 1776 roku^[2], prepozyt krakowskiej kapituły katedralnej w latach 1754-1767^[3], opat komendatoryjny paradyski, tyniecki i miechowski w 1775 roku^[4], kapelan konwentualny maltański ad honorem (w zakonie po 1745 roku)^[5].

Był synem Mikołaja Podoskiego i Marianny z Rokitnickich^[6]. Po nauce w Kolegium Jezuitów w Braniewie, w 1739 rozpoczął wraz z bratem Franciszkiem studia w kolegium pijarów w Rzymie^[6]. W 1742 uzyskał niższe święcenia duchowne, został doktorem obojga praw na Akademii Krakowskiej. 28 lipca 1743 przyjął święcenia kapłańskie. Złośliwi utrzymywali, że wtedy odprawił jedyną mszę w swoim życiu podczas prymicji. Prowadził świecki tryb życia, ubierając się po francusku i otaczając kobietami (prawdopodobnie był ateistą).

Był stronnikiem Augusta III (pełnił funkcję kanclerza królewiczów Franciszka Ksawerego i Karola Krystiana). W 1757 został pisarzem wielkim koronnym^[7]. W 1759 został referendarzem wielkim koronnym. Był wrogiem Familii i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po prawdopodobnym otruciu przez Rosjan prymasa Władysława Łubieńskiego został w 1767 z poparciem Rosji jego następcą, stając się bezwolnym narzędziem w rękach posła rosyjskiego Nikołaja Repnina. Ten miał odsłonić prawdziwe zamiary Katarzyny II wobec nowego prymasa: Trzeba, żebyś wkrótce został kardynałem, a potem papieżem, choćby to miało kosztować imperatorową 2 miliony dukatów^[8].

Od 1767 był członkiem loży masońskiej pod Cnotliwym Sarmatą. Był jednym z przywódców konfederacji radomskiej. W 1768 przyczynił się do uchwalenia przez sejm delegacyjny praw kardynalnych, i uczynienia z Rzeczypospolitej formalnego protektoratu rosyjskiego. 24 marca 1768 na Radzie Senatu głosował za wezwaniem wojsk rosyjskich w celu stłumienia konfederacji barskiej^[9]. W 1771 wycofał się z życia politycznego, swoje obowiązki państwowe przekazując biskupowi kujawskiemu Antoniemu Ostrowskiemu. Wyjechał z kochanką do Gdańska, a stamtąd do Marsylii, gdzie oboje zmarli w 1777 na skutek zatrucia pokarmowego^[10]. Trumnę do czasu pogrzebu złożono w kościele miejscowego opactwa. Szesnaście lat później zabalsamowane zwłoki Gabriela Podoskiego zostały przez rewolucjonistów wrzucone do wody w Starym Porcie.

W 1760 odznaczony Orderem Orła Białego, kawaler rosyjskiego Orderu św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania w 1768^[11]. W 1768 roku odznaczony rosyjskim Orderem św. Aleksandra Newskiego^[12].

• Marceli Kosman, Między tronem a ołtarzem, Poznań, 2000, ISBN 83-7272-017-7

• Catholic-hierarchy
• Teki Gabryela Junoszy Podoskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, zbiór dokumentów, w tym diaruszy sejmowych, w 6 tomach, Poznań 1854 - 1862, wydawca Kazimierz Jarochowski