|
Dwór Tiele-Wincklerów w Katowicach
Dwór Tiele-Wincklerów w Katowicach (niem. Schloss Kattowitz) – posiadłość hrabiów Tiele-Wincklerów w Katowicach[2], siedziba Katowickich Dóbr Rycerskich (niem. Rittersgut Kattowitz) oraz Państwa Mysłowickiego (niem. Myslowitz Herrschaft), z uwagi na wyburzenie dworu mysłowickiego w II poł. XIX w. „Zamek” wzniesiony na obszarze dworskim był w istocie pałacem[3]; mieścił się przy dzisiejszej alei Wojciecha Korfantego, w rejonie od północy przylegającym[4] do obecnego Hotelu Katowice. Zburzony w 1976 roku[5]. Historia Dwór został wzniesiony około 1841 jako siedziba Franza von Wincklera, pruskiego przemysłowca i właściciela ziemskiego, posiadającego rozległe dobra na Górnym Śląsku. W 1839, kiedy Winckler zakupił dobra rycerskie Bogucice-Katowice, postanowił przenieść główną siedzibę swych majątków z Miechowic do bardziej „perspektywicznych” Katowic[6]. Budowlę wzniesiono przy wybudowanej 10 lat wcześniej bitej drodze, wiodącej do Siemianowic[6], tuż na północ od istniejących już wcześniej zabudowań folwarcznych, zajmujących teren od dzisiejszej ul. Piastowskiej po hotel „Katowice” (w ten sposób dwór wraz z parkiem zajmował obszar od hotelu „Katowice” po obecne Rondo). Budynek miał formę dużej, klasycystycznej, piętrowej willi z wydatnym poddaszem. Od dworu, powszechnie zwanego „zamkiem”[7], dzisiejsza aleja Wojciecha Korfantego nosiła w latach 1899–1924[8] nazwę Schloßstrasse[9] (pol. Zamkowa), zaś w latach 1924–1939 i w 1945 nazwę ulica Zamkowa. Wincklerowie zamieszkiwali we dworze do czasu przebudowy w latach 50. XIX w. ich neogotyckiego pałacu w Miechowicach. Później w budynku mieszkał dyrektor Zarządu Dóbr Tiele-Wincklerów, Friedrich Grundmann, który w 1872, po przejściu na emeryturę, przeniósł się do własnej willi przy dzisiejszej ul. Warszawskiej 20. W 1892 Tiele-Wincklerowie przenieśli się do pałacu w Mosznej, lecz w katowickim „zamku” pozostały jeszcze przez kilkanaście lat biura ich majątków. W 1908 pomieszczenia te przebudowano na luksusowe mieszkania. W latach 1922–1937 w jednym z nich mieszkał dyrektor Górnośląskiego Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych w Katowicach, w latach 1922–1929 poseł z listy Deutsche Partei do Sejmu Śląskiego, Maximilian Sabas[6]. Drugie mieszkanie zajmował inż. Antoni Krahelski, u którego wielokrotnie w latach 30. gościł Stanisław Ignacy Witkiewicz. Po II wojnie światowej przez dłuższy czas w budynku mieściła się Wojskowa Komenda Uzupełnień[6]. Pierwotnie ówczesne władze planowały zlokalizować w nim Muzeum Powstań Śląskich[10][11][12]. Ostatecznie jednak obiekt zburzono w ciągu jednej nocy w 1976 r. decyzją ówczesnego I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR Zdzisława Grudnia, jako „pozostałość pruskiej zabudowy”[6]. Park z drzewostanem przy pomniku Powstańców Śląskich jest pozostałością po dworskim ogrodzie. W parku (obecnie park Powstańców Śląskich) przed wojną znajdowały się klasycystyczna Świątynia Dumania oraz pomnik ku czci Franza von Wincklera, wzniesiony w 1853 r. według projektu Theodora Kalidego, zniszczone po II wojnie światowej. Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Information related to Dwór Tiele-Wincklerów w Katowicach |
||||||||||||||||||||||||||
